ثبت جهانی دره تاریخی خرم‌آباد از مهم‌ترین پروژه‌های حوزه میراث فرهنگی و گردشگری لرستان محسوب می‌شود، شهری که آثار تاریخی و طبیعی زیادی را دل خود جای داده است.

لرستان بیش از پنج هزار اثر تاریخی دارد که از این تعداد بیشتر از دو هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده‌اند، جایگاه لرستان آنجا بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم این استان رتبه دوم ثبت آثار تاریخی ملی را دارد، اما همچنان در حوزه ثبت جهانی آثار تاریخی توفیقی نداشته است.

اهمیت ثبت جهانی خرم‌آباد از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است؛ اما نهایی شدن این امر می‌تواند شاه کلید توسعه مرکز لرستان در حوزه گردشگری باشد.

برای ثبت جهانی این دره باستانی الزامات مختلفی باید لحاظ شود که در این راستا رهاسازی حریم بنا‌های تاریخی شهر خرم‌آباد در دستور کار قرار گرفته است و متولیان در حوزه‌های مختلف پای کار آمده‌اند.

عطا حسن‌پور مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان چهارشنبه در گفتگو با رسانه‌ها، اظهار داشت: در راستای ثبت جهانی «دره خرم‌آباد»، تخریب سازه‌های غیرمجاز دامنه غار «کنجی» انجام شد.

وی عنوان کرد: در ادامه تدوین پرونده ثبت جهانی «دره خرم‌آباد» و قلعه «فلک‌الافلاک» امروز گام دیگری در راستای رفع موانع و مشکلات پیشروی این پرونده با تخریب سازه‌های غیرمجاز دامنه غار «کنجی» برداشته شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، ادامه داد: این عملیات با پیگیری‌های مدیرکل بازرسی استان و دستور قضائی دادستان شهرستان خرم‌آباد و با همکاری اداره کل منابع طبیعی، شهرداری خرم‌آباد، نیروی انتظامی و یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، پس از ۱۸ سال در حدفاصل قبرستان «سراب‌یاس» و غار پیش از تاریخی «کنجی» انجام شد.

حسن‌پور، تصریح کرد: با این اقدام جهادی و فوری، مسیر دسترسی به غار «کنجی» باز و در آینده با همکاری شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی، بهسازی مسیر غار نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.

وی با بیان اینکه این اقدام مهم باتوجه‌به اهمیت پرونده و در راستای رفع موانع ثبت جهانی «دره خرم‌آباد» صورت‌گرفته است، اضافه کرد: غار «کنجی» یکی از غار‌های پیش از تاریخ «دره خرم‌آباد» و یکی از عناصر مهم پرونده ثبت جهانی «دره خرم‌آباد» است که برای نخستین‌بار در دهه ۶۰ میلادی توسط باستان‌شناسان آمریکایی مورد کاوش قرار گرفت.

این اقدام در حالی است که پیش از این عطا حسن‌پور در خصوص اقدامات انجام شده برای ثبت جهانی «دره خرم‌آباد» گفته بود: خوشبختانه پس از ۱۷ ماه تلاش پیگیری و مستمر استاندار لرستان، وزیر میراث‌فرهنگی، معاونت میراث‌فرهنگی وزارتخانه و معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری در فهرستی که سال ۲۰۲۴ به یونسکو ارسال می‌شود، «دره خرم‌آباد» و قلعه «فلک‌الافلاک» به‌عنوان سهمیه ایران انتخاب شده است.

وی ادامه داد: سهمیه هر کشور برای ثبت جهانی سالی یک اثر است که خوشبختانه با تلاش مجموعه مدیریتی استان و وزارت میراث‌فرهنگی، این فرصت برای لرستان به دست آمد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، بیان کرد: باتوجه‌به همکاری مسئولان و اقداماتی که از قبل دراین‌خصوص صورت‌گرفته، قبل از پایان دی‌ماه باید این پرونده به یونسکو ارسال شود که باتوجه‌به زمان اندک باقی‌مانده، قرار است تا ۲۰ دی‌ماه پرونده تکمیل و ارسال شود.

