وجود ساحل مرجانی، ماسه‌ای، صخره‌ای و شنی در دریای عمان (سواحل مَکُران) محدوده آب‌های ساحلی چابهار با قابلیت‌های بالای زیست محیطی، مزیت‌های زیادی در زمینه توسعه گردشگری دریایی این منطقه دارد به طوریکه مسافران نوروزی نیز بیشترین بازدید را از این محل داشته‌اند.

در سواحل مَکُران محدوده چابهار و کنارک ساحل ماسه‌ای، صخره‌ای، مرجانی و شنی وجود دارد که در سواحل مرجانی آن انواع مختلف از مرجان‌ها نظیر مرجان‌های شاخ گوزنی، نرم، سیاه و مغزی زیست می‌کنند.

مرجان‌ها از اهمیت بالای زیست محیطی و اقتصادی برخوردار هستند و بسیاری از انواع ماهی ها در اطراف آنها زندگی می‌کنند و به عنوان یکی از بزرگترین جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شوند.

صخره‌های مرجانی محدوده سواحل مَکُران با توسعه صنایع و ورود پساب به دریا در کنار افزایش دمای آب که پیامد تغییرات اقلیمی است، در معرض استرس و تهدید قرار می گیرند

مرجان‌ها مواد مغذی جلبک‌ها و مکان ایمنی برای زیست آن‌ها را فراهم می‌کنند، درحالیکه جلبک‌ها نیز ۹۰ درصد غذای مرجان‌ها را تأمین می‌کنند اما زمانی که دمای دریا به نقطه بالایی برسد، این رابطه از بین می‌رود همچنین با کاهش حجم جلبک‌ها، مرجان‌ها دچار سفیدشدگی می‌شوند‎.

خلیج چابهار زیستگاه مطلوب ۲۸ گونه آبسنگ مرجانی از نوع حاشیه‌ای، تخت یا پراکنده است که نقش مهمی در جذب گردشگر و سلامت محیط زیست دارند.

خلیج چابهار با ۱۷ کیلومتر طول، ۲۰ کیلومتر عرض و میانگین عمق ۲۰ متر در دهانه، بعنوان بزرگترین خلیج در سواحل دریای عمان مطرح است، این خلیج در برگیرنده گونه‌های ارزشمند و منحصر بفرد از آبسنگ‌های مرجانی در کشور هستند که وسعت منطقه مرجانی آن تقریبا هشت هکتار و زیستگاه بسیار مطلوبی برای انواع آبزیان و ماهی‌های زینتی بوده و به عنوان موج شکن‌های طبیعی محافظ مناطق ساحلی از جریان های دریایی نیز هستند.

مرجان‌ها از اهمیت زیادی برخوردارند بطوریکه ۲۵ درصد تمام حیات را در خود حفظ کرده و بسیاری از انواع ماهی‌ها در اطراف آنها زندگی می‌کنند، هر کدام از مرجان‌ها یک اکوسیستم کامل هستند و سواحل دریاها و خشکی‌ها را از برخی مشکلات و تهدیدها محافظت می‌کنند.

مرجان‌ها از جمله جاذبه‌های مهم گردشگری در سواحل مَکُران

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چابهار اظهار کرد: مرجان‌ها از جمله جاذبه‌های مهم گردشگری در سواحل مَکُران محسوب می‌شوند که بیشتر در سواحل خلیج چابهار در محدوده دریا کوچک، روستای ساحلی گوردیم نزدیک کهیر کنارک، روستای ساحلی پسابندر محدوده صخره‌ای جزیره شیطان و به صورت پراکنده در محدوده ساحلی گواتر تا زرآباد قابل مشاهده هستند.

خیرالنساء امیری افزود: مرجان‌ها علاوه‌بر جذب گردشگر داخلی و خارجی به منظور تقویت اکوسیستم و حفظ زیست بوم این منطقه نقش مهمی دارند.

وی با بیان اینکه سواحل دریا، وجود صخره‌ها، حرکت خرچنگ‌ها و زیست گونه‌های مختلف دریایی در چابهار و کنارک گردشگر پسند است و در طول شبانه روز جذابیت‌های خاصی برای گردشگران دارند، ادامه داد: صخره‌های مرجانی به عنوان یکی از اصلی ترین منابع غذایی ماهیان آبهای اقیانوسی، بستر سودمندی برای ماهیگیری صیادان است و به تقویت صنعت شیلات کمک شایانی می کند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست چابهار نیز گفت: مرجان ها به صورت پراکنده در خلیج و نوار ساحلی این بندر قابل مشاهده هستند.

اشرفعلی حسینی افزود: خصوصیات بارز مناطق مرجانی تنوع زیستی بالاست، به طوریکه از ۳۳ شاخه جانوری و گیاهی که در زیستگاه‌های دریایی یافت می‌شوند ۳۰ شاخه در مناطق مرجانی زندگی می‌کنند.

وی با بیان اینکه مرجان‌ها ۲۵ درصد از تمام حیات را در خود حفظ می‌کنند، خاطرنشان کرد: مرجان‌ها علاوه‌بر قابلیت زیست محیطی و گردشگری قادر هستند از جزیره‌های کم ارتفاع در برابر خشم امواج و فرسایش دریاها محافظت کنند.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست چابهار بیان کرد: از مرجان‌ها برای تولید داروهای ضد سرطان و پیوند استخوان استفاده می‌شود و آبسنگ‌های مرجانی تولید سالانه ۱۲ هزار گرم در متر مربع را دارند.

