جشن نجومی، اما فرمالیته
تا چند سال پیش، فقط قشر محدودی از جامعه که درآمد‌های بالا داشتند، مشتری ثابت تهیه عکس و فیلم‌های فرمالیته برای مراسم عروسی‌شان بودند، اما حالا تعداد مشتری‌ها افزایش یافته است.
چند سالی است که عنوان «فرمالیته» حسابی در دل دختران و پسران دم‌بخت، جا باز کرده است. عکس‌ها و فیلم‌های فرمالیته و تشریفات بدون حضور مهمان یا همان مراسم عروسی ساختگی با تم رسمی یا اسپرت که نخست به گرفتن چند عکس از روز‌های پایانی دوران مجردی محدود می‌شد، اما به‌تدریج به تب داغ مدگرایی و رواج فرهنگ رسانه‌ای دچار شد و فاخرنمایی در لوکیشن‌های باشکوه از طبیعت تا کاخ‌های سلطنتی اجاره‌ای جزئی لاینفک از آن شد؛ تشریفاتی با هزینه‌های نجومی که سوروسات ازدواج‌های ساده را در بی‌نهایت ضرب کرد و به توان رساند؛ حال حاصل این ضرب و توان چیست؟ برای یافتن پاسخ به میدان رفتیم و با مسئولان و کارشناسان مربوطه گفتگو کردیم.
درخشش به‌بهای سقوط و بدهی
این روز‌ها در منوی خدمات و پکیج‌های سطح‌بندی شده اغلب استودیو‌های تهیه عکس، فیلم و کلیپ‌های مراسم عروسی، لیستی بلندبالا از هزینه‌های نجومی عکس‌ها و کلیپ‌هایی با عنوان لوکس‌مآب فرمالیته می‌بینیم؛ فرمالیته‌هایی که حالا از اصل مراسم عروسی مهم‌تر شده‌اند و با وجود تحمیل هزینه‌های صعودی به عروس‌خانم‌ها و آقادامادها، کمتر زوجی راضی می‌شود به‌آسانی از خیر پرطمطراقی آنها بگذرد! عکس‌های محدود و کلیپ‌های چند دقیقه‌ای فرمالیته معمولا با تجهیزات خاص و پیشرفته تصویربرداری، ثبت می‌شوند.
در فریم به فریم و سکانس به سکانس آنها، زوج‌های خوش‌پوش و خوشحالی دیده می‌شوند که با فیگور‌هایی سینمایی و مدلینگ‌طور در ایوان آجرنمای عمارت‌های قدیمی، میان باغ‌های سرسبز ویلا‌های فراخ، پای دامنه کوه‌های سنگی، نوک قله، پهنه وسیع جنگل‌ها، روی شن داغ کویر‌های مرکزی، سواحل آرام یا توفانی، بالن‌های رنگارنگ هوایی یا حتی لوکیشن‌های پرهزینه خارج از کشور از برج‌های به اوج رسیده دوبی، سواحل پرتعداد ترکیه تا بعضی اماکن تاریخی و هنری روم، سعی در درخشش دارند؛ درخششی که به روایت اخبار، گاه حادثه سقوط از ارتفاع می‌آفریند و گاه باری از قرض و بدهی بر جای می‌گذارد.
توهم ستاره شدن
تا همین چند سال پیش، فقط قشر محدودی از جامعه که درآمد‌های بالا داشتند، مشتری ثابت تهیه عکس و فیلم‌های فرمالیته برای مراسم عروسی‌شان بودند، اما حالا هم تعداد مشتری‌ها افزایش یافته و هم تنوع خدمات استودیو‌ها وسوسه‌انگیز شده‌است؛ طوری‌که برخی از زوج‌ها اختلاف و زیر بار قرض رفتن در سال‌های نخست زندگی مشترک را به جان می‌خرند تا هر طور شده با عکس و فیلم‌های فرمالیته مراسم خود، حسابی حسرت بر دل و جان دوستان و اقوام خود برجای گذارند. مریم و رضا یکی از همین زوج‌ها هستند که مراسم عروسی خود را فقط به شوق عکس و فیلم فرمالیته برگزار کرده‌اند.
مریم در این‌باره می‌گوید: «کیفیت خدمات این استودیو‌ها آنقدر گوناگون است که از سویی، ضروری و واجب، نشان‌شان می‌دهد؛ طوری‌که انگار مراسم عروسی بدون فرمالیته، امکان‌پذیر نیست و هم انتخاب را دشوار می‌کند، منو و پکیج‌هایی با انواع خدمات تصویری در ۳سطح معمولی، سفارشی و وی‌آی‌پی که در هر کدام‌شان می‌توانی مانند سلبریتی‌ها ظاهر شوی. ما مراسم عروسی را برای ۱۰۰نفر از اقوام درجه یک برگزار کردیم تا بتوانیم بیشتر هزینه‌هایمان را به عکس و فیلم فرمالیته اختصاص دهیم. با این عکس و فیلم‌های شیک می‌توانیم ادعا کنیم که یک مراسم عروسی شیک داشته‌ایم!» نگین و همسرش نیز متقاضی خدمات فرمالیته برای مراسم ازدواج‌شان هستند. او می‌گوید: «اینکه روز عروسی از ۶صبح بیدار شوی و همه جوره به‌خودت برسی تا در چشم مهمانان مراسم مثل ستاره بدرخشی، خسته‌کننده و تقریبا ناشدنی است؛ برای همین تهیه عکس و فیلم‌های فرمالیته چند روز قبل از مراسم به ایده‌آل بودنمان کمک فراوانی می‌کند.»
هزینه‌هایی برای چند عکس و فیلمی ۳دقیقه‌ای
ساناز، مدیر داخلی یکی از استودیو‌های شمال تهران ادعا می‌کند، بیش از یک‌سوم از زوج‌های مراجعه‌کننده به دفترشان، همه هزینه‌های مراسم خود را معطوف به عکس و فیلم فرمالیته می‌کنند تا لوکس بودن مراسم پیوندشان در یکی از لوکیشن‌های باشکوه و متفاوت خارج از کشور را به اطرافیان‌شان نمایش دهند. او همچنین می‌گوید: «خیلی از زوج‌های جوان زیر بار قرض و وام می‌روند تا از عهده پرداخت ۳۰ تا ۱۰۰میلیون تومان هزینه ثابت تهیه و ساخت عکس و فیلم فرمالیته در باغ عمارت‌های تهران، جنگل‌های شمال، سواحل جزایر جنوبی کشور، لوکیشن‌های کوهستانی، تور‌های ترکیه، قبرس، مالزی و برخی کشور‌های اروپایی برآیند. البته به این هزینه ثابت که با نرخ دلار هم نوسان پیدا می‌کند باید هزینه‌های رفت‌وآمد و اقامت خود به همراه گروه استودیویی و نیز درصورت درخواست خدمات جانبی مانند استایلیست، لباس، میکاپ، اکسسوری (دسته‌گل، زیورآلات اجاره‌ای) و خودرو‌های کلاسیک تا میلیاردی را هم اضافه کنید.» گویا هزینه‌های فرمالیته‌سازی و تشریفات پیش از ازدواج، نقطه پایان ندارد؛ چراکه ادامه می‌دهد: «اگر برای روز فرمالیته، مهمان یا ساقدوش همراه داشته باشید یا تصویربرداری سینمایی با دوربین‌های فوق‌حرفه‌ای هلی‌شات و رونین ضمن تدوین استار کلیپ پروجکشن درخواست کنید یا حتی برای تهیه یک فیلم فرمالیته ماندگار، کارگردانی و موسیقی متن خاص تقاضا کنید، هزینه‌هایتان بیشتر خواهد شد.»
لباس فرمالیته از دست‌دوم تا برند و مزون‌دوز
رونق بازار خدمات عکس و فیلم فرمالیته باعث شده تا شبکه‌ای از بازار‌های خرد و متعدد نیز پدید آید. نسرین، فروشنده لباس‌های دست‌دوم فرمالیته در یکی از سایت‌های اینترنتی فروش اجناس است. او می‌گوید: «لباس‌های فرمالیته با توجه به ویژگی‌هایشان مانند به‌روز و هماهنگ بودن بین زوجین، قیمت بالایی دارند، قیمت‌هایی از ۵ تا ۲۰میلیون تومان (برند بودن، جنس عالی و رنگ‌بندی منحصربه‌فرد) که برخی عروس‌خانم‌ها و آقادامادها برای صرفه‌جویی تصمیم می‌گیرند لباس‌های فرمالیته را ساعتی یا روزانه اجاره کنند وگرنه باید مزونی سفارش دهند که آن نیز به بیش از ۱۰میلیون تومان برای هر دست لباس نیاز است.»
هزینه بیمه برای لوکیشن‌های پرخطر، جداست!
پاسخگوی تلفن یکی از استودیو‌های نام و نشان‌دار اصفهان با وجود اینکه ادعای برخی استودیو‌های عکاسی و فیلمبرداری مراسم مبنی بر مجزا بودن هزینه‌های کارگردانی و موسیقی متن فرمالیته را غیرحرفه‌ای، بازی با کلمات برای تخصص‌گرایی و به نوعی کلاهبرداری می‌داند، می‌گوید که هزینه‌های خدمات مربوط به فرمالیته در استودیویش، نجومی است: «اگر خودتان تاریخ فرمالیته را مشخص کنید، هیچ آف و تخفیفی شامل حالتان نمی‌شود، ولی اگر تاریخ انتخابی‌تان با تاریخ تور‌های فرمالیته ما مانند تور ژانویه یکی باشد از خدمات استایلیست و میکاپ‌آرتیست به‌طور رایگان بهره‌مند می‌شوید. قیمت فرمالیته لوکیشن‌های داخل کشور از ۳۰ تا ۵۰میلیون تومان است و قیمت لوکیشن‌های منتخب در ترکیه از ۸۰میلیون تومان آغاز می‌شود. البته برای بیمه باید هزینه جداگانه پرداخت کنید.» او در ارتباط با هزینه بیمه توضیح می‌دهد: «اگر لوکیشن انتخابی شما جزو مناطق پرخطر مانند کوهستان و قله کوه باشد، ترجیحا طبق قرارداد، اگر خودتان را بیمه کنید هم به نفع ما و هم به سود شماست. به‌هرحال ممکن است حادثه سقوط پیش آید!»
از نرخ مصوب نداشتن تا جهانی شدن فرهنگی نمایشی و مصرفی
هزینه‌های عکاسی و فیلمبرداری فرمالیته، نرخ مصوب ندارد. این را ظفر یاوری، رئیس اتحادیه عکاسان و فیلمبرداران تهران می‌گوید و ادامه می‌دهد: «نرخ مصوبی در این فیلد کاری آتلیه‌ها و استودیو‌ها نداریم؛ چون طیف خدمات در آن گسترده و منوط به توافق طرفین قرارداد است؛ توافقی که بر پایه رضایت دوطرفه قرار گرفته است؛ بنابراین تا زمانی که تخلفی صورت نگیرد یا شکایتی ثبت نشود، نظارت بر نرخ‌ها با مفهوم عام انجام نمی‌شود. در این شرایط توصیه می‌شود برای پیشگیری از بروز حوادث احتمالی شامل حادثه در محل لوکیشن‌های ناایمن یا هرگونه تعرض و تخلفی، عروس‌خانم‌ها و آقادامادها فقط به مراکزی مراجعه کنند که مجوز و تخصص فعالیت دارند؛ نه استودیو‌هایی تجهیز شده در واحد‌های غیرمجاز مسکونی یا زیرزمینی. درصورتی هم که شکایتی از آتلیه و استودیوی زیرمجموعه اتحادیه داشته باشند می‌توانند نسبت به پیگیری و بررسی آن از طریق کمیسیون حل اختلاف اتحادیه، اقدام کنند. ایجاد بخشی از تحول و تغییر در کمیت و کیفیت خدمات عکاسی و فیلمبرداری مراسم عروسی مانند بسیاری دیگر از پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی، تابعی از فرهنگ و تقاضاست.»
مسعود دانش، جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی نیز در ارتباط با موضوع گزارش، می‌گوید: «با توسعه تکنولوژی و دسترسی عمومی به شبکه‌های مجازی آن هم بدون توجه به زیرساخت‌های فرهنگی آن ابزار و تجهیزات فناورانه، ارزش‌های معیار جامعه دستخوش تغییر یا تحریف می‌شوند؛ تغییر و تحریفی که در یک بازه زمانی مشخص، ضمن نهادینه کردن ارزش‌های غیربومی که در تضاد و تقابل ارزش‌های بومی است، به ضدفرهنگ تبدیل می‌شوند.» دانش می‌افزاید: «اهمیت و ضرورت یافتن مسائلی مانند عکس و فیلم‌های فرمالیته در برابر اصل ازدواج، مصادیقی از همین تغییر و تحریف ارزشی است که به واسطه خصوصیات فردی مانند خلأ داشتن، احساس کمبود، شوق دیده شدن و هدف نداشتن، استفاده و تأثیرپذیری نادرست از تکنولوژی، جهانی شدن گونه‌هایی از فرهنگ نمایشی و فرهنگ مصرفی (تجمل‌گرایی در سایه مدپرستی و چشم و هم‌چشمی) و انتقال مرجعیت در سبک‌سازی از گروه‌های نخبه و فرهیخته به گروه‌های دارای شهرت، اپیدمی می‌شود.»
برخی از زوج‌ها اختلاف و زیر بار قرض رفتن در سال‌های نخست زندگی مشترک را به جان می‌خرند تا هر طور شده با عکس و فیلم‌های فرمالیته مراسم خود حسابی حسرت بر دل و جان دوستان و اقوام خود برجای گذارند.
منبع: روزنامه همشهری
