از ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در تاریخ انقلاب اسلامی با عنوان جمعه سیاه یاد می‌شود؛ روزی که ننگ آن تا ابد بر پیشانی خاندان پهلوی ثبت خواهد شد.

ساعت نزدیک ۷:۳۰ صبح بود که جمعیت در میدان ژاله (میدان شهدای کنونی) و خیابان‌های منتهی به آن مستقر شدند. یکی از فرماندهان نظامی با بلندگو به مردم اخطار کرد که حکومت نظامی است، چرا تجمع کرده‌اید.

جمعیت روی زمین نشست، ولی ظواهر امر نشان می‌داد که نیرو‌های فرمانداری نظامی قصد متفرق کردن مردم را ندارند. راه عبور را از چهار طرف بر روی مردم بستند. ناگهان صدای رگبار از خیابان‌های منتهی به میدان بلند شد و همین که جمعیت از چهار طرف به سوی میدان هجوم آوردند، نیرو‌های مستقر در میدان نیز از چند سو مردم را به رگبار مسلسل بستند.

در کتاب «تاریخ شفاهی قیام ۱۷ شهریور ۱۳۵۷» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده به نقل از یکی از شاهدان عینی جنایت رژیم پهلوی در میدان ژاله تهران آمده است: «خانه ما نزدیک میدان ژاله بود. هنگامی که تیراندازی شروع شد، ما نمی‌توانستیم به خانه برویم. سربازان حتی به خیابان‌های اطراف هم می‌آمدند. در نزدیکی میدان، پاساژی را می‌ساختند ما هم داخل ساختمان نیمه‌کاره آن رفتیم. پشت بام پر از ساواکی بود. ما دیدیم که آن پایین تعداد زیادی از مردم را کشتند.»

یکی دیگر از ناظران واقعه نیز که در آن زمان در اطراف میدان شهدا مغازه داشت؛ چنین می‌گوید: «در آن روز می‌خواستم به مغازه بروم که به علت شلوغی زیاد مانع شدند. از خیابان به طرف میدان شهدا رفتم. دیدم مردی تیر خورده است و از بدنش خون می‌آید. عده‌ای هم این مجروح را روی دست گرفته بودند و می‌گفتند:

من، همسر و بچه‌هایم شاهد بودیم که جوانی پس از گرفتن نان از فرعی وارد خیابان ۵ شد و مورد اصابت گلوله نظامیان قرار گرفت و در چاله‌ای که برای کابل تلفن کنده بودند؛ افتاد. من و چند نفر دیگر خواستیم برای نجاتش برویم که با گلوله به سمت ما شلیک شد. جوان بیچاره دست و پا می‌زد. یکی از کاسب‌های محل در چاله خوابید و به سمتش رفت. بعد آمبولانس آمد و جنازه شهید را برد.»

در مدت چند ثانیه صد‌ها نفر در خاک و خون غلطیدند. مردم بی‌مهابا مجروحین و شهدا را بر روی دست به سوی بیمارستان‌ها حمل می‌کردند. اتاق‌ها، راهرو‌ها و حیات بیمارستان‌ها مملو از مجروح و جنازه بود. مردم اطراف بیمارستان‌ها خانه‌های خود را برای پذیرش مجروحین مهیا می‌کردند. هر کس هر چه از لوازم پزشکی، پنبه، پانسمان و ملافه داشت به بیمارستان می‌آورد.

طبق گزارش ساواک، تظاهرات از میدان ژاله به خیابان‌های دیگری از قسمت شرق تهران کشیده شد، سپس تظاهرات به جنوب تهران، خیابان‌های مولوی، میدان خراسان، میدان شوش و میدان راه‌آهن سرایت کرد و در مدت کوتاهی خیابان‌های فردوسی، منوچهری، خیابان سعدی شمالی، خیابان نظام‌آباد، خیابان فرح‌آباد، منطقه نارمک، میدان سپه، خیابان لاله‌زار، به صحنه درگیری تبدیل شد. تظاهرات و درگیری تا پاسی از شب ادامه داشت.

