بیش از ۱۰ سال است که در کارخانه قند قهستان صدای تولید شنیده نشده است و حالا دی امسال بعد از مدت‌ها این کارخانه دوباره شروع به کار کرد و به چرخه تولید بازگشت و شور و امید را به میان جوانان درمیانی و خراسان جنوبی آورده است.

کارخانه قند قهستان از سال ۱۳۳۹ در شهرستان درمیان ایجاد شد و در آن زمان روزانه نزدیک به هزار تن چغندرقند را تبدیل به شکر می‌کرد، اما روز‌های خوش این کارخانه تا سال ۹۲ بود و بعد از آن به دلایل مختلفی که در ادامه می‌خوانیم چراغ‌های کارخانه قند قهستان خاموش شد و اکنون بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال با ورود مسئولان استانی و کشوری، این کارخانه دوباره شروع به کار کرده است.

سوء مدیریت کارخانه را به تعطیلی کشاند!

عظیمی مدیرعامل کارخانه قند قهستان گفت: از سال ۱۳۷۰ که کارخانه قند قهستان به بخش خصوصی واگذار شد تا سال ۹۲ این کارخانه فعال بود، اما از اواخر سال ۸۰ سوء مدیریت قبلی کارخانه، عدم حمایت مسئولان و واردات شکر در برهه‌ای از زمان سبب شد تا تعدادی از کارخانه‌های تولید قند و شکر کشور از جمله این کارخانه تعطیل شوند.

او با اشاره به اینکه از سال ۹۵ من و دیگر همکارانم تصمیم گرفتیم به دلیل بومی بودن و همچنین اهمیت این کارخانه برای اشتغالزایی در این منطقه ورود پیدا کنیم افزود: اما با همه تلاش هایمان تا ۲ سال پیش آنطور که می‌خواستیم حمایت نشدیم و به نتیجه‌ای نرسیدیم و نتوانستیم کاری را از پیش ببریم.

حمایت رئیس جمهور از کارخانه‌های غیرفعال

در دولت سیزدهم کارخانه‌های زیادی که از پای درآمده بوده اند با اندکی کمک، دوباره به چرخه تولید برگشتند؛ یکی از این کارخانه ها، کارخانه قند قهستان است.

در سفر شهریور امسال رئیس جمهور به خراسان جنوبی و دیدار با مردم درمیان، تعطیلی این کارخانه مطرح شد و وی نیز دستور رسیدگی فوری برای وضعیت این کارخانه را داد.

عظیمی مدیرعامل کارخانه قند قهستان با بیان اینکه دولت آقای رئیسی دولت کارآمدی است گفت: وی در دولت خود به دنبال راه اندازی کارخانه‌های غیر فعالی همچون کارخانه قند قهستان است.

او با بیان اینکه از یک سال و نیم گذشته به خاطر کمک‌های دولتی توانسته ایم زمینه‌هایی را برای آغاز به کار دوباره این کارخانه فراهم کنیم افزود:، اما باز هم مشکل داشتیم و‌ مشکل اساسی ما بحث شکر خام بود که برای شروع به کار مجدد به آن نیاز داشتیم که طی سفر رئیس جمهور به استان در چندین ماه گذشته وضعیت کارخانه به او گزارش و زمینه تحویل شکر برای شروع کار کارخانه کلید خورد.

مدیرعامل کارخانه قند قهستان عنوان کرد: در آبان با ورود اولین محموله شکر، چرخ کارخانه قند قهستان دوباره به گردش افتاد.

عظیمی با اشاره به اینکه هم اکنون ظرفیت تولید ۱۵۰ تا ۲۰۰ تن شکرسفید را از شکر بور داریم افزود: هم اکنون ظرفیت تولید از چغندرقند نیز ۵۰۰ تن در روز است و قریب به ۲۰۰ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند.

