ردپای عنصر ارزشمند قیر را از  سقف پشت بام‌ها گرفته تا بهسازی جاده ها می توان به وضوح دید؛ ماده ای با طیف گسترده‌ای از کاربرد‌ها در صنایع مختلف که  از تقطیر  نفت خام  به دست می‌آید.

طبق آخرین آمارها تولید قیر در کشورمان سالانه به حدود ۶ میلیون تن می‌رسد که حدود چهار میلیون تن از مجموع قیر تولیدی ایران صادراتی و حدود ۲ میلیون تن در داخل کشور به مصرف می‌رسد و  سهم ایران از بازار جهانی این صنعت تنها ۸ درصد است.

به گفته رئیس انجمن قیر ایران سالانه قیر تولید شده کشورمان به ۱۵ کشور صادر می‌شود که ۱/۵ میلیارد دلار ارزآوری دارد.

نیم نگاهی که به صنعت قیر ایران بیندازیم حاکی از آن است که با وجود تحریم های ظالمانه فعالان عرصه طلای سیاه دست از تلاش و کوشش  برنداشته اند و همواره به رغم تنگناها قیر کاملا ایرانی را به بازار کشورهای مختلف رسانده اند.

و  حالا در قلب منطقه صنعتی نیزار قم نخستین پالایشگاه تولید قیر کاملا ایرانی به همت جمعی از جوانان ایرانی راه اندازی شده است.

پهنه صنعتی نیزار، اولین شهرک صنعتی  غیر دولتی استان است که در مسیر جاده قم به دلیجان و در فاصله ۳۵ گلیومتری سلفچگان و ۲۵ کیلومتری دلیجان قرار گرفته است. این پهنه محل استقرار طرح‌های بزرگ صنعتی استان قم است.

بومی سازی تولید قیر در منطقه صنعتی نیزارقم

اژدری ،مدیر پالایشگاه نفت و گاز نیزار قم با اشاره به طراحی و راه اندازی نخستین پالایشگاه تولید قیر در واحد تولیدی پوشش لوله در  منطقه صنعتی نیزار قم می گوید: از جهت تولید قیر،کشورمان نیازمند کشورهای خارجی بود اما در حال حاضر  تولید قیر در صد بومی سازی شده است .

وی افزود:یک شرکت دانش بنیان، نخستین پالایشگاه صد در صد ایرانی تولید قیر کشور را در  این واحد تولیدی پوشش لوله،طراحی و راه اندازی کرده که  ۳۰۰ میلیارد تومان برای ساخت آن هزینه شده است.

وی در ادامه گفت: پالایشگاه قیر از واحدهای متعددی تشکیل شده و هر کدام از این واحدها توسط لوله‌های عظیم و بزرگی به همدیگر متصل شده‌اند. برای تبدیل نفت خام به قیر در این واحدها، عملیات و تغییرات فیزیکی و شیمیایی زیادی انجام خواهد شد و در نهایت قیرهای مصرفی تولید می‌شوند.

دانشی که در انحصار آمریکا و چند کشور اروپایی بود 

منصوری، مدیر فنی پالایشگاه نفت و گاز نیزار قم با بیان اینکه دانش تولید ماشین آلات قیر پیش تر در انحصار آمریکا و چند کشور اروپایی بود می گوید: صفر تا صد پالایشگاه قیر حتی موتورها ،گیربکس ها ،ترانس و فشار قوی و فشار ضعیف ،طراحی تابلو کنترل همه و همه تولید داخل  بوده و  توسط مهندسان ایرنی طراحی و تولید شده است.

وی با بیان اینکه این پالایشگاه محصولاتی مطابق با تکنولوژی های نسل سوم تولید می کند،گفت:تولیدات این واحد با محوریت کاهش آلودگی محیط زیست بهره وری انرژی و کمک به ارتقای صادرات  است و بیش از نیاز داخل استان را تامین می‌کند.

منصوری در ادامه استفاده از مصالح با کیفیت و با دوام در پروژه‌های راهسازی را گامی در جهت کاهش هزینه‌های نگهداری و مرمت آسفالت جاده‌ها و صنعتی سازی عنوان کرد.

ظرفیت تولید ماهانه  ۴۵هزار تن قیر

وی افزود:قیر اصلی ترین مواد اولیه شرکت نورد لوله و پوشش است که با راه اندازی این خط تولید به ظرفیت ماهانه  ۴۵هزار تن، علاوه بر تامین مورد نیاز خود مازاد آن را به داخل و خارج کشور ارسال می کند.