جواد فرزاد از نظامیان حاضر در واقعه هفده شهریورر در منطقه نارمک در اعترافات خود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفته جزئیات عملیات حفاظت از دفتر حزب رستاخیر در خیابان سمنگان را اینگونه شرح می‌دهد: «فرماندهان گفتند که در سطح خیابان پیاده بشوید و عبور و مرور را قطع کنید و به پرنده‌ای اجازه ندهید که تکان بخورد.

بعد از مدتی مشاهده شد که اجتماعی از نفرات تظاهرکننده همراه با عکس و گل و شعار‌های کاغذی و پارچه‌ای به طرف خیابان سمنگان راهپیمایی می‌کنند که این موضوع این فرماندهان را به وحشت انداخت و فوراً حاج‌عباسی و افتخارمنش خطی به نام خط آتش تشکیل دادند (منظور از سربازان گروهان).

جمعه سیاه 1357

سعید ایوب میگونی یکی دیگر افرادی که که در روز فاجعه حضور داشت در ارتفاعات خود می‌گوید: «عملیات حدوداً از ساعت ۱۰ شروع شد و حدود نیم ساعت مستقیماً و پی‌درپی تیراندازی شد و آنقدر تعداد شهدا و زخمی‌ها زیاد بود که خون آن‌ها توسط ماشین آتش‌نشانی شسته شد. شخص من که بهدارچی بودم حدود ۳۰۰-۴۰۰ کفش خونی طبق دستور فرمانده به پادگان بردم.»

وی در پاسخ به این سوال که «شما چه عملیاتی را در روز ۱۷ شهریور انجام دادید؟» می‌نویسد: «وظیفه اصلی من کمک بهدارچی بود که صرفاً زخمی‌ها و شهدا را از خیابان‌ها به بیمارستان‌ها به پادگان می‌بردیم، ولی در آن روز تمام شهدا و زخمی‌ها را مردم به خانه‌هایشان بردند.»
 
وی درباره بی‌رحمی برخی افسران نظامی رژیم پهلوی در ۱۷ شهریور اینطور یاد می‌کند: «یک زن حامله‌ای که در پشت‌بام به شهادت رسیده بود توسط نیسانی به بیمارستان حمل می‌شد که توسط فرمانده گروهان جلوی نیسان را گرفتند و این شخص همانجا اقرار کرد که این زن را من هدف گلوله روی پشت‌بام قرار داده‌ام.»

امام خمینی حادثه ۱۷ شهریور را در شمار «ایام الله» نامیدند و همواره به ملت ایران توصیه می‌کردند که یادآور عظمت این واقعه و متذکر جانفشانی‌های ملت ایران در این روز باشند.

«۱۷ شهریور «مِنْ ایام الله» است، باید متذکر باشید. باید یادآوری کنید این «ایّام الله» را. چنانچه کردید؛ از یاد نباید برود این «ایّام الله» برای اینکه این ایامند که آدم سازند. این ایام است که جوان‌های ما را از عشرتکده‌ها بیرون می‌آورد به میدان جنگ می‌برد. این ایام الهی هست که ملت ما را بیدار می‌کند، و بیدار کرد. امر می‌کند: ذَکِّرْهُمْ بِایّامِ الله؛ «ایّام الله» را در ذکر مردم وارد کن.» 

با قتل عام مردم توسط رژیم پهلوی در جمعه سیاه، این واقعه، سرآمد اخبار و اطلاعات به شمار می‌آمد به طوری که بازتاب این جنایت بزرگ، جهانی شد و نه تنها مطبوعات داخلی کشور بلکه رسانه‌های خارجی نیز به این مهم می‌پرداختند. رسانه‌های داخلی که تحت کنترل رژیم پهلوی بودند به صورت مختصر و تحریف شده به این حادثه پرداختند. (تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور؛ صص ۹۳، ۱۱۴ - ۱۰۹)، ولی بازتاب جهانی آن گسترده بود و در داخل کشور نیز مردم از طریق ارتباطات مردمی ابعاد فاجعه را برای همگان روشن کردند.

این فاجعه خونین در روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون‌های کشور‌های اروپایی با واکنش‌های شدیدی همراه بود. به طوری که به مناسبت این روز، راهپیمایی‌های بزرگی در پاریس و آلمان علیه رژیم پهلوی برگزار شد. در لندن هم تعدادی از دانشجویان در ادارات سازمان ملل اعتصاب غذا کردند. نشریات کشور‌های اروپایی از این کشتار به عنوان سپتامبر سیاه و ۸ سپتامبر خونین یاد کردند.

