مریم زابلی ، بیان کرد: خدمات سطح اول بهداشت و گروه سنی نوجوانان و جوانان به مناسبت دومین روز هفته سلامت سال ۱۴۰۳ با عنوان «سلامت خانواده از آموزش‌وپرورش تا آموزش عالی» بیان شده است.
 
 وی افزود: علی‌رغم آنکه اغلب افراد می‌دانند که چه زمان سالم و چه زمان بیمار هستند، هنوز تعریف جامع و مانعی برای سلامت ارائه نشده است؛ سازمان جهانی بهداشت، سلامت را به‌عنوان وضعیت آسایش، رفاه و تندرستی کامل جسمانی، روانی و اجتماعی معرفی می‌کند و بر اساس این تعریف فقدان بیماری، یا ناتوانی به‌تنهایی سلامت محسوب نمی‌شود.
 
 مدیر سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تصریح کرد: سلامتی مسئله‌ای چندبعدی است و ابعاد مختلف سلامتی تحت‌تأثیر یکدیگر قرار می‌گیرند، چنانچه مشکلات جسمی بر روان فرد، مشکلات روانی بر جسم فرد و هر دو آنها بر جامعه و نیز اختلالات موجود در جامعه بر هر دو بعد دیگر تأثیر می‌گذارند.
 
 وی ادامه داد: هر انسانی که متولد می‌شود به طور بالقوه امکان ۸۵ سال عمر مفید «سالم و بدون وابستگی» را دارد؛ ولی این عمر مفید در جوامع و کشورهای مختلف متفاوت است و در درون کشورها هم تفاوت چشمگیری وجود دارد که ریشه آن در مسائل اقتصادی، اجتماعی است. ۷۵ درصد عوامل اثرگذار بر سلامت مربوط به عوامل اقتصادی و اجتماعی و محیطی است و ۲۵ درصد دیگر آنها مربوط به عوامل بیومدیکال است.
 
 زابلی تشریح کرد: هدف اصلی خدمات سطح اول حفظ و ارتقای سلامت همه گروه‌های سنی و جنسی است که خود باعث کاهش مرگ نابهنگام مردم؛ یعنی افزایش امید زندگی یا طول زندگی، و همچنین کاهش ابتلا به بیماری‌ها و جلوگیری از عوامل خطر و ارتقای سلامت، بهبود کیفیت و سبک زندگی، رضایت و خشنودی از زندگی و افزایش امید زندگی سالم و عاری از معلولیت و ناتوانی در حد ۸۵ سال است.
 
 وی افزود: همچنان که اطلاع دارید، نوزاد انسان با حد زیادی از ناتوانی به دنیا می‌آید، به‌طوری‌که برای ادامه حیات و رفع نیازهای اولیه مانند: تغذیه کاملاً به والدین و مراقبین خود وابسته است. اما بااین‌وجود از نظر بیومدیکال و فعالیت‌های فیزیولوژیک حیاتی بدن مثل تنفس، فعالیت قلب و عروق، توان عضلات و... فعال است که این توانایی نیز وابسته به مراقبت دوران پیش از تولد و گذراندن دوره جنینی با سلامتی است.
 
 مدیر سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اظهار کرد: با افزایش سن، ظرفیت عملکردی افراد شکوفا می‌شود و تقریباً در ۳۰ سالگی باید به حداکثر ظرفیت ذاتی خود برسند؛ مثلاً یک فرد ۳۰ساله باید به حداکثر ظرفیت قلبی تنفسی، حداکثر توده عضلانی و حداکثر تراکم استخوان خود رسیده باشد.
 
 وی ادامه داد: بعد از ۳۰ سالگی، سالیانه ۱ درصد از متابولیسم پایه و ظرفیت‌های عملکردی بدن کاسته می‌شود؛ مثلاً در صورت عدم رعایت سبک زنگی سالم تراکم استخوان کاهش‌یافته و به سمت پوکی‌استخوان پیش می‌رود و یا توده عضلانی کاسته شده و جای آن را چربی‌های ذخیره‌ای می‌گیرد. به‌عنوان یک مثال دیگر، تغذیه ناسالم و عدم تحرک کافی «سبک زندگی ناسالم» به‌مرورزمان می‌تواند باعث عامل خطر چاقی گردد.
 
 زابلی در خصوص عوارض چاقی بیان کرد: عامل خطر چاقی فرد را به سمت پیش دیابت و پیش فشارخون «بیماری‌های تمایز نیافته» و در نهایت به دیابت و فشارخون «بیماری تثبیت شده» می‌برد و این دو می‌تواند منجر به سکته‌های قلبی و مغزی و باعث ناتوانی و مرگ زودهنگام گردد و در نتیجه برای افزایش طول و عرض زندگی باید در تمام طول حیات به موارد فوق توجه داشت؛ این سیر ازدست‌دادن سلامتی و حرکت به‌سوی بیماری‌های مزمن یک فرایند چندین ساله است.
 
 وی با بیان اینکه خدمات جامع و فراگیر از ترویج سبک زندگی سالم، پیشگیری از بیماری‌ها، غربالگری، تشخیص، درمان، تا توان‌بخشی را شامل می‌شود، افزود: مراقبت‌های اولیه بهداشتی تنها راه‌حل حفظ سلامتی فرد و به تأخیرانداختن بیماری‌ها و به دنبال آن ناتوانی و مرگ افراد است؛ مراقبت‌های اولیه گستره‌ای از خدمات را شامل می‌شود که به‌منظور حفظ تندرستی و سلامت مردم ارائه می‌شود و از ترویج بهداشت و غربالگری بیماری‌ها تا ارزیابی، تشخیص، درمان و بازتوانی بیماران و همچنین ارائه خدمات اجتماعی به افراد را شامل می‌گردد.
 
 مدیر سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اذهان کرد: حفظ و ارتقای سلامت جسمی و روانی نوجوانان و جوانان یکی از ضروریات نظام سلامت کشور است؛ توجه به‌سلامت این گروه از چند جنبه مهم و اساسی است اول اینکه برخورداری از سلامت همه‌جانبه حق طبیعی نوجوانان و جوانان است؛ دوم اینکه باتوجه‌به شکل‌گیری بسیاری از عادات و رفتارهای اجتماعی در سنین نوجوانی و جوانی، مدیریت سلامت ایشان و پاسخگویی شایسته به نیازهای خاص این گروه سنی، می‌تواند در آینده بیشترین ارزش اقتصادی و اجتماعی را برای جامعه به همراه داشته باشد.
 
 وی ادامه داد: سوم اینکه با سرمایه‌گذاری برای ارتقای سلامت نوجوانان و جوانان می‌توان از بسیاری هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سلامت که به دنبال ازدست‌رفتن سال‌های مفید زندگی به دلیل مرگ و یا ناتوانی حاصل می‌شود، جلوگیری نمود و با تضمین سلامت نوجوانان و جوانان کشور، سلامت کل جامعه و نسل‌های آتی کشور را تضمین نمود.
 
 زابلی خاطرنشان کرد: ارزیابی‌های دوره‌ای برای نوجوانان و جوانان یا به‌اصطلاح عرف، چک آپ، هر سه سال یکبار باهدف آموزش شیوه زندگی سالم، بررسی عوامل خطر یا احتمال بیماری‌ها در خدمات سطح اول بهداشت و از طریق پرونده الکترونیک سلامت قابل دریافت است.
 
 وی در خصوص رعایت شیوه زندگی سالم افزود: در کنار رعایت شیوه زندگی سالم و کمی تأمل در فعالیت‌های روزانه زندگی و رعایت نکات ساده بهداشتی، ما را برای داشتن یک زندگی سالم و شاداب کمک خواهد کرد و تلاش برای اصلاح و بهبود شیوه زندگی در تمام طول عمر باید مدنظر قرار داشته باشد.
 
 مدیر سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی در تعریف شیوه زندگی سالم بیان کرد: عادات و رفتارهای روزمره خود فرد است که باعث بهبود کیفیت زندگی و سلامتی می‌شود؛ با اصلاح سبک زندگی می‌توان به کاهش خطر بیماری‌های مزمن مانند: بیماری‌های قلبی، دیابت، چاقی و افزایش سلامت عمومی بدن دست‌یافت. همان‌گونه که رفتارهای ناسالم کم‌کم وارد زندگی ما شده و به عادات روزانه ما تبدیل می‌شوند، باید آنها را کم‌کم از زندگی خودمان کم و حذف کنیم.
 
 وی مهم‌ترین عادات و سبک زندگی را این‌گونه تشریح کرد: تغذیه سالم، فعالیت فیزیکی کافی، خواب مناسب و به‌موقع، پرهیز از رفتارهای پرخطر مثل مصرف مواد و دخانیات، پرهیز از رفتارهای پرخطر ترافیکی، رعایت اصول ایمنی در منزل، مدرسه، محل کار که دو رفتار تغذیه سالم و فعالیت فیزیکی را بیشتر توضیح می‌دهم.
 
 زابلی در خصوص تغذیه سالم تصریح کرد: پرهیزانه غذایی خوب وقتی خوب و سالم است که تمام نیازهای فرد را برآورده سازد و دو اصل تنوع و تعادل در آن رعایت گردد؛ تعادل یا توازن منظور تأمین انواع مختلفی از مواد غذایی به‌تناسب با یکدیگر است به‌نحوی‌که مصرف یک نوع ماده مغذی به مقدار زیاد سبب حذف سایر مواد مغذی نشود که منظور از تنوع یا گوناگونی مصرف چند غذای مختلف از گروه‌های غذایی است که در هرم راهنمای غذایی آمده است.
 
 وی بیان اینکه بعضی از رهنمودهای تغذیه سالم به شرح زیر است، ادامه داد: استفاده از نان و غلات سبوس‌دار، استفاده از انواع میوه و سبزی در برنامه غذایی روزانه، استفاده از سبزی‌های تازه به‌صورت خام یا بخارپز در کنار غذا، افزودن سبزی بیشتر به سوپ، گنجاندن غذاهای گیاهی در برنامه غذایی هفتگی «خورش لوبیاسبز، بامیه، قورمه سبزی، کرفس، انواع آش، خوراک عدسی و لوبیا، انواع پلوهای تهیه شده با حبوبات و سبزی‌ها»، مصرف روزانه ۳-۲ لیوان شیر یا ماست کم‌چرب «استفاده از دوغ تازه کم‌نمک و استفاده از پنیر کم‌چرب»، محدودکردن مصرف چربی و روغن مخصوصاً روغن‌های نباتی و جامد، محدودکردن مصرف قند و شکر، گوشت قرمز و سفید تأمین‌کننده پروتئین و آهن موردنیاز بدن هستند؛ مصرف گوشت‌های کم‌چرب برای کاهش چربی‌های بد خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی، فشارخون بالا، دیابت، بعضی سرطان‌ها و نقرس توصیه می‌شود.
 
 مدیر سلامت خانواده معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی در خصوص فعالیت فیزیکی کافی تصریح کرد: کودکان روزانه ۶۰ دقیقه و نوجوانان و جوانان روزانه ۶۰-۳۰ دقیقه باید فعالیت فیزیکی با شدت متوسط تا شدید داشته باشند و شامل فعالیت‌های استقامتی، قدرتی و کششی یا انعطاف‌پذیری باشد. کودکان و نوجوانان نباید به مدت طولانی «هر بار بیش از یک ساعت در طول روز» بی‌حرکت باشند؛ فعالیت فیزیکی باعث: استحکام استخوان‌ها و تقویت عضلات بدن، افزایش انعطاف‌پذیری، واپایش وزن، تناسب‌اندام، تقویت قلب و تنفس، رشد و توسعه مهارت‌های فردی و اجتماعی، افزایش آرامش می‌شود.