اما این سوال برایم مطرح شده که کشت چغندرقند در استان کم آبی مانند خراسان جنوبی به صرفه نیست، پس قرار است چطور مواد اولیه خود را که بخشی از نیاز کارخانه است تأمین کنند؟

مدیرعامل کارخانه قند قهستان در پاسخ به این سؤال می‌گوید: هم اکنون بخشی از تولیدات ما از شکر خام و بخشی از چغندرقند است؛ درست است که چغندرقند یک محصول آب بر است، اما اگر از طریق روش‌های نوین در استان کشت شود اینگونه نیست و کاملاً به صرفه هم خواهد بود.

عظیمی افزود: قرار شده است با کشاورزان و پیمانکاران کاشت چغندرقند در استان نیز قرارداد‌هایی ببندیم تا دیگر دغدغه خرید چغندرقند را نداشته باشیم و از سوی دیگر قرار شده است رایزنی‌هایی با کشاورزانی که کاشت چغندر در استان انجام می‌دهند و به استان‌های همجوار و دیگر کارخانه‌های قند از جمله خراسان رضوی می‌فرستند صورت بگیرد تا از این به بعد با ما همکاری داشته باشند و دیگر چغندرقند خود را راهی استان‌های همجوار نکنند بلکه همینجا در استان خودشان تولید صورت بگیرد.

کشت فراسرزمینی در افغانستان در دستور کار

بدون شک اگر کشت چغندرقند در استان رخ دهد و تمامی کشاورزان استان پای کار بیایند چرخ کارخانه قند رونق بیشتری خواهد گرفت، اما باید دید که آیا همین مقدار کشت چغندر قند در استان جوابگوی نیاز کارخانه است یا خیر؟

حجتی پور نماینده سرمایه گذار در کارخانه قند قهستان می‌گوید: بیشترین دغدغه ما بحث کشت چغندرقند بوده است که از یک سال گذشته علاوه بر ترویج کاشت چغندر به روش‌های نوین در استان، رایزنی‌هایی برای کاشت چغندر قند در افغانستان نیز داشته ایم.

او با اشاره به اینکه پارسال به صورت آزمایشی کشت چغندرقند در کشور افغانستان صورت گرفت و از تایباد وارد کشور شد افزود: اگر این روند ادامه داشته باشد و رایزنی‌ها از سمت مسئولان استانی و کشوری صورت بگیرد دیگر دغدغه تهیه چغندرقند را برای تولید کارخانه نخواهیم داشت.

بیشتر بخوانید

•  اختصاص بیش از ۳۶ میلیارد تومان اعتبار به بخش میاندشت
• اعتبار ۸هزار میلیاردی برای راه آهن خراسان جنوبی
•  کارخانه قند قُهستان فعال شد

حجتی پور تصریح کرد: در این بین افغانستان نیز از این موضوع سود خواهند برد چراکه در قبال چغندرقند می‌توانند شکر دریافت کنند.

او گفت: با توجه به جانمایی مناسب کارخانه در سال‌های گذشته می‌بینیم که فاصله زیادی با مرز و کشور افغانستان ندارد و با کمی همت مسئولان اگر زمینه کشت فراسرزمینی ایجاد شود دیگر شاهد تعطیل شدن این کارخانه نخواهیم بود.

او ادامه داد: هم اکنون ظرفیت کارخانه تولید روزانه ۲۰۰ تن شکر است که اگر این مقدار به ۵۰۰ تن برسد بدون شک تعداد کارگران نیز افزایش می‌یابد و می‌توان گفت قریب به ۵۰۰ نفر در این مجموعه مشغول به کار خواهند شد.

براساس آمار‌ها کشور افغانستان سالانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن شکر مصرف می‌کند و از آن جایی که کارخانه قند قهستان به مرز نیز نزدیک است می‌توانیم با کمی همت، بازار شکر کشور افغانستان را به دست بگیریم و علاوه بر تولید بیشتر سبب ایجاد اشتغال برای افراد بسیاری شویم.

