عملیات ساخت کارخانه کمپوست شهر یزد سال ۱۳۸۴ آغاز شد و قرار بود پیمانکار آن را در بازه زمانی ۱۸ ماهه به سرانجام برسد تا یزد از شهرهای پیشتاز کشور در تبدیل زباله‌های شهری به کمپوست ثروت آفرینی در رابطه باشد ولی این چنین نشد.

روزانه بیش از ۳۰۰ تن زباله در شهر یزد تولید می‌شود که بخش اعظمی از آن را زباله‌های تر و قابل تبدیل به کمپوست شامل می‌شود ولی در این مدت این ثروت کثیف در دل خاک دفن و نابود شده است.

البته پس از سالها چشم انتظاری بالاخره در سال ۱۳۹۱ خبر راه اندازی این کارخانه به صورت پایلوت اعلام شد و مسئولان وقت شورای شهر یزد اعلام کردند این واحد با صرف هزینه ۴۸ میلیارد ریال خواهد توانست که روزانه ۲۵۰ تن زباله را به کود کمپوست تبدیل کند اما هرگز چنین نشد.

این موضوع که در ادوار مختلف شورا مورد اهتمام بود، در دوره ششم به طور جدی تری در دستور کار قرار گرفت به طوری که در ابتدای سال ۱۴۰۱ سالن دریافت و خط پردازش ۳۰۰ تنی زباله این کارخانه به عنوان بخشی از فاز یک این کارخانه مورد بهره برداری قرار گرفت.

این خط پردازش که با هزینه بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان و اشتغال زدایی مستقیم ۳۵ نفر کار خود را شروع کرده بود، روزانه ۳۰۰ تن زباله تولیدی شهروندان را پردازش و جداسازی می‌کند به عبارتی در این بخش مواد قابل بازیافت مانند کاغذ، پلاستیک و کلیه زباله های خشک جداسازی می‌شوند.

مواد عالی جداسازی شده که تقریباً ۷۰ درصد زباله های شهر را شامل می‌شود نیز باید صرف تولید کود کمپوست شود که تا راه اندازی این خط مانند گذشته در گود زباله شهر دفن می‌شود.

البته «محمد رضا برزگر» رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری یزد در زمان بهره برداری از این خط پردازش که آن را یکی از مدرن ترین و مجهز ترین خط های پردازش در کشور خوانده بود،  وعده راه‌اندازی خط تولید کمپوست این کارخانه را ابتدای سال ۱۴۰۲ داده بود، وعده‌ای که هر چند هنوز محقق نشده ولی در تابستان آن سال منجر به آغاز عملیات نصب تجهیزات این کارخانه شد.

عملیات نصب و تجهیز خط تولید کمپوست شهر یزد با ظرفیت تولید روزانه ۸۰ تن کود در تابستان ۱۴۰۲ با اعتباری بالغ بر ۷۰ میلیارد ریال شروع شده و امید می‌رود با راه اندازی این خط و تبدیل پسماندهای فعلی شهر، کمک شایانی در تامین کود مورد استفاده در مصارف کشاورزی، جنگل کاری و فضای سبز شود.

به دنبال بهره‌برداری از خط پردازش پسماند خانگی، پسماندها به سه بخش مواد آلی قابل کمپوست، مواد بازیافتی و مواد دفنی تقسیم‌بندی می‌شود که مواد آلی پس از انجام تخمیر به سایت فرآوری ارسال و سپس به سرندهای کود منتقل می‌شوند.

«محمدرضا برزگر» رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری یزد در گفت‌وگو با ایسنا در مورد آخرین وضعیت این طرح تقریباً ۲۰ ساله می‌گوید: پس از بهره برداری خط پردازش کارخانه، از سال گذشته جهت تکمیل روند فعالیت و تولید کود کمپوست خرید تجهیزات تولید کود و دستگاه «ویندرو ترنر» اقدام شده است.

به گفته وی، دستگاه ویندرو ترنر با هم زدن و هوادهی مواد، شرایط مطلوب زندگی را برای میکروارگانیسم های هوازی به وجود آورده و در نتیجه فعال سازی این میکروارگانیسم‌ها مواد اولیه با سپری شدن زمان، تبدیل به کود کمپوست می‌شوند.

برزگر با بیان این‌ که تست گرم و آزمایشی خط تولید کود در سال گذشته انجام شده است، ابراز امیدواری می‌کند: در سال جاری با تحویل دستگاه مذکور، روند تولید کود کمپوست در شهر یزد آغاز شود.

رئیس سازمان مدیریت پسماند شهر در پایان نیز خاطرنشان می‌کند: در سال جاری برنامه‌ریزی و اجرای طرح تولید ورمی کمپوست خانگی با مشارکت شهروندان انجام خواهد شد.