سیلاب در مشهد قابل پیشگیری است

سعید رضا خداشناس گفت: موضوع سیلاب و مشکلاتی که به بار می آورد از مسایل متداول در کشور ماست که هر از چندگاهی نیز باعث تلفات جانی و خسارات مالی قابل توجه می شود.

وی ادامه داد: تمام سازه هایی که با آب سروکار دارند مانند سدها، شبکه های آب سطحی، پل ها و جاده ها برای طراحی باید استانداردهای خاص سیلاب را رعایت کنند تا کمترین تبعات را در این خصوص داشته باشند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: اگر بالاترین استانداردها هم برای ساخت این گونه بناها رعایت شود، لازم است همیشه در پایش باشند تا عواملی باعث دستکاری آنها نشوند برای این منظور در انتخاب دبی جریان آب (مقدار حجم آبی که در واحد زمان جریان دارد) در طراحی این سازه ها، دوره بازگشت مناسب طرح انتخاب می شود.

خداشناس افزود: دوره بازگشت، نشان می دهد هر چند سال یک بار احتمال وقوع حادثه همانند سیلاب یا باران با مقداری مشخص وجود دارد و هر چه قدر شکست یک سازه تلفات جانی و خسارات مالی بیشتری داشته باشد دوره بازگشت بلندتری برای آن انتخاب می شود به همین منظور برای سدهای مهم دوره بازگشت هزار تا ۱۰ هزار سال، پل ها ۲۵ تا ۵۰ سال و برای زهکش های شهری پنج تا ۲۵ سال در نظر گرفته می شود.

وی با اشاره به این که اظهار نظر در خصوص سیلاب روز ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ مشهد نیاز به مطالعه و بررسی دقیق تر دارد ادامه داد:آنچه که می توان به آن اشاره کرد دوره بازگشت بارندگی بسیار بیشتر از دوره بازگشت طراحی زهکش ها و پل ها در شهر مشهد بوده است و باید با بررسی آماری، این دوره بازگشت محاسبه شود زیرا سیلاب مازاد بر ظرفیت زهکش ها و پل ها، منجر به بیرون زدگی می‌شود.

مدیر گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد گفت: همچنین در پایین دست کوه های جنوبی شهر از منطقه آب و برق تا کوه های خلج، به مسیل هایی با ظرفیت مناسب برای تخلیه سیلاب ها نیاز است، البته در این منطقه زهکش های طبیعی نیز وجود دارد، یک مسیل نیز در این منطقه وجود داشت که جلو سرازیر شدن سیلاب به شهر مشهد را می‌گرفت اما در طول سالهای اخیر، تغییرات بسیاری در این منطقه اعم از ساخت منازل مسکونی، ایجاد راه های متعدد، تغییر ابعاد و انسداد زهکش ها صورت گرفته است.

خداشناس افزود: در مورد زهکش های بلوار نماز مشهد نیز اگر به درستی طراحی شده باشد، فقط ظرفیت آب این مسیر خیابانی را دارد و ظرفیت سیلاب سهمگین سرازیر شده از کوه ها را ندارد و علاوه بر این ورود جریان آب به آسفالت بلوار نماز و شیب زیاد این مسیر سرعت آن را افزایش داده که خود، عامل دیگری برای ایجاد بحران شده است. از سوی دیگر ساخت و ساز بناها در طول سالها در منطقه "سیدی" هم تا حد زیادی باعث مسدود شدن زهکش های طبیعی این منطقه شده است.

وی اظهار کرد: در زیرگذرها و مناطق پست خیابان هایی همچون "میدان انقلاب مشهد"، برای تخلیه سیلاب از زهکش و پمپ استفاده شد که ظرفیت محدودی دارند. این پمپ ها یا زهکش ها برای این گونه سیلاب ها که حاوی گل و لای بسیاری است، کارآیی مناسبی ندارند. البته مشکل اصلی در میدان انقلاب، سرازیر شدن سیلاب بلوار نماز و کوه های جنوبی مشهد است که به صورت غافلگیر کننده این میدان را پر کرد.

مدیر گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به پیشنهادهایی در خصوص جلوگیری از سیلاب در مشهد که البته نیاز به مطالعه بیشتری دارد گفت: برای کنترل سیلاب اجرای اقدامات آبخیزداری برای نگهداشت و کنترل سیلاب، طراحی، بازبینی و اجرای شبکه زهکش های مصنوعی و بازگشایی شبکه زهکشی طبیعی برای هدایت سیلاب به مناطق مناسب و استفاده از روش های نگهداشت آب در مناطق مناسب نیاز است.

خداشناس افزود: همچنین با افزودن مقدار اندکی به هزینه برق، آب، مخابرات و عوارض شهرداری، می توان بیمه حوادث پایه را برای کمک به منازل آسیب دیده ایجاد کرد و از سوی دیگر برای برآورد سیلاب‌های جاری شده در مسیل ها که در آینده نیاز به اصلاح دارند لازم است ابزار اندازه گیری نصب شود.

وی با اشاره به ضرورت مدیریت بحران به موقع و موثر ادامه داد: اگر در زمان مناسب و با توجه به هشدارهای هواشناسی گروه های امدادی در مناطق بحرانی مستقر شوند کمتر با تلفات جانی رو به رو خواهیم شد. در این گونه مواقع باید مردم و اتومبیل ها به مناطق کم خطر هدایت شوند و این در حالی است که انسداد مناطق پر خطر نیز می تواند در کاهش خسارت بسیار تاثیر گذار باشد.

او اظهار کرد: قرار است به زودی در دانشگاه فردوسی مشهد برای بررسی ابعاد مختلف جاری شدن سیل در مشهد و تبدیل تهدید آن به فرصت نشستی علمی برگزار شود.