زمانی که بازار پیامک بازی بین مردم داغ بود، افراد پیامک‌هایی در رابطه با سرطان یا یک بیماری را به نقل از پروفسور سمیعی یا دکتر فلانی رئیس بیمارستان و ... برای دوستان و آشنایان ارسال می‌کردند، گاهی هم هشداری با چاشنی ترس از مرگ دسته‎جمعی در پی مصرف یک دارو از سوی برخی افراد ساخته شده و بلافاصله دست به دست می‌شد کسی هم نمی‌پرسید سرطان چه ارتباطی با دکتر سمیعی دارد و اعلام مرگ دسته جمعی و آنی افراد چگونه در صلاحیت رئیس یک بیمارستان است در حالی‌که اگر چنین چیزی واقعیت داشته باشد معمولاً باید از سوی پلیس یا مقامات وزارت بهداشت اعلام شود.

این موضوعات و پیامک‌ها فقط در سطح شایعه باقی مانده و موجب هراس بخشی از مخاطبان که عموماً افراد ساده لوحی بودند، قرار می‌گرفت.

پس از سال‌ها که دیگر «پیامک بازی» از تب و تاب افتاد و شبکه‌های اجتماعی به وجود آمد، این پیام‌ها و سازندگان آنها خود را به‌روز کرده و این نوع محتوا‌ها را در قالب‌های دیگری و با اهدافی سودجویانه و بر بستر‌های مختلفی ارائه کردند. بسیاری غوره نشده خود را مویز کردند و در قالب کارشناس‌های همه‌چیزدان تولید محتوا را در این فضا‌های نوظهور در دست گرفتند.

پزشک‌نما و بلاگر

«صفرا دارید؟ بلغم دارید؟ کبد چرب دارید؟ دیگر این دارو‌ها را نخورید اول ما را دنبال کنید تا به شما بگوییم با ساخت این ترکیب جادویی از شر کبد چرب خلاص شوید» گفته‌هایی از این دست در قالب ویدئو‌های جذاب، موشن گرافی و... که به صورت حرفه‌ای ساخته شده‌اند، این روز‌ها در شبکه‌های اجتماعی فراوان است.

یکی ترکیبی برای افزایش قد ارائه می‌دهد آن یکی درمان‌گر اعتیاد شده است. یکی خود را روانشناس معرفی می‌کند و به زعم خود گفته‌هایش جادو می‌کنند. یکی دیگر ردای متخصص تغذیه بر تن کرده و آن یکی کباده اورولوژی می‌کشد و سوداگری می‌کند نه پاسخی به کسی می‌دهند و نه مسئولیتی را برای نسخه‌های خود قبول می‌کنند اینها را پزشک نما، پزشکان اینستاگرامی یا پزشک بلاگر‌ها نام نهاده‌اند.

اینگونه از بلاگر‌ها اگرچه به صورت قارچ‌گونه‌ای رشد کرده‌اند؛ اما به صورت رسمی آماری از آنها وجود ندارد، آذر سال گذشته، داود معظمی گودرزی رئیس پلیس فتا پایتخت نسبت به فعالیت این افراد هشدار داد و گفته بود که قالب کسانی که در این حوزه وارد شده‌اند کسانی هستند که در زمینه جراحی‌های زیبایی، پیکرتراشی و فیزیوتراپی این کار را انجام می‌دهند و در حالی که ماساژور هستند خودشان را پزشک معرفی می‌کنند. این مقام انتظامی همچنین خبر از پرونده‌ای داده که در آن افرادی غیر پزشک خود را پزشکان حاذق معرفی کرده و برای خود نیز تبلیغات راه‌انداخته بودند. وی در این رابطه گفت: پرونده‌ای با عنوان استفاده افراد سودجو از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغات دروغین افرادی که پزشک نیستند داشتیم که خودشان نظرسنجی‌های ساختگی را در فضای مجازی قرار می‌دادند و آنها را پزشک معتمد معرفی می‌کردند که بسیاری از مردم را فریب داده بودند.

بلاگر پزشکان یا آنچه که به آنها گفته می‌شود پزشک نما‌ها نیازی به دانشگاه رفتن و قسم بقراط ندارد، فقط ساخت یک حساب کاربری و کمی اعتماد به نفس را چاشنی کار کردن کفایت می‌کند تا یک فرد مکتب ندیده خود را طبیبی حاذق جلوه دهد و برای همگان یک نسخه واحد بنویسد.

