نوبت اول کنکور سال ۱۴۰۳ روز‌های پنج شنبه و جمعه هفته آینده (۶ و ۷ اردیبهشت) برگزار می‌شود تا بیش از یک میلیون و ۱۳۱ هزار داوطلب در ماراتن ورود به دانشگاه شرکت کنند. از سال ۱۳۴۸ که اولین آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها با حضور بیش از ۴۷ هزار داوطلب برگزار شد تا امروز، کنکور به یکی از مهمترین آزمون‌های زندگی نسل جوانی تبدیل شده که رسیدن به آرزوی هایشان را در عبور موفق از سدّ کنکور می‌دانند. این آزمون سرنوشت ساز، اکنون از پدیده‌ای شخصی خارج شده و دست کم به اندازه خود داوطلبان، خانواده هایشان را نیز درگیر کرده است. به این اعتبار دیگر نمی‌توان کنکور را صرفا موضوعی آموزشی و علمی به شمار آورد بلکه این مسأله به یک "پدیده اجتماعی" فراگیر و تمام عیار تبدیل شده است. به موازات افزایش اهمیت کنکور، زمینه‌های بروز تخلف و جرم برای موفق شدن در این آزمون هم مدتی است که افزایش یافته است.

سوداگران کنکور

با نزدیک شدن به روز‌های کنکور بازار صفحات و کانال‌هایی در فضای مجازی گرم شده که مدعی فروش یا پیش فروش سوالات کنکور هستند؛ کانال‌هایی که ادعا می‌کنند به بانک سوالات آزمون گروه‌های مختلف دسترسی دارند و آنها را چند ساعت قبل از برگزاری کنکور منتشر می‌کنند. این صفحات مجازی با تبلیغات زیاد و هیاهو داوطلبان را تشویق به عضویت در این کانال‌ها می‌کنند. افراد سودجو معمولا پول درخواستی خود را به شکل رمز ارز مطالبه می‌نمایند.

چنین موضوعی اسفندماه سال گذشته هم برای داوطلبان آزمون وکالت اتفاق افتاد. حوالی ساعت ۱۱ و نیم ۱۸ اسفند ماه ۱۴۰۲سوالات آزمون فوق العاده وکالت مرکز وکلا در یک کانال تلگرامی منتشر شد. در ابتدا کانال فوق عکس چند سوال این آزمون از روی دفترچه را منتشر کرد؛ سپس با گذاشتن آدرس یک کانال دیگر مدعی شد که تمامی سؤالات آزمون در کانال جدید منتشر می‌شود که منتشر هم شد. تمامی سؤالات آن آزمون با پاسخ‌هایی که روی سوالات با هایلایت سبز رنگ مشخص شده بود، حدودا چهار ساعت پیش از برگزاری آزمون در این کانال تلگرامی منتشر شد.

 نکته جالب اینجا است که یک کانال تلگرامی مدعی شده می‌تواند سوالات تمامی آزمون‌های سراسری را ۴ الی ۱۲ ساعت پیش از برگزاری آزمون در اختیار داوطلبان قرار دهد. در یکی از پیام‌های این کانال تلگرامی عنوان شده که تمامی آزمون‌های استخدامی اعم از وکالت قوه قضائیه و کانون، سردفتری، پرورش دبیری و آموزگاری، تأمین اجتماعی، نظام مهندسی و... به مبلغ ۳۱۵ دلار، کنکور انسانی و ریاضی به مبلغ ۷۸۰ دلار، کنکور تجربی به مبلغ ۸۵۰ دلار موجود است! این مبالغ توسط رمز ارز باید پرداخت شود. این کانال تلگرامی مدعی است سؤالات به همراه پاسخ‌نامه تمامی آزمون‌های سراسری توسط این کانال به فروش می‌رسد!

چنین تبلیغات و فعالیت‌هایی طبعا آرامش ذهنی داوطلبان و امنیت روانی خانواده‌ها را ازبین می‌برد. سوداگران با راه اندازی کانال‌های مختلف در فضای مجاز‌ی مدعی انتشار سوالات می‌شوند و پول هنگفتی هم به جیب می‌زنند. تیرماه سال گذشته بود که رئیس وقت پلیس فتا خبر از مسدودشدن ۸۰ صفحه و کانال مدعی فروش سئوالات کنکور و دستگیری ۳۲ نفر خبر داد. سردار وحید مجید با هشدار جدی به فعالان این حوزه بیان داشت: «راه اندازی هر گونه صفحه و کانال تحت عنوان ارائه سوالات کنکور سراسری صرفاً با هدف کلاهبرداری از داوطلبان بوده و پلیس فتا با تمام توان در راستای برخورد با مجرمان فعال در حوزه پدیده کلاهبرداری تحت عنوان تقلب در کنکور سراسری استمرار خواهد داشت.»

دوشنبه ۲۷ فروردین سالجاری نیز رییس شورای حفاظت آزمون سراسری نسبت به عضویت داوطلبان در گروه‌ها و کانال‌های فضای مجازی مدعی تقلب هشدار داد. دکتر محمدحسین حاجیلو در نشست هم افزایی سازمان سنجش آموزش کشور با نمایندگان تام الاختیار دستگاه‌های اجرایی - قضایی، امنیتی، اطلاعاتی و انتظامی در خصوص حفاظت آزمون سراسری سال ۱۴۰۳، گفت: «داوطلبانی که یک سال و یا حتی سال‌ها برای موفقیت در آزمون سراسری برنامه‌ریزی و تلاش کرده‌اند و با صرف وقت و انرژی خود و خانواده‌ها آماده شرکت در کنکور شده‌اند، انتظار دارند که در یک رقابت سالم و ایمن شرکت کنند و شاهد تحقق عدالت آموزشی در جامعه باشند.»

حاجیلو با اشاره به اینکه فعالیت مدعیان تقلب در کانال‌ها و گروه‌ها در شبکه‌های اجتماعی مجازی به عنوان مهمترین اقدام پیشگیرانه پیش از اجرای آزمون از مدت‌ها قبل در رصد، شناسایی و تحت کنترل نهاد‌های اطلاعاتی و امنیتی به ویژه پلیس فتا قرار دارد، گفت: «عضویت داوطلبان در گروه‌ها و کانال‌های مجازی مدعی تقلب و همچنین استفاده از ابزار‌های ممنوعه تخلف محسوب شده و موجب محرومیت آنان از آزمون است؛ لذا با تمهیدات اندیشیده شده هیچ داوطلب متقلبی وارد دانشگاه نخواهد شد.»

این مقام سازمان سنجش با یادآوری مفاد قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم آزمون‌های سراسری گفت: «نه تنها استفاده از وسایل ارتباط الکترونیکی و دستگاه‌های حافظه‌دار در جلسه آزمون سراسری تخلف است؛ بلکه حتی همراه داشتن اینگونه وسایل بدون استفاده از آنها منجر به محرومیت یک تا ۱۰ سال از آزمون سراسری می‌شود. همچنین عضویت در یک گروه یا شبکه تقلب کنکور به تناسب نوع جرم می‌تواند به حبس از یک تا پنج سال نیز منجر شود. ضرورت دارد داوطلبانی که وارد شبکه‌های مجازی مدعی تقلب و تضمین قبولی شده‌اند هر چه سریع‌تر از این شبکه‌ها خارج شوند تا مشمول مجازات‌های قانونی نشوند.»

 ابزار‌هایی برای تقلب

انتشار سئوالات کنکور آن هم چند دقیقه بعد از شروع آن نشان از ورود تجهیزات ارتباطی به حوزه‌های برگزاری کنکور دارد. تیرماه سال گذشته بود که رئیس سازمان سنجش در نشست خبری از کشف برخی ابزار‌های تقلب در کنکور که از بعضی از داوطلبان کشف شده بود رونمایی کرد. پورعباس با نشان دادن هندزفری بسیار کوچک و گوشی موبایل اعلام کرد: «چند شیوه تقلب داریم که یکی از آنها عکسبرداری از سئوالات و ارسال آن به بیرون و استفاده از هندزفری‌های بسیار کوچک است. استفاده از دستگاه‌های سیگنال یاب در حوزه‌های امتحانی و همچنین بازرسی بدنی داوطلبان با دستگاه‌های الکترونیکی از مهمترین راهکار‌هایی است که سازمان سنجش با آن تلاش می‌کند جلوی تقلب در کنکور را بگیرد.».

اما در برخی از کشور‌ها برای کشف تقلب در آزمون‌های سراسری از وسایل خاصی استفاده می‌کنند. یکی از سیستم‌های امنیتی که در کنکور چین مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از سیستم شناسایی عروق اثرانگشت است که یکی از دقیق‌ترین و مورداعتمادترین شیوه‌های جایگزین سیستم‌های پرینت اثر‌انگشت است تا از این طریق بتوانند هویت داوطلبان کنکور را شناسایی کنند. همچنین در برخی از ایالت‌های چین از پهپاد برای کنترل داوطلبان کنکور استفاده می‌شود. این پهپاد‌ها با پرواز در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح زمین، هرگونه سیگنالی که اتصال وسایل الکتریکی را به مراکز امتحانات منتهی می‌شد، شناسایی می‌کنند. در آمریکا از نرم‌افزار Proctortrack، به‌عنوان نوعی فناوری ضد‌تقلب استفاده می‌کنند. این نرم افزار آزمون‌دهنده‌ها را از طریق وب‌کم کنترل می‌کند و چهره و دست داوطلبان را پیش از آزمون کنترل و هویت آنها را شناسایی می‌کند تا در این میان تقلبی صورت نگرفته باشد. این فناوری، از وب‌کم برای اسکن هویت افراد استفاده می‌کند. آزمون که شروع می‌شود، یک نوار هشدار قرمزرنگ در صفحه کامپیوتر داوطلبان ظاهر می‌شود که بیانگر آن است که سیستم آنها از طریق این نرم‌افزار تحت کنترل بوده و از چهره داوطلب در خلال امتحان ویدئو گرفته می‌شود. 

ماجرای تخلف و تقلب در کنکور‌ها چیزی نیست که قابل انکار باشد، اما نباید در میزان و گستردگی آن اغراق کرد. سال گذشته مناقشه‌ی میان سازمان سنجش و دیوان عدالت اداری بر سر بازگشت دانشجویان شبهه دار پیش آمد که حتی به استعفای رئیس سازمان سنجش نیز منتهی شد که البته مورد پذیرش قرار نگرفت. با تمام این اوصاف باید دانست که رفع مجاری بروز تخلف و تقلب در مهم‌ترین و سرنوشت سازترین آزمون علمی کشور، شرط نخست در تأمین امنیت روانی خانواده‌ها و داوطلبان است. تمهید شرایط ایده آل برای برگزاری یک کنکور کاملا سالم و ایمن، وظیفه ذاتی نهاد‌هایی همچون وزارت علوم، سازمان سنجش، نهاد‌های انتطامی و امنیتی و اطلاعاتی است. شاید مقابله جدی و قاطع با صفحات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که به طور علنی برای فروش سئوالات کنکور آگهی منتشر می‌کنند گام اولیه و اطمینان بخشی برای برگزاری یک کنکور سالم به شمار بیاید. 

منبع: نور