درخصوص تعداد کشته شدگان تظاهرات ۱۷ شهریور آمار مختلفی وجود دارد. فرمانداری نظامی تهران معتقد بود ۸۷ کشته و ۲۰۵ مجروح از این تظاهرات به جا مانده است. اما مخالفان حکومت اعلام کردند که در این روز بیش از ۴۰۰۰ نفر کشته شده‌اند. میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن رویداد‌های انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود مدعی شد که ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفته‌اند.

از ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ در تاریخ انقلاب اسلامی با عنوان جمعه سیاه نام می‌برند روزی که ننگ آن تا ابد بر پیشانی خاندان پهلوی ثبت خواهد شد و هیچ گاه نیز از یاد‌ها نخواهد رفت.

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۹
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
علی
۰۷:۱۶ ۱۸ شهريور ۱۴۰۲
سلام من این را میدانم ومیبینم که من کارمند سازمان اموزش فنی وحرفه ای کشور با27سال سابقه شرمنده خانواده هستم و2سال هست داد میزنیم ولی دادرسی نیست پس چه کنیم ؟چرا باید من کارمند در یک دولت اسلامی دریافتیم با بقیه ادارات فرق داشته باشد ومیگویم سازمان اموزش فنی وحرفه ای کشور مادر ندارد بلکه نا مادری هم ندارد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۴۵ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
قابل توجه کسانی که حکومت ایران رو ظالم میدانند و از شاه طرفداری میکنند
سیزدهم آبان 1357 و در روزهای اوج‌ گیری انقلاب اسلامی ده ها نفر از دانش ‌آموزان که برای انجام تظاهرات نسبت به تبعید امام از ایران به ترکیه در محوطه دانشگاه تهران تجمع کرده بودند، هدف تیراندازی مأموران حکومت قرار گرفته و به شهادت رسیدند.
به دلیل بسته بودن درهای دانشگاه هیچ یک از دانش‌آموزان نتوانستند از برابر آتش گلوله‌‌ های مأموران بگریزند و این امر تلفات آنان را افزایش داده بود. این جنایت توسط دولت «آشتی ملی» شریف امامی صورت گرفت.
حادثه 13 آبان 1357 بعد از حادثه 17 شهریور آن سال، دومین خونریزی عمده دولت شریف امامی بود.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۴۰ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
پهلوی خاندان فاسد و بی عرضه ای بود جرات نه گفتن به امریکایی هم نداشتندهر چی آدم خراب بود دور و برشون بود
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۱۰ ۱۸ شهريور ۱۴۰۲
خوب شما از خوبی‌های اینها چندتاش رو بگین.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۱۷ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
واقعیت چی هست ؟ واقعیت این بود که شاه تصمیم اشتباه گرفت . از یک کلاس اولی بپرسید اگر شاه بودی و یکی‌ با شما دشمن بود چه کار میکردی ؟‌ می‌گوید به مشکلات وی مشکلگشا معرفی می‌نمود مثلا یا کمک اقتصادی یا کمک مذهبی یا کمک پزشکی یا کمک تأمین امکانات. پس رفتار شاه با دشمنانش صالح و پسندیده نبوده و رفتار شاه اشتباه و گناه بوده . رفتار دولت و مجلس نیز گناه است و پسندیده نیست .چرا .چون امکانات مهم گران است و مبلغ کفایت اقتصادی ندارد . اما اینکه شاه این تعداد گناه را مرتکب شده تا تظاهرات شود نشانه بی کفایتی دانشگاه شاه بوده . مدارک تحصیلی شاه نیز تقلبی بوده .
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۰۹ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
کسایی که از اسم خانم امینی هم میخوان پول در بیارن هیچ وقت دنبال زندگی و آزادی ما نیستن.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۰۸ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
یدونه سند اگه از جمهوری اسلامی داشتن که این همه خرج نمیکردن که رسانه ها دروغ ببافن. دشمن دروغگو و دغلباز مقابل ماست.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۵۲ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
برای ظهور حضرت مهدی (عج) دعا کنید
Iran (Islamic Republic of)
امیرحسین
۱۵:۰۸ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
یا مهدی (عج) ادرکنی
صلوات
Iran (Islamic Republic of)
امیرحسین
۱۵:۲۳ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
برای خشنودی حضرت مهدی(عج) صلوات بفرستید.
Iran (Islamic Republic of)
امیرحسین
۱۵:۲۳ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
برای ظهور حضرت مهدی (عج)دعا کنید.
Iran (Islamic Republic of)
امیرحسین
۱۵:۳۰ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
برای ظهور حضرت مهدی (عج)دعا کنید.