نسخه واحد تجویز کردن بعدی از قصه است و بعد دیگر ترغیب دیگران برای توقف درمان علمی که پزشک بر اساس تشخیص بیماری از طریق شرح حال، علائم بالینی، آزمایش، سونوگرافی و ... بر اساس علم و تجربه‌ای که سال‌ها در کلاس‌های درس و بیمارستان‌ها کسب کرده، ارائه داده است. هرگونه توقف درمان یعنی اجازه دادن به بیماری برای پیشرفت و نفوذ بیشتر در بدن افراد، خطر جانی و مرگ، بنابراین هرگونه تشویق برای توقف درمان را می‌توان به نوعی سوق دادن افراد به مرگ تلقی کرد.

محمد رضا خردمند معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی درباره حضور افراد غیرمتخصص در فضای مجازی و دخالت آنان در امر درمان گفت: هرگونه دخالت غیر پزشک در امر درمان ممنوع بوده و جرم تلقی می‌شود که وظیفه رسیدگی به آن در صلاحیت مراجع قضائی است.

عدم بازدارندگی قوانین

خردمند در حالی رسیدگی و برخورد با این افراد را در صلاحیت مراجع قضائی دانست که نظر می‌رسد قوانین یا مجازات بازدارنده‌ای برای این افراد وجود نداشته باشد. رئیس پلیس فتا تهران گفته بود در حوزه سلامت دیجیتال نیازمند قانون گذاری هستیم.

محمد رئیس زاده رئیس سازمان نظام پزشکی نیز با اشاره به مداخلات افراد غیر پزشک به یکی از رسانه‌ها گفت: قانون در حوزه مداخلات غیرمجاز به مراتب از حوزه پزشکی ضعیف‌تر است؛ اگر در قوانین ضعف‌هایی وجود دارد باید اصلاح شود؛ زیرا در زمینه مداخلات غیرمجاز قانون محکمی وجود ندارد.

وی درباره دلیل رشد بیمارگونه مداخله‌گران پزشکی در فضای مجازی به ویژه در حوزه زیبایی نیز گفت: زمانی که برای یک امری تقاضای بیش از اندازه وجود دارد و تقاضا بیمارگونه است، پاسخ به آن هم بیمارگونه می‌شود. مردم نه تنها نباید به تبلیغات فضای مجازی اعتماد کنند؛ بلکه باید به مراکز دارای مجوز و افراد دارای صلاحیت مراجعه کنند. مردم قبل از مراجعه باید تخصص و کدنظام پزشکی پزشک را بررسی کنند. اکنون بسیار بیشتر از آنکه جامعه پزشکی به مردم آسیب بزند، مداخلات غیرمجاز به مردم آسیب می‌رساند. این مداخلات قابل احساس، برخورد، کشف و شناسایی نیست.

پزشکان مبلغ 

در فضای مجازی فقط بلاگر‌ها نیستند که ردای پزشکی بر تن کرده‌اند و برای مردم نسخه‌های عجیب و غریب می‌پیچند، گاهی خود پزشکان نیز حاضر بوده و توصیه‌هایی خارج از تخصص خود ارائه می‌دهند. این موضوع به ویژه در حوزه سلامت روان نمود بیشتری دارد. در دوارن کرونا هم گاه پزشکانی که تخصصان آنها هیچگونه ارتباطی با کرونا و بیماری‌های عفونی نداشت، اظهار نظر‌های عجیبی را مطرح و توصیه‌هایی غیر علمی و بر اساس برداشت خود به مردم می‌کردند این در حالی است که پزشکان فقط باید در حیطه تخصصی خود به ارائه توصیه اقدام کنند.

رئیس زاده در این‌باره گفت: تمام افرادی که وارد کار طبابت می‌شوند، باید دانش‌آموخته پزشکی و یکی از رشته‌های تخصصی باشند، هر پزشکی تنها مجاز است در چارچوب رشته تخصصی خود فعالیت و اظهار نظر کند.

معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی در رابطه با نحوه فعالیت پزشکان در شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: انتشار هر مطلب پزشکی در فضای مجازی و یا هر رسانه دیگری باید با احاطه کامل بر آن موضوع پزشکی بوده و تنها به قصد انتشار مطالب علمی باشد.

خردمند تأکید کرد: اگر پزشکی بخواهند از طریق فضای مجازی به تبلیغات بپردازد باید از سوی سازمان نظام پزشکی یا سایر مراجع ذی‌صلاح مجوز‌های لازم را اخذ کند.

منبع: آنا