حسین سپیدنامه سرپرست هیات کاوش باستان‌شناسی در منطقه تنگ سرخ گفت: حدود ۳۰ کیلومتر از دره رودخانه بشار به‌منظور شناسایی هرگونه نشانه‌ای از استقرار‌های باستانی انسانی مورد پیمایش قرار گرفت.

سرپرست هیات کاوش باستان‌شناسی در منطقه تنگ سرخ گفت:در دوران تاریخی و اسلامی این منطقه کوهستانی افزون بر شرایط زیست محیطی مناسب برای جوامع دامپرور و کوچنده قبایل و طوایف کهگیلویه، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی توانسته بود به عنوان یک کریدور ارتباطی اقتصادی- فرهنگی نیز نقش مهمی ایفا کند.

سپیدنامه افزود: بررسی باستان‌شناختی با این پرسش آغاز شد که تأثیر ظرفیت‌های زیست‌محیطی و به طور کلی، عوامل محیطی و انسانی در شکل‌گیری استقرارگاه‌ها و محوطه‌های باستانی در محدوده مورد بررسی چگونه است؟

وی تاکید کرد: مهم‌ترین اهداف بررسی باستان‌شناختی، تکمیل پژوهش‌های انجام شده پیشین در محور آبرسانی در مسیر قدیمی شیراز به یاسوج و شناسایی تأثیر عوامل محیطی و انسانی بر شکل‌گیری استقرار‌های محدوده جغرافیایی مورد مطالعه بوده است.

سپیدنامه تصریح کرد: با وجود محدودیت‌هایی مانند پوشانده شدن برخی محوطه‌های این منطقه با برگ درختان بلوط و رسوبات سیلابی و واریزه‌های دامنه ارتفاعات دو سوی رودخانه بَشار، شمار ۱۷ محوطه باستانی از دوران پارینه‌سنگی میانه تا سده‌های متأخر اسلامی شناسایی و بررسی شد که بیشتر در حاشیه رودخانه بَشار یعنی حدفاصل تنگ سرخ تا روستای قلات قرار دارند.

سرپرست هیات کاوش باستان‌شناسی در منطقه تنگ سرخ اظهار کرد: بررسی‌های باستان‌شناختی نشان داد حاشیه رودخانه بَشار در چهار مقطع زمانی پارینه‌سنگی میانه، دوره‌های اشکانی- ساسانی، سده‌های نخستین دوران اسلامی و طی سده‌های متأخر دوران اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.

وی ابراز کرد: آثار شناسایی شده شامل یک محوطه پارینه‌سنگی، یک راه تاریخی، سه گورستان دوره تاریخی، یک قلعه، هشت ماندگاه کوچ‌نشینی از سده‌های متأخر اسلامی و ۲ محوطه تاریخی با حدود ۲ هکتار وسعت است.

او گفت: پیش از انجام بررسی باستان‌شناختی، احتمال داده می‌شد نشانه غنای شواهد باستان‌شناختی تمامی ادوار پیش از تاریخ تا قرون متأخر اسلامی در حوضه رودخانه بَشار شناسایی شود، زیرا این منطقه تمامی شرایط زیستی برای شکل‌گیری استقرار‌های انسانی را با توجه به اهمیت هر یک از عناصر حیاتی دارا بوده است.

سپیدنامه عنوان کرد:شواهد باستان‌شناختی در تعدادی از محوطه‌هایی که شناسایی شده به طور عمده متعلق به ادوار اشکانی و ساسانی و سده‌های نخستین دوران اسلامی است.

سرپرست هیات کاوش باستان‌شناسی در منطقه تنگ سرخ تصریح کرد: شواهد باستان‌شناختی نشان می‌دهد تراس‌های حوزه بالادست رودخانه بَشار در دوره‌های اشکانی ـ ساسانی و نیز سده‌های اولیه دوران اسلامی مورد سکونت واقع شده است و شواهدی از فرهنگ‌های ادوار دیگر تا سده‌های متأخر اسلامی به چشم نمی‌خورد.

وی ادامه داد:البته ممکن است استقرار‌های قدیمی‌تر در زیر رسوبات، آب‌شست‌ها و وایزه‌های دامنه ارتفاعات دو سوی رودخانه بَشار دفن شده باشد.

