در سرزمین رنگ، آواز و مهربانی، یعنی کردستان، نوعی جاذبه گردشگری وجود دارد که آوازه جهانی دارد و آن؛ نه معماری، طبیعت و صنایع دستی؛ بلکه فخر روستای «نگل»، یک کتاب است و آن نیز، کتابی از جنس وحی؛ قرآنی قدیمی است که در مسجد این روستا نگهداری می‌شود و بین مردم منطقه اهمیت بسیار زیادی دارد.

اگر به کردستان سفر کنید یکی از مکان‌های منحصر به فرد گردشگری، تاریخی و مذهبی، روستای "نگل" در ۶۵ کیلومتری سنندج است، که جدا از جاذبه‌های طبیعی آن، به سبب وجود مشهورترین نسخه خطی قرآن شهرت یافته است.

یکی از اهالی این روستا درباره پیدا شدن این قرآن می‌گوید: حدود هزار سال قبل، چوپانی از آبادی‌های اطراف گوسفندانش را برای چرا به دره‌ای با صفا برده بود، به ناگاه گلی بسیار زیبا و خوش آب و رنگ توجه این چوپان را به خود جلب می‌کند و چوپان برای چیدن آن از زمین بر می‌خیزد، چوپان همه سعی خود را می‌کند تا گل را بدون هیچ آسیبی به طور کامل از دل خاک بیرون بکشد همین امر سبب پدیدار شدن چاله‌ای در دل خاک می‌شود؛ در این هنگام، یک صندوقچه در زیر این گودال پدیدار می‌شود که چوپان به تنهایی از پس بیرون کشیدن آن بر نمی‌آید.

آقای احمدی افزود: چوپان اهالی روستا را به دل این دره می‌کشاند و همه با هم صندوقچه را که حامل یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های خطی و تاریخی کشور و اسلام که قرآنی خطی است از دل خاک بیرون می‌کشند.

قرآن نگل بر پوستی مانند پوست آهو و به زبان کوفی نگاشته شده و بنا به گفته کارشناسان در زمان خلیفه سوم و به زبان کوفی نگاشته شده و یک هزار سال قدمت دارد و جزو چهار نسخه‌ای است که در آن زمان به مناطق مختلف دنیا فرستاده شده که یکی از آن‌ها ایران بوده و اکنون در مسجد تاریخی روستای نگل نگهداری می‌شود.

جنس کاغذ‌های این کتاب مقدس از چرم بوده و رنگ آن قهوه‌ای و با خط کوفی نوشته و با آب طلا مزین شده است؛ همچنین نقوش گیاهی زیبایی هم در حاشیه‌های آن مشاهده می‌شود.

طول این قرآن بزرگ ۳۸ سانتی‌متر و عرض آن ۲۱ سانتی‌متر است، این نسخه خطی ارزشمند و گرانبها در طول تاریخ بار‌ها و بار‌ها به سرقت رفته، اما هربار به مکان اصلی که به آن تعلق داشته برگردانده شده است.

از آن پس اهالی روستا، این مکان را مکانی مقدس می‌شمارند و مسجدی را در آنجا بنا می‌کنند، پس از احداث این مسجد، رفته رفته اهالی روستا به آنجا نقل مکان می‌کنند و اینگونه روستای نگل شکل می‌گیرد.

نکته عجیب این قرآن این است که چندین بار نیز به سرقت رفته، اما هر بار نیز پیدا شده است. مردم روستا آن‌قدر به این قرآن علاقه دارند که تاکنون اجازه جابه‌جایی آن را تحت هیچ عنوانی به هیچ نهادی ندادند، تا اینکه به دستور رهبر معظم انقلاب محفظه شیشه‌ای ضدگلوله برای جلوگیری از سرقت جهت نگهداری این قرآن در مسجد نگل یا همان دروازه قرآن ساخته شده است.

به واسطه وجود همین نسخه خطی قرآن، سالانه هزاران نفر از گردشگران داخلی و خارجی به روستای نگل سفر و از این اثر تاریخی – معنوی دیدن می‌کنند. این قرآن هم‌اکنون به دستور مقام معظم رهبری در محفظه شیشه‌ای ضد گلوله نگهداری و در مسجد اصلی روستا میزبان علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ کشور است.

نگل در مجاورت رودخانه خروشان شوشیر و در میان دره‌ای سرسبز و با صفا قرار گرفته است؛ اکثریت مردم این روستا سنی مذهب هستند و به زبان شیرین کردی صحبت می‌کنند.

 این قرآن در سال ۸۲ به شماره ۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.