وی با بیان اینکه حدود ۱۰ درصد صید انواع ماهیان شیلاتی در مناطق مرجانی انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: هر یک متر مربع مرجان از نظر اقتصادی بالای ۴۰ هزار دلار ارزش دارد.

حسینی گفت: مرجان‌ها به عنوان گونه‌های کمیاب دریایی مورد تهدید فعالیت‌های ناشی از رسوب گذاری کشاورزی و جنگل تراشی، پرغذایی(فاضلاب صنعتی و خانگی)، برخی روش های مخرب ماهیگیری (مثلاً انفجار) و لنگر اندازی شناورها در خلیج چابهار قرار دارند.

از مرجان‌ها برای تولید داروهای ضد سرطان و پیوند استخوان استفاده می‌شود و آبسنگ‌های مرجانی تولید سالانه ۱۲ هزار گرم در متر مربع را دارند

زیست بوم‌های مرجانی در معرض استرس و تهدید

رئیس مرکز تحقیقات محیط‌زیست دریایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چابهار اظهار کرد: بررسی‌ها نشان داد که کلنی‌های مرجانی خلیج چابهار نیز به تبع سایر زیست بوم‌های مرجانی خلیج فارس به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی در معرض استرس و تهدید هستند.

محمود سینایی افزود: با وجود افزایش روزافزون تهدیدات اکوسیستم‌های مرجانی، در خلال سالهای اخیر اقدامات زیاد و مثبتی در خصوص احیا و بازسازی این زیست بوم‌های ارزشمند صورت گرفته که از آن جمله می‌توان به قرارگیری سازه‌های فلزی و بتونی در مجاورت ریف مرجانی جهت احیاء، بازسازی و گسترش آن‌ها اشاره کرد که جزو اقدامات بسیار مفیدی هست که با همت اداره‌کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان و معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست کشور صورت گرفته است.

نوار ساحلی دریای عمان در محدوده چابهار و کنارک محل زیست انواع گونه‌های مهم حیات وحش شامل پستانداران، دوزیستان، آبزیان، نرم تنان، پرندگان و خزندگان است

وی بیان کرد: مرجان‌ها فقط می‌توانند در آب‌ها کم‌عمق و دارای نور مناسب رشد کنند، زیرا جلبک‌های هم زیستی که مرجان‌ها به آن‌ها وابسته‌اند، به نور احتیاج دارند، در صورتی‌که شرایط مناسبی وجود نداشته باشد جلبک‌های هم‌زیست مرجان را ترک می‌کنند و دچار سفید شدگی می‌شوند.

رئیس مرکز تحقیقات محیط‌زیست دریایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چابهار ادامه داد: بررسی‌های اولیه نشان داد مهمترین تهدید طبیعی، تغییرات آب‌وهوایی و افزایش دمای آب دریاهاست که شرایط سختی را برای مرجان‌ها ایجاد می کند.

وی افزود: ساخت‌ و سازهای ساحلی و ورود پساب مراکز اقامتی، تورریزی و یا انتقال تورهای سرگردان در دریا به منطقه مرجانی را مهمترین تهدید ناشی از انجام فعالیت‌های انسانی دانست که زیست بوم مرجانی را در منطقه خلیج چابهار در معرض استرس و تهدید قرار می‌دهد اما با کنترل فعالیت‌های مخرب انسانی و اقدامات مؤثر حفاظتی و بازسازی زیستگاه‌های مرجانی تخریب شده، می‌توان اقدامات مؤثری به‌منظور مدیریت زیستگاه مذکور انجام داد و روند احیای آن‌ها را تسریع کرد‎.

منطقه آزاد چابهار در شرق خلیج زیبای چابهار و اسکله های تجاری بندرشهبدبهشتی وکلانتری و بنادر صیادی متعدد در نوار ساحلی چابهار- گواتر، سواحل ماسه ای، پدیده موج فشان دریا بزرگ، جنگل حرا، ساحل صخره ای، کوه‌های مریخی، درخت انجیر معابد، تمساح پوزه کوتاه (گاندو)، گل فِشان، ساحل شنی، زیستگاه لاک پشت دریایی، پرندگان مهاجر، دلفین های زیبا، فرش خزه ها، لیپار و دشتار و بسیاری جاذبه‌های طبیعی گوشه‌ای از زیبایی‌های طبیعی مقصد مهم گردشگری چابهار و کنارک محسوب می‌شوند.

علاوه‌بر زیبایی‌های دریا و تماشای مرجان‌ها و جانوران دریایی همچین قلعه پرتغالی‌ها، آرامگاه سید غلامرسول، ساختمان قدیم فرمانداری (موزه محلی)، حسینیه آل رسول، ساختمان‌های قدیمی گمرک، پست و روستای تیس از جمله آثار تاریخی شهرستان چابهار به شمار می‌روند.

آثار طبیعی این شهرستان نیز شامل ساحل ماسه‌ای، کوه‌های مینیاتوری، اسکله‌ها، تالاب لیپار، درخت انجیر معابد، صخره‌های مرجانی و غارهای بان مسیتی تیس است.

بندر چابهار در جنوب سیستان و بلوچستان در حوزه آبهای دریای عمان واقع است. چابهار واقع در قلب مَکُّرانِ بلوچستان و در فاصله ۶۴۵ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان از سه شهر به نام‌های چابهار و پلان، سه بخش مرکزی، پیرسهراب و پلان تشکیل شده و شهرستان‌های دشتیاری، کنارک، نیکشهر، قصرقند و راسک از مناطق همجوار آن هستند.

ایرنا