منصوری با  بیان اینکه مقصد قیر صادراتی ایران معمولا هند، کشورهای شرق دور و آفریقا هستند، گفت:صادرات قیر به ۲۸ کشور  از جمله ترکیه، عراق، چین، هند، افغانستان، پاکستان، ایتالیا، اسپانیا و روسیه انجام می شود.

نظری، مدیرعامل پوشش لوله با بیان اینکه در مجموعه نورد لوله و پوشش انواع لوله‌های خطوط انتقال آب نفت گاز پوشش داده می‌شود ظرفیت پوشش لوله‌های ما در ماه حدود ۸۰۰ هزار متر مربع است کارخانه توانایی تولید سایز‌هایی از دو اینچ تا ۱۲۰ اینچ را دارد.  

وی عنوان کرد:طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان از مهم‌ترین برنامه‌های و طرح‌هایی که این مجموعه است توانسته بیش از ۱۰ درصد لوله‌های این طرح بزرگ را تامین کند.

حمایتی که عملی نشد

وی در ادامه با بیان مشکلات این واحد تولیدی در پهنه نیزار عنوان کرد: علی رغم بازدید خرسندیان، مدیرعامل بانک صنعت و معدن کشور برای پیگیری مشکلات و  مسائل مالی و تعهدات با وجود وعده و وعیدها هیچ گونه حمایتی اتفاق نیفتاد.

مدیرعامل پوشش لوله در ادامه تامین مواد اولیه تولید قیر را چالش اصلی بر سر راه تولید عنوان کرد و گفت:مواد اولیه تولیدقیر که ناشی از ته ماند برج تقطیر در خلاء در پالایشگاه بجای میماند را وکیوم باتوم می گویند. نفت خامی که در پالایشگاه در برج تقطیر به انواع مختلفی از مواد تبدیل میشود و این مواد در نقطه جوش های متفاوتی حاصل میگردند دارای ته ماندی شبیه قیر یا همان وکیوم باتوم است.

نظری در ادامه پوشش قیر بر روی لوله‌های آب، نفت و گاز را از فعالیت‌های مرحله نخست این واحدصنعتی خواند و گفت: هم اکنون ماهانه ۶۰هزارمتربع لوله پوشش داده می‌شودتادرخطوط انتقال آب گاز ونفت استفاده شود.

قائم مقام مدیر عامل کارخانه نوردلوله نیزارگفت: مواداولیه این کارخانه درسایز‌های مختلف هست که بامشکلات وهزینه زیاد از سایرکارخانه‌ها تامین می‌شود وبرای تولیدلوله همه زیرساخت‌ها را آماده کردیم امابانک‌ها حاضرنسیتند تسهیلات موردنیاز را برای خریدماشین آلات پرداخت کنند.

 اشتغال ۲۵۰ نفری در مجموعه 

وی بیان کرد :هم اکنون ۲۵۰ نفر  به صورت مستقیم در این مجموعه اشتغال دارند که با اجرای طرح توسعه این رقم به دو برابر افزایش خواهد یافت.

نظری گفت:تولید لول اسپیرال از مهمترین طرح‌های توسعه این مجموعه است که با  راه اندازی آن تا سه ماه آینده، برای حدود ۲۰۰ نیروی دیگر به صورت مستقیم شغل ایجاد خواهد شد.

وی ادامه داد:ظرفیت ما یک چیزی حدود ۱۵۰ هزار تن  است که با اجرای طرح های توسعه تولیدافزایش پیدا می‌کند اما گلایه از سو مدیریت و دستورالعمل‌های خلق الساعه که پنبه تولید را رشته می‌کند.

وی با بیان اینکه گاهی مرجع صدور پروانه در زمان مقرر و قانونی اقدام به صدور پروانه نمی کند و یا به طور کلی اجازه ی فعالیت به فرد متقاضی نمی دهد افزود:به  سازمان صنعت معدن تجارت قم اسفندماه ۱۴۰۱، درخواست پروانه  دادیم اما بعد از چهار ماه پروانه صادر شد که این چهار ماه  باعث شد برای ما با  اداره امور مالیاتی استان قم  به مشکل بخوریم  ؛ چرا چهارماه صدور یک پروانه باید طول بکشد.

خبرنگار:زهره شعبانی