چگونه جلوی شایعات انتخاباتی را بگیریم؟

بازار داغ شایعات در زمان انتخابات معضلی مهم است که می‌توان آن را با اشاعه الگو‌های مناسب رفتاری در فضای مجازی کنترل کرد. یکی از الگو‌های صحیح برای تشخیص شایعه از واقعیت توجه به منبع خبر است.

حمید اردوئی، عضو انجمن سواد رسانه‌ای ایران با بیان اینکه تیر ماه امسال شاهد برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری خواهیم بود، گفت: این انتخابات به جهت بافت رسانه‌ای شاید بیشترین تاثیرات را از فضای مجازی بگیرد. فضایی که رقبای سیاسی هر یک با سرمایه‌گذاری بر روی ذهن تک تک مخاطبان نقش ویژه‌ای برای آن جهت نیل به پیروزی قائل هستند و اینجاست که نقش مخاطبان هوشمند تعیین‌کننده خواهد بود.

وی با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی به عنوان رسانه‌های برخط و تعاملی می‌توانند مانند شمشیری دو لبه، هم فضای انتخابات پیش رو را گرم و هم موجبات بی اخلاقی‌های موثر در این عرصه را فراهم کنند، ادامه داد: اینجاست که مخاطبان هوشمند با اتکای به سواد رسانه‌ای باید توانمندی تشخیص تبلیغات سیاه، سفید و خاکستری را از هم داشته باشند.

اردویی در ادامه تاکید کرد: مخاطبان هوشمند می‌دانند سرعت، سهولت دسترسی و سرعت بالای بازنشر اخبار، اگرچه از جهاتی نقطه قوت فضای سایبر محسوب می‌شود، اما می‌تواند در نقطه عکس قراره گرفته و کارکرد تخریبی نیز ایفا کند و در این عرصه از آنجا که ما با مقوله مهمی، چون حیثیت و آبروی افراد مواجه هستیم ممکن است اثرات نشر یک اشتباه به سختی از افکار عمومی پاک شود.

وی با بیان اینکه مخاطبان باید به اهداف پنهان حامیان هر کاندیدا در پس ارسال پیام‌های تبلیغی توجه کرده و بدانند این پیام در راستای تخریب تولید شده است یا در راستای تبلیغ کاندیدای موردنظر گفت: در واقع مخاطبان باید آگاه باشند چه میزان از افشاگری‌هایی که قطعا در ماه‌های آینده بیش از پیش شاهد آن خواهیم بود با هدف اغواگری مخاطب صورت می‌گیرد و چه میزان در راستای تنویر افکار عمومی و قطعا سوال بعدی در ذهن مخاطب فعال و هوشمند در قبال این رویکرد باید این باشد که چرا تا امروز این اطلاعات در اختیار افکار عمومی قرار نگرفته بود و حالا امروز مخاطب برای متقاضیان قدرت دارای اهمیت شده است و در نهایت قرار است کدام رفتار من در پس این رویکرد تبلیغی، تغییر یابد.

این عضو انجمن سواد رسانه‌ای ادامه داد: در واقع تاکید باید بر تقویت تفکر انتقادی در مخاطبان در راستای تسلیم نبودن در مواجه با پیام‌های رسانه باشد چرا که با تقویت این رویکرد و اینکه مخاطب آگاه باشد که نیت مستتر در هر پیام چیست و ارسال کننده آن کیست، می‌توان امید داشت شاهد نشر بی اخلاقی‌ها و بداخلاقی‌های انتخاباتی نباشیم و بدانیم فضای مجازی در امتداد زیست در فضای حقیقی است. 

وی با بیان اینکه مخاطب باید با هوشیاری شعار‌ها و پیام‌های تبلیغاتی را تجزیه و تحلیل کند، افزود: با رمزگشایی از کد‌ها و اصطلاحات به کار رفته در تبلیغات داوطلبان، منطقی بودن پیام و صحت شعار تبلیغاتی فرد مورد نظر خود را مشخص کند و تشخیص دهد آیا اساسا شعار و وعده فرد مورد نظر امکان تحقق دارد یا خیر؟

اردویی با تاکید بر اینکه نباید از نظر دور داشت در عرصه تبلیغات و رفتار‌های سیاسی در دنیا شیوه و روش‌هایی اعمال می‌شود که بر مبنای شرایط حاکم بر هر کشور، اهداف سیاستگذاران و مخاطبان روی می‌دهد که از جمله مهمترین این روش‌ها جنگ روانی و شایعه است، ادامه داد: بازار داغ شایعات در زمان انتخابات، معضلی مهم است که می‌توان آن را با اشاعه الگو‌های مناسب رفتاری در فضای مجازی کنترل کرد. یکی از الگو‌های صحیح برای تشخیص شایعه از واقعیت توجه به منبع خبر است.

وی شایعه‌سازی، تخریب و ترور شخصیت‌ها، حرکت‌های پوپولیستی و ... را از جمله کارکرد‌های منفی رسانه‌ها در زمان انتخابات دانست و گفت: بخشی از این امر به فقدان و فقر سواد رسانه‌ای در جامعه مربوط می‌شود که هر خبری را بدون اطلاع پخش و بازنشر می‌کنند؛ بنابراین باید در جریان انتخابات آتی فرهنگی در جامعه شکل بگیرد که هر خبری که از لینک معتبری و ارجاع برخوردار نیست، نمی‌توان به آن اعتماد داشت.

این عضو انجمن سواد رسانه‌ای در پایان گفت: با توجه به نکات مطرح شده و عنایت به اینکه قطعا تبلیغات کاندیدا‌ها در فضای مجازی پررنگ خواهد بود، جدای از اینکه باید اداره‌کنندگان صفحات مجازی کاندیدا‌های مختلف با توسل به تقوای سیاسی، به بداخلاقی‌ها دامن نزنند، سوی مهمتر مساله افکار عمومی و مخاطبان هستند که باید آگاهانه در معرض پیام‌ها قرار گرفته و ناخواسته در زمین