حسن‌پور با بیان اینکه پس از دریافت ابلاغ این طرح از وزارتخانه، ۶۰ روز برای اقدام فرصت داشتیم که اکنون حدود هشت روز آن برای تهیه و تدوین‌یافته‌های سپری شده است افزود: در حال حاضر تیم‌های اسکن لیزر، توپوگرافی، فوتوگرامتری و عکس‌برداری هوایی مشغول به کار هستند و پرونده توسط کارشناسان برجسته در حال تدوین و تهیه است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان گفت: بخشی از این پرونده مهم مربوط به غار‌های پیش از تاریخ ما است و آنچه در پرونده لحاظ می‌شود شامل غار‌های هفت‌گانه یعنی «قمری»، «کلدر»، «کنجی»، «پاسنگر»، «گر ارجنه»، «یافته» و «گیلوران» است که کاوش‌های آن‌ها انجام شده و همچنین قلعه «فلک‌الافلاک» به همراه سه پل «گپ»، «شکسته» و «حاجی» و طول مسیر رودخانه خرم‌آباد را شامل می‌شود.

حسن‌پور، تصریح کرد: در راستای تکمیل پرونده ثبت جهانی، «لند اسکیپ» شهر خرم‌آباد نیز در این طرح لحاظ شده که شامل «مخمل کوه»، «سفیدکوه» و «یافته» است.

وی با بیان اینکه مساحت عرصه آثار در این پرونده، بیش از ۱۰۰ هکتار است، گفت: این امر نشان‌دهنده حجم عظیم کار است که در واقع یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های ثبت جهانی ایران نیز به شمار می‌رود.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، اظهار کرد: مساحت مربوط به پرونده ثبت جهانی «دره خرم‌آباد» شاید هم‌اندازه پرونده ثبت باغات و کاروان‌سرا‌های کشور باشد که تلاش می‌کنیم با هم‌اندیشی باستان‌شناسان و کاوشگران استان، روایتی مناسب برای روند حضور انسان در غار‌های تاریخی، سکونت در «دره خرم‌آباد» و ساختن قلعه «فلک‌الافلاک» را به‌خوبی انجام شده است.

رضا دالوند معاون عمرانی استانداری لرستان هم با اشاره به اینکه پرونده اولیه ثبت جهانی دره خرم‌آباد به یونسکو ارسال می‌شود، عنوان کرد: اگر بتوانیم این را به ثبت برسانیم، در بحث جذب گردشگران خارجی موفق خواهیم بود.

بنابراین گزارش؛ شهری که امروزه از آن به نام خرم‌آباد نام برده می‌شود از نخستین سکونت گاه‌های مردم ایران به شمار می‌رود، آبشار‌های زیبا، سراب‌ها، دریاچه کیو، پارک‌های جنگلی، آبسرده، بیدهل، گلستان، رباط، زاغه، آبشار بیشه و … از جمله جاذبه‌های و منظر طبیعی این شهرستان محسوب می‌شود.

اهمیت شهرستان خرم‌آباد علاوه بر موقعیت استراتژیک آن به عنوان پل ارتباطی شمال به جنوب به آثار تاریخی و ما قبل تاریخ موجود در این شهرستان بازمی گردد.

منظر این دره به دوران پیش از تاریخ آنقدر اهمیت داشته که سه دانشگاه بزرگ جهان به نام‌های «میشیگان»، «ییل» و «رایس» آن را محل مطالعات باستان شناسی خاورمیانه می‌کنند و آنقدر اهمیت دارد که وقتی دنبال پیشینه بشر و کشف نخستین سکونتگاه‌های بشر می‌گردند، این دانشگاه‌ها دو نفر از انسان شناسان و باستان شناسان برجسته و بزرگ خود را به این دره اعزام می‌کنند.

غار‌های پیش از تاریخ «کنجی»، «یافته»، «پاسنگر»، «گر ارجنه»، «قمری»، پل «شاپوری»، قلعه «فلک الافلاک»، آسیاب «گبری»، «گرداب سنگی»، «مناره آجری»، مقبره «بابا طاهر»، «سنگ نوشته»، پل «صفوی»، حمام «گپ» و … از جمله آثار تاریخی موجود در این شهرستان است.

منبع:مهر