تولید محصولات قندی در کارخانه

حال در این بین باید کارخانه قند قهستان به سمت تولیدات صنایع بالادستی و پایین دستی دیگر شکر هم برود تا اگر دوباره نتوانست در برهه زمانی دیگری مانند سال‌ها قبل به تولید شکر بپردازد کارخانه مجدد تعطیل نشود و عده‌ای بیکار نشوند.

فرجامی فرد فرماندار درمیان در این خصوص می‌گوید: در ابتدای کار به دلیل اینکه در پروانه این کارخانه نوشته شده بود تولید شکر از چغندر قند، مشکلاتی داشتیم، زیرا چغندر فصلی است و به همین دلیل این موضوع را در پروانه تغییر دادیم تا تولید شکر از شکر بور را هم داشته باشیم و کارخانه در تمام سال فعال باشد.

او افزود: از سوی دیگر مدیران کارخانه طرح‌هایی ارائه کرده اند و قرار است در آینده در این کارخانه محصولات دیگری همچون نبات، آبنبات و بیسکویت تولید شود تا اگر روزی در زمینه تولید شکر این کارخانه به مشکل خورد تعطیل نشود و یک مسیر دیگر برای جبران کمبودهایش داشته باشد.

فرجامی فرد بیان کرد: هم اکنون تنها یک کوره این کارخانه فعال است و در آینده ۳ کوره دیگر نیز فعال می‌شوند و به چرخه تولید باز می‌گردند.

او با تأکید بر کمک مؤثر رئیس جمهور برای راه اندازی این کارخانه گفت: در آبان اولین محموله شکر وارد این کارخانه شد و هم اکنون نزدیک به ۲ هزار تن شکر خام در انبار این مجموعه است و ۵ تن نیز خریداری شده که تقریبا جوابگوی نیاز تولید یک ساله کارخانه است و مشکلی از این بابت نداریم.

فرماندار درمیان ادامه داد: وجود این کارخانه برای مردم منطقه بسیار با ارزش است چرا که در کنار اشتغال برای جوانان، زمینه رونق کشاورزی هم ایجاد شده است؛ چنانچه کشاورزان هم یاری رسان این کارخانه باشند و با روش‌های نوین به کاشت چغندرقند بپردازند سبب رونق تولیدات این کارخانه می‌شود.

مسئولان به دنبال پایداری کارخانه باشند

درست است که هم اکنون چراغ کارخانه قند قهستان روشن شده است، اما اگر بخواهیم برای همیشه این کارخانه فعال باشد اول از همه باید یک مسیر دائمی برای تولید چغندرقند پیدا کنیم که به نظر می‌رسد بهترین کار انعقاد قراردادی برای کشت چغندرقند در کشور افغانستان است.

چغندرقند محصولی آب بر است و کمتر در خراسان جنوبی کشت می‌شود؛ با توافق کشت فراسرزمینی در افغانستان باید بتوان در مرحله بعد، واردات چغندر از این کشور را تسهیل کرد و در مقابل شکر مورد نیاز را تحویل افغانستان داد.

مهمتر از تأمین چغندرقند این است که کارخانه قند تنها به دنبال تولید شکر نباشد و تولیدات دیگری همچون بیسکویت، نبات و آبنبات را در دست بگیرد و مسئولان هم تنها به دادن طرح بسنده نکنند و پیگیر راه اندازی این بخش‌ها در کارخانه باشند چرا که از سویی خراسان جنوبی با توجه به خشکسالی‌ها و کم آبی شدید قادر نخواهد بود چغندرقند مورد نیاز را تأمین کند و آنقدر تولیدی هم که داشته باشد جوابگوی نیاز کارخانه نیست.

البته باید این نکته مهم را هم در نظر داشت که دولت هم با یک برنامه ریزی درست در واردات شکر باید کاری کند که کارخانه‌های قند احیا شده دوباره گرفتار نشوند و قفل تعطیلی بر آن‌ها بسته نشود.

گزارش از زهرا رضوانیان