چک الکترونیکی یکی از گام‌های بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور در جهت ارائه خدمات غیرحضوری است.

بر اساس تبصره الحاقی به ماده یک قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷، امکان صدور چک‌های الکترونیکی (داده پیام) به صورت قانونی فراهم شد و این نوع چک نیز مشمول قوانین و مقررات مرتبط با چک‌های کاغذی قرار گرفت. در راستای اجرایی شدن صدور چنین چک‌هایی هم بانک مرکزی مکلف شد ظرف یک سال از لازم الاجرا شدن این تبصره، زیرساخت‌ها و اقدامات لازم برای صدور و مطالبه چنین چک‌هایی را فراهم کند. سرانجام هم ۲۱ آبان سال ۱۴۰۱ از اولین چک الکترونیکی رونمایی شد.

چک الکترونیکی که بر اساس آخرین آمار از سوی مسئولان  بانک مرکزی حدود ۱۶۳ هزار فقره از ابتدای سال تا (۱۲ دی) صادر و از این تعداد ۱۴۳ هزار فقره نقد شده است.

ابزار پرداختی که در ابتدا در سه بانک خدمت آن ارائه می‌شد و حالا به گفته آمنه نادعلیزاده سخنگوی قانون چک به زودی تعداد بانک‌های ارائه دهنده این خدمت به ۱۲ مورد می‌رسد. در همین زمینه نادعلیزاده در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: در حال حاضر ۱۱ بانک صادرات، تجارت، پارسیان، رفاه، کشاورزی، پاسارگاد، رسالت، ملت، گردشگری، توسعه صادرات، توسعه تعاون به شکل عملیاتی خدمت چک الکترونیکی را ارائه می‌دهند.

او افزود: ۴ بانک ملی، آینده، مهر اقتصاد و سپه را هم در مرحله آزمون داریم که یکی از این بانک‌ها یعنی بانک ملی به زودی به محیط عملیاتی اضافه خواهد شد و تا هفته آینده ۱۲ بانک ارائه دهنده خدمت چک الکترونیکی را خواهیم داشت.

مزیت های چک الکترونیکی

چک الکترونیکی که به گفته کارشناسان دارای مزیت‌های گوناگون از جمله حذف امکان دخل و تصرف است موردی که فرزانی کارشناس امور بانکی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح کرده بود: این نوع چک جذابیت‌های خودش را دارد. تسریع در صدور چک، حذف دخل، تصرف و جعل توسط دارنده چک و کاهش مراجعه حضوری از مزیت‌های آن محسوب می‌شود. اقدام به صدور چک‌های الکترونیکی و استفاده از فناوری اطلاعات در مبادلات سبب کاهش هزینه‌های مبادلاتی می‌شود. همچنین تسریع و شفافیت در معاملات را می‌تواند به همراه داشته باشد که این مورد می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کنند.

در ادامه هم وزیر امور اقتصاد و دارایی احسان خاندوزی گفته بود: چک الکترونیک هزینه مبادلات را کاهش می‌دهد. چک الکترونیک یک محصول ارزشمند در نظام بانکی است.

چک الکترونیک ابزاری که مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی پیش از این بیان کرده بود: یکی از مسائل در حوزه چک الکترونیک این بود که این چک‌ها تنها در بانک و شعبه صادرشده پذیرفته می‌شود و قابلیت نقدشوندگی داشت، اما این موضوع برطرف شده و همه شعب دریافت می‌کنند و قابلیت نقدشوندگی دارند.

در نهایت به گفته کارشناسان، چک الکترونیکی همان چک کاغذی است که در فضا و بستری دیجیتال فعال شده یعنی هر آن چه که در رابطه با چک‌های کاغذی وجود دارد (بحث اعتبار، نحوه صدور، قوانین مرتبط با صدور و درخواست چک) در زمینه چک‌های الکترونیکی نیز صدق می‌کند. در کل چک الکترونیکی نسخه دیجیتال شده چک کاغذی است.

چک الکترونیکی که دارای مزیت‌های گوناگون است و ۳ آبان اعلام شده که بر اساس ماده الحاقی ۵، برنامه هفتم بانک مرکزی مکلف است به گونه‌ای برنامه‌ریزی داشته باشد که تا پایان سال سوم برنامه، چک‌های کاغذی از نظام بانکی حذف شود؛ بند قانونی که می‌تواند به توسعه چک الکترونیکی سرعت بیشتری هم ببخشد.