این باستان شناس اضافه کرد:چشم‌انداز منطقه مورد بررسی، کوهستانی با پوشش درختان جنگلی بلوط و گیاهان مرتعی سوزنی‌برگ است. مهم‌ترین عارضه‌های طبیعی منطقه را کوه‌های پازنان و خاکلون و رودخانۀ دائمی بَشار به عنوان منبع اصلی تامین آب ساکنان این منطقه، تشکیل داده است.

سپیدنامه گفت: محدوده طرح بررسی باستان‌شناختی حاضر، جزو حوضه رسوبی زاگرس است و از پهنه زاگرس چین‌خورده و زاگرس بلند با ساختار بشدت تکتونیزه تشکیل شده است.

او افزود: این منطقه شامل تعدادی تاقدیس و ناودیس تنگ و موازی با یکدیگر در راستای شمال خاوری- جنوب باختری با دره‌های ژرف است. تاقدیس‌ها اکثراً به صورت ارتفاعاتی هستند که به علت فشار‌های تکتونیکی زیاد، در امتداد محور خرد شده‌اند و در اثر فرسایش از بین رفته‌اند. حوضه آبریز رودخانه بَشار بسیار مرتفع و کوهستانی است. مقطع دره رودخانه بشار در نقاطی که از سازند‌های سخت می‌گذرد به صورت هفت شکل و در مناطقی با سازند‌های نرم‌تر به صورت U شکل است.

جزییات بیشتر از شناسایی و بررسی محوطه تنگ سرخ

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بویراحمد گفت:این بررسی باستان شناسی از سوی ۶ نفر باستان شناس در مدت زمان چهار روز صورت گرفته است.

کاظم رحمانی با اشاره به اینکه محدوده مورد مطالعه در نزدیکی سد قرار دارد تاکید کرد: این اقدام به منظور آسیب شناسی منطقه مورد نظر پس از احداث سد انجام گرفته است.

وی تصریح کرد: محدوده سد تنگ سرخ نیازمند بررسی‌های بیشتری است.

رحمانی بیان کرد: همچنین۸۰ اثر تاریخی این شهرستان که تاکنون مورد غفلت قرار گرفته بود امسال با مشارکت باستان شناسان میراث فرهنگی کاوش و شناسایی شده است.

وی عنوان کرد:تپه تل خالی در کاکان، محوطه چنارستان، گورستان محمودآباد، پناهگاه صخره‌ای آب دره، گورستان مهر علی از مهمترین آثار تاریخی تازه مطالعه شده در شهرستان بویراحمد است.

رحمانی تصریح کرد:تپه تل خالی در کاکان، محوطه چنارستان، گورستان محمودآباد، پناهگاه صخره‌ای آب دره، گورستان مهر علی از مهمترین آثار تاریخی تازه مطالعه شده در شهرستان بویراحمد است.

وی بیان کرد:قدیمی‌ترین میراث تاریخی شهرستان بویراحمد که به تازگی کار مطالعاتی آن انجام شده تپه تل خالی منطقه کاکان است که مربوط به دوره پیش از تاریخ است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بویراحمد تصریح کرد: همه این آثار قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی را دارد.

رحمانی تاکید کرد: نقشه برداری، تهیه مستنداتی مبنی بر تاریخی بودن و دفاع در شورای ثبت از مراحل ثبت ملی این آثار تاریخی است که انجام آن نیازمند پنج میلیارد ریال اعتبار است.

وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی در گذر زمان چنانچه مورد رسیدگی و حفاظت قرار نگیرد بر اثر عوامل مختلف به ویژه باد و باران آسیب می‌بیند تاکید کرد: ثبت ملی آثار میراث تاریخی به عنوان پیش زمینه اخذ اعتبار حفاظت اقدامی اثربخش به منظور حفظ این گنجینه‌های ارزشمند است.

رحمانی خاطرنشان کرد: تاکنون ۷۵ اثر تاریخی شهرستان بویراحمد شامل تپه ها، گورستان ها، پل ها، غار‌ها و درختان کهنسال در فهرست آثار ملی ثبت شده است.