برای خشنودی حضرت مهدی(عج) صلوات بفرستید.


برای ظهور حضرت مهدی (عج)دعا کنید.

برای خشنودی حضرت مهدی(عج) صلوات بفرستید.
Iran (Islamic Republic of)
امیرحسین
۱۵:۳۰ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
برای ظهور حضرت مهدی (عج)دعا کنید.


برای خشنودی حضرت مهدی(عج) صلوات بفرستید.


برای ظهور حضرت مهدی (عج)دعا کنید.

برای خشنودی حضرت مهدی(عج) صلوات بفرستید.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۴۵ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
باشه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۴۲ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
ننگ و نفرین خدا بر پهلوی و بازماندگانش
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۴ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
حال ببینید کسانیکه این مزدور ستمکار رو دوست دارند. خدا هدایتشون کنه.
Iran (Islamic Republic of)
رضا
۱۴:۳۳ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
لعنت خدا بر پهلوی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۴۱ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
اغتشاشگر نبودند ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۴۰ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
هر سال فقط یاد و خاطرات این جنایت ها یاد آوری می شود
کی با عوامل این جنایت ها برخورد می شود ؟
کی غرامت به خانواده های داغ دیده داده می شود ؟
این شهدا و خانواده هاشون رو دریابید
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۳۲ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
لعنت خدا بر پهلوی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۲۵ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
لعنت خدا بر پهلوی و هر کس دنباله رو پهلوی است
Iran (Islamic Republic of)
محمدرضا
۱۳:۰۲ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
نمایندگان مجلس در آخرین اصلاحات طرح ساماندهی با تراش دادن بدنه‌ی طرح و قیدِ «عدم افزایش حقوق و دستمزد» هرگونه بار مالی احتمالی طرح را از میان برداشتند؛ با این وجود مجمع تشخیص با شنیدن توضیحات رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، به طرح ساماندهی ایراد گرفت.

احسان سهرابی با بیان اینکه صدای کارگران شنیده نمی‌شود اما صدای میثم لطیفی و امثال او به خوبی شنیده می‌شود و این جای تاسف دارد؛ تاکید کرد: ایراد گرفتن به طرح ساماندهی بزرگ‌ترین ظلم در حق کارگران است.

وی افزود: علت فربه شدن دولت، طرح ساماندهی نیست، مدیرانی است که حقوق‌های نجومی می‌گیرند و کارکردی برای مردم ندارند! شما با این رای، از طبقه فرودست حمایت نکردید اما در عوض پیمانکاران را چاق‌تر نمودید!

به گفته این فعال کارگری، رئیس جمهور در روز کارگر وعده‌ی برداشتن تبعیض و حذف پیمانکاران داد وعده‌ای که محقق نشد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۴۲ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
۱۷ شهریور روز ننگ توست پهلوی ملعون
Iran (Islamic Republic of)
پیمان اشراقی
۱۲:۳۷ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
سلام،

بعد از سال ها امسال دوباره ۱۷ شهریور جمعه است.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۲۰ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
طبق امار بیشتر از بیست نفر کشته نشدن ،چهار هزار نفر ؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۱۴ ۱۷ شهريور ۱۴۰۲
کدوم آمار؟ عمت این آمار رو داده؟
هیچ آماری از کشته ها منتشر نشد و جنازه ها هم سریع جمع شد. حالا تو بگو اصلا یک نفر با گلوله مستقیم کشته شد. اگر اهمیتی نداره از این به بعد هر کس دیگه ای هم رسانه های مزخرف گو گفتن کشته شده تو اهمیت نده!
آخرین اخبار