«آزادی به شرط استفاده از پابند الکترونیکی» یکی از طرح‌های مشترک دستگاه قضایی و پلیس محسوب می‌شود که از یک دهه قبل با هدف رصد مجرمان سابقه‌دار و حرفه‌ای پس از آزادی از زندان آغاز شده است. سال گذشته نیز سردار احمدرضا رادان، فرمانده فراجا از اجرای طرح پایش هوشمند سارقان سابقه‌دار با پابند الکترونیکی خبر داد. این طرح شامل مجرمانی می‌شود که ۴ سابقه کیفری و بیشتر در پرونده خود دارند، اما با این شیوه می‌توانند با پابند الکترونیکی در شهر تردد و در کنار خانواده‌هایشان زندگی کنند. در همین رابطه سردار علی ولیپور گودرزی، رئیس پلیس آگاهی پایتخت با بیان اینکه از اواخر سال گذشته، طرح پابند الکترونیکی با دستور سردار فرماندهی کل انتظامی آغاز شد و هدف از اجرای این طرح پیشگیری از وقوع جرم بود، گفت: در این طرح مجرمانی که ۴ سابقه کیفری و بیشتر داشته باشند جامعه هدفمان هستند.

 این متهمان چگونه رصد می‌شوند؟
یک کد به هر شخصی که پابند الکترونیکی دارد، تخصیص و این کد‌ها ثبت می‌شوند. در اتاق پایش نیروی انتظامی این افراد مورد رصد مداوم قرار می‌گیرند.

قابلیت این پابند‌های الکترونیکی به این صورت است که اشخاص هر جایی بروند، مسیر حرکتشان و محل‌های توقفشان روی صفحه نمایش با کدی که به آنها تخصیص داده شده، دیده می‌شود. به طور کلی هم در بحث پیشگیری و هم کشف جرم تأثیر‌گذار است. به عنوان مثال در صحنه‌هایی که جرمی رخ داده، اگر کد یکی از افرادی که در گروه هدف ما هستند روشن شده باشد، احتمال می‌رود این شخص در جرم دست داشته باشد و آن را به عنوان دلیل و مستند اتهام به قاضی ارائه خواهیم کرد.

آیا مدت زمان داشتن پابند برای همه مجرمان یکسان است؟

به طور معمول از دو سال به بالاست و اگر در این مدت جرمی مرتکب نشوند پابندشان فک می‌شود، اما اگر تکرار جرم داشته باشند، علاوه بر مجازاتی که قانون برای آنها در نظر می‌گیرد، مدت زمان این پابند افزایش پیدا می‌کند. این مدت را برابر دستورالعمل تا ۵ سال می‌توان تمدید کرد.
 
 این پابند‌ها برقی هستند، چگونه شارژ می‌شوند؟

شارژ پابند‌ها حدود ۴۸ ساعت است. به هر کدام از افرادی که در گروه هدفمان هستند شارژری داده می‌شود تا پابندهایشان را شارژ کنند. در اتاق پایش درصد شارژ پابند‌ها به صورت لحظه‌ای رصد می‌شود، اگر شارژ رو به اتمام باشد به آنها پیامک داده می‌شود و اگر توجهی به پیامک نکنند و پابند شارژ نشود، با آنها تماس گرفته می‌شود. اگر باز هم به تماس و هشدار توجه نکنند، دستگیر شده و تعهد از آنها گرفته می‌شود.
 
امکان باز کردن پابند وجود دارد؟

این پابند‌ها باز نمی‌شوند؛ بلکه باید تخریب شوند. چنانچه به این پابند‌ها آسیب رسانده شود، به عنوان آسیب به اموال دولتی برای فرد پرونده تشکیل می‌دهیم. کارشناسان فراجا و کسانی که کار عملیاتی می‌کنند و کارشناسان شرکتی که این پابند‌ها را تولید کرده‌اند، معایب آن را بررسی و برطرف می‌کنند.
 
