قصه دنباله دار متروی قم هم از آن سری داستان‌هاست که دیگر کمتر شهروند قمی است که حوصله صحبت در موردش را داشته باشد.

 قرار بود با آمدنش هر چه سریع‌تر گره کور ترافیک محور‌ها و معابر شهری قم که هر روز تنگ‌تر هم می‌شود باز شود، اما پس از گذشت انتظار دوازده ساله هر بار افتتاح  آن به زمان دیگری موکول شد. پروژه‌ای که کمبود بودجه و نبود سازش میان کارفرما و پیمانکار بار‌ها و بار‌ها زمان بهره برداری آن را به تاخیر انداخت، حالا اما بهره برداری فاز نخست آن لنگ تامین واگن است.

نگاهی به تولد ابر پروژه متروی قم

ترافیک یکی از معضلات کلان شهرهاست که مردم هر روز با آن درگیر هستند، کلانشهر قم نیز از معضل ترافیک و تبعات و پیامد‌های ناشی از ترافیک از جمله آلودگی‌های صوتی، هوا، مسایل زیست محیطی، اتلاف زمان وبی نظمی در خیابان‌ها رنج می‌برد.

ساخت مترو یکی از طرح‌هایی بود که به منظور خدمت رسانی به زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) و حل مشکلات ترافیکی شهر قم تصویب شد.

طرح مترو یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پروژه‌های شهری قم  در ۲ خط A و B طراحی‌شده و پیمانکاری ساخت خط ۱ آن با برگزاری مناقصه در سال ۱۳۸۹ با مبلغ ۸۶۰ میلیارد تومان به قرارگاه خاتم‌الانبیاء رسید سال ۱۳۹۴ که اعضای شورای‌اسلامی شهر قم کلید مدیریت شهری را به «مرتضی سقائیان‌نژاد» سپردند، این ابرپروژه ۵/۱۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشت. در طول سال های اخیر هم طوفان‌های متعدد اقتصادی و ارزی و مشکلاتی که تحریم‌ها به بار آورد، بسیاری از پیگیری‌ها برای تأمین واگن، تجهیزات و… را بی‌ثمر گذاشت.

خط ۱ این پروژه این خط شمال غربی شهر قم را به جنوب شرقی آن متصل می‌کند که ۱۴ کیلومتر طول و ۱۴ ایستگاه دارد و در ۲ فاز تعریف شده‌است، فاز ۱ از ایستگاه قلعه کامکار تا میدان مطهری و فاز ۲ از میدان مطهری تا ایستگاه مسجد جمکران ادامه خواهد یافت و حالا در فاز یک اجرای این پروژه، سهم تولیدات ایرانی بار مهمی را بر دوش می‌کشد.

خط ۱ مترو قم دارای ۲خط A و B است که خط A آن با پیش‌بینی ۱۴ ایستگاه دارای ۱۴/۸ کیلومتر طول است. این خط به ۲ فاز تقسیم شده و فاز نخست آن به طول ۴/۶ کیلومتر، حدفاصل میدان کشاورز تا میدان شهید مطهری در حال اجراست. خط B هم به طول ۱۸ کیلومتر، ۱۶ ایستگاه دارد که عملیاتی‌شدن آن به‌دلیل تأمین نشدن منابع مالی فعلاً در اولویت نیست.

خط ۲ مترو نیز به طول ۲۸ کیلومتر از اراضی ۵۶۰ هکتاری طرح نهضت ملی مسکن در شهرک پردیسان آغاز و در محدوده میدان ۷۲ تن و بلوار شهید خداکرم به پایان می‌رسد.

مرور بر روزهای تلخ متروی قم

پروژه متروی قم روزهای ناملایمی  هم  پشت سر گذاشته است گاهی با طولانی شدن عملیات ساخت و تعطیلی پروژه، چوبش را کسبه و مغازه داران اطراف کارگاه عمرانی مترو که کار و کاسبی شان با ایجاد محدودیت ها حسابی لنگ شد، خوردند.

گاهی با حادثه تلخ ریزش مرگبار دیواره تونل مترو قم در ایستگاه ولیعصر در یک ظهر پنجشنبه در  بهمن ماه سال ۱۳۹۵

عصر همان روز  پیکر احمد صبوری که کارگر پروژه متروی قم بود از زیر صدها تن خاک خارج شد و عملیات جستجو برای یافتن پیکر حسین حکیم‌آبادی که متخصص برق این پروژه، تا نیمه های شب  ادامه داشت.

تعدادی از نیروهای امدادی آتش نشانی قم نیز در جریان عملیات آواربرداری مصدوم شدند که برخی  در محل مداوا یا به مراکز درمانی منتقل شدند.

حادثه ریزش دیواره کناره ایستگاه ولیعصر مترو قم می‌توانست به یک فاجعه سنگینی منجر تبدیل شود اما خوشبختانه کسی در محل حادثه نبود  چه بسا  اگر در حین انجام کار این حادثه رخ می‌داد منجر به فاجعه سنگینی می شد.

حادثه ای که انگشت اتهام را به سمت پیمانکار و شهرداری  نشانه رفت چرا که پیمانکار باید ایمنی لازم را انجام دهد و شهرداری نیز به‌عنوان کارفرما باید نظارت دقیق بر روند اجرای پروژه‌های شهری داشته باشد.

متروی قم الگوی حمایت از تولید داخل را به یدک می کشد

سید امید خداشناس،معاون بهره‌برداری و تجهیزات سازمان قطار شهری قم  در رابطه با اسناد بالادستی پروژه گفت: مطابق مصوبات شورای عالی فنی کشور، اجرای پروژه خط یک مترو قم در دو فاز تعریف شده و به بهره‌برداری خواهد رسید که بر همین اساس و با توجه به محدودیت منابع و مشابه با افتتاح سایر خطوط قطار شهری در کلان‌شهر‌های کشور به‌صورت فازبندی، فاز نخست پروژه مترو قم نیز به طول ۶ کیلومتر و با ۶ ایستگاه (۲ ایستگاه مسافرگیر و ۴ ایستگاه عبوری) حدفاصل ایستگاه شهید مطهری تا شهدای کامکار و دپو پارکینگ تکمیل و راه‌اندازی می‌شود.

وی در مورد پیشرفت فاز نخست مترو نیز افزود: در راستای مصوبات و برنامه‌ریزی صورت گرفته ۲ ایستگاه شهید مطهری و کشاورز به‌صورت کامل ساخته‌شده و تجهیزات مورد نیاز این ۲ ایستگاه، مسیر و ایستگاه‌های عبوری تأمین و نصب شده است.

خداشناس در مورد تلاش برای بومی‌سازی صنعت ریلی کشور یادآور شد: برای پیشبرد این فاز علیرغم رعایت اصول فنی و استاندارد‌های داخلی و بین‌المللی، سازمان قطار شهری قم به‌عنوان نخستین بار در سطح کشور حمایت از تولید داخل و شرکت‌های توانمند کشور را در دستور کار قرارداده تا ضمن بهره‌گیری از تجهیزات با کیفیت و مناسب در پروژه مترو قم، مسیر داخلی سازی و استفاده از تولیدات ایرانی را برای سایر مترو‌های کشور هموار کند.

خداشناس در مورد تأمین ناوگان و سیگنالینگ مورد نیاز مترو قم ابراز کرد: در حال حاضر وزارت کشور به‌عنوان متولی تأمین ناوگان قطار شهر‌های کشور، قرارداد تأمین ۵۰ دستگاه واگن را برای مترو قم منعقد نموده و مراحل طراحی آن رو به اتمام است و همچنین تأمین، نصب و راه‌اندازی سیگنالینگ نیز به‌عنوان مهم‌ترین سامانه از نظر فنی و ایمنی در زمان شروع بهره‌برداری توسط سازمان قطار شهری قم در حال پیگیری بوده و در صورت اخذ مصوبه شورای اسلامی شهر قم، نسبت به عقد قرارداد با شرکت ذیصلاح اقدام خواهد شد، تا با توجه به ارتباط بسیار زیاد این سامانه با سیستم کنترلی و ایمن راهبری قطار، هم فرایند طراحی و ساخت واگن‌ها تسریع شود و از ابتدای راه‌اندازی ضمن حفظ جان مسافرین و پرسنل خود، نگهداری مناسب از سرمایه‌های شهر، نیز صورت پذیرد.

وی در پایان اضافه کرد: به موازات آمادگی کامل برای راه‌اندازی فاز نخست خط و فراهم کردن شرایط تست گرم و سپس بهره‌برداری، سازمان قطار شهری با یک برنامه‌ریزی مناسب تمامی توان خود را برای بازنگری طراحی ایستگاه‌ها با هدف بهینه نمودن و کاهش هزینه‌ها و برگزاری مناقصات جهت حفاری تونل مابین A ۲ به A ۱، احداث ایستگاه میرزای قمی (مقابل بیمارستان نکویی)، میدان ولیعصر (عج) و مسجد مقدس جمکران به کار گرفته و در بازه زمانی مدنظر، مسیر به تدریج توسعه‌یافته و ۱۴.۸ کیلومتر خط یک مترو قم وارد مدار بهره‌برداری خواهد شد.

افزایش ۵ برابری اوراق مشارکت قطار شهری قم

محمدرضا انگشت‌باف مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به وضعیت بودجه‌ای سازمان قطار شهری قم، اظهار کرد: در طول هفت ماه ابتدایی امسال توانستیم ۵۰۰ میلیارد تومان صورت‌وضعیت پیمانکار پروژه را پرداخت کنیم.

وی خاطرنشان کرد: این آمار نشان می‌دهد نسبت به سال گذشته تقریباً ۲۵ درصد افزایش صورت‌وضعیت داشته‌ایم و عملکرد بهتری اتفاق افتاده است.

مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به رایزنی با نمایندگان قم در مجلس شورای اسلامی برای بودجه سال آینده قطار شهری، خاطرنشان کرد: قرار شد از اوراق مشارکت سال ۱۴۰۲ قطار شهری متناسب با نیاز سازمان برای راه‌اندازی فاز نخست و پیشبرد فاز دوم به‌صورت همزمان استفاده شود.

وی با تأکید بر در نظر گرفتن دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای قطار شهری قم، ادامه داد: این عدد در مقایسه با سال گذشته رشد پنج برابری داشته است.

انگشت‌باف اضافه کرد: در حال حاضر فرایند این موضوع در وزارت کشور در حال پیگیری است تا به سازمان برنامه ارسال و اوراق جذب شود.

مدیرعامل سازمان قطار شهری قم با اشاره به اینکه مصوبه شورای اسلامی شهر قم اخذ سه هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت بود، تصریح کرد: این میزان از اوراق را برای خرید واگن، تکمیل فاز دوم خط A و انجام مقدمات خط B متروی قم در نظر داشتیم.

انگشت‌باف تأکید کرد: طی جلساتی که در مجلس شورای اسلامی داشتیم قرار شد دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای شهر قم تثبیت شود که اگر این اتفاق بیفتد منابع خوبی برای کار در حوزه قطار شهری در سال آینده داریم.

وی با اشاره به اینکه اخذ اوراق مشارکت یک فرایند ملی دارد، گفت: پس از اخذ مصوبه هیئت‌مدیره و شورای شهر، وزارت کشور بر مبلغ این اوراق نظر می‌دهد و میزان نهایی به سازمان برنامه‌وبودجه کشور و پس از آن به بانک مرکزی و بانک عامل ابلاغ می‌شود.

مدیرعامل سازمان قطار شهری قم افزود: به طور معمول مجوز بانک مرکزی در روز‌های پایانی سال صادر می‌شود و شش ماه بعد از این اتفاق امکان استفاده از این منابع وجود دارد.

تأمین واگن مشکل این روزهای مترو قم است

پیشرفت ۸۰ درصدی تملکات پروژه مترو در منطقه ۶ قم