در مدتی که این طرح اجرا شده، آیا افرادی بودند که با پابند مرتکب جرمی شده باشند؟

در حدود یک ماه گذشته که این طرح اجرا شد، دو مورد مستند داشتیم؛ یکی از آنها فردی بود که خودرویی را سرقت کرد و همکارانم حین سرقت خودرو، متهم را دستگیر کردند. مورد دیگر فردی بود که اقدام به قاپیدن گوشی تلفن همراه شهروندی کرده بود. همزمان با این موضوع، همکارانم در حال رصد بودند که با گزارش سرقت و روشن شدن کد یکی از سارقان که بیش از ۴ سابقه کیفری در پرونده خود داشت، بلافاصله او به عنوان سارق شناسایی شد و مأموران وارد عمل شدند. تعقیب و گریز آغاز شد و سارق گوشی‌قاپ در مقابل همکارانم مقاومت کرد و آنها با استفاده از قانون به‌کار‌گیری سلاح اقدام به تیراندازی کرده و در نهایت سارق را بازداشت کردند.

 رصد این گروه در پیشگیری و کشف جرم چه تأثیری دارد؟

رصد متهمان در دو مورد به پلیس کمک می‌کند، اول اینکه ما به شکل لحظه‌ای جرایم را رصد می‌کنیم. به عنوان مثال به ما اعلام می‌کنند در فلان خیابان قاپ‌زنی صورت گرفته است.

بلافاصله محدوده قاپ‌زنی را رصد می‌کنیم و اگر در محدوده سرقت، شخصی با پابند رصد شود این احتمال قوت می‌گیرد که ممکن است این فرد در سرقت نقش داشته باشد، به فرد اخطار می‌دهیم تا از تکرار جرم احتمالی جلوگیری شود.

بعد به بازبینی دوربین‌های اطراف محل سرقت و تحقیقات میدانی می‌پردازیم. درصورتی که مدارک تأیید کند این شخص در سرقت نقش داشته او بلافاصله بازداشت می‌شود. دومین مورد در بحث ثبت پرونده‌هایی است که از گذشته داشته‌ایم. بررسی می‌کنیم آیا افرادی که پابند دارند در محدوده جرم حرکتی داشته‌اند یا خیر. اگر مشخص شود که در آن محدوده حضور داشته‌اند، احتمال می‌رود آنها در جرم ارتکابی نقش داشته‌اند و شخص بازداشت می‌شود.

برای بازداشت این افراد نیاز به دستور قاضی است؟

هماهنگی‌های قضایی کامل با مقامات قضایی صورت گرفته، گرچه این جرایم مشهود هستند و پلیس می‌تواند وارد عمل شود.

گروه هدف یا همان افرادی که دارای سابقه کیفری ۴ سال و بیشتر هستند، چطور شناسایی می‌شوند؟

سوابق این افراد در سازمان زندان‌ها و سیستم پلیس آگاهی و اجرای احکام دادسرا‌ها ثبت شده که می‌توان از آنها استعلام گرفت. از طرفی افرادی که در زندان هستند و زمان آزادی آنها فرا رسیده است، سازمان زندان‌ها از ۵ روز قبل از آزادی این افراد به پلیس اطلاع می‌دهد و همکارانم قبل از آزادی پابند را نصب می‌کنند تا وارد جامعه شوند. به حدود ۵۰ درصد از این افراد هم پابند زده شده است.
 
این افراد محدودیت تردد محلی دارند؟

نه، اما از آنجا که مدام در رصد ما هستند، در اتاق رصد متوجه می‌شویم که آنها از استانی به استان دیگر می‌روند. رنگ‌های استان‌ها متفاوت است و به محض ورود به استانی خاص، کد به رنگ آن استان می‌شود. بدین ترتیب ما متوجه می‌شویم سارق منزلی که در غرب کشور بوده راهی تهران شده است. کنترل این افراد در هر استانی به عهده همان استان است.
 
جرایم خشن مانند سرقت مسلحانه نیز در این گروه هستند؟

محکومانی که به اتهام جرایم جنایی و خشن بازداشت هستند حبس‌شان طولانی است و دیر از زندان آزاد می‌شوند، اما این افراد در اولویت ما هستند و به آنها نیز پابند زده شده است. جرایم خشن و جرایم پرتکرار مانند سرقت مسلحانه و زورگیری در اولویت ما قرار دارند، اما افرادی را که جرایم خرد مرتکب شده‌اند مانند معتادان متجاهر، بیشتر به کمپ معرفی می‌کنیم.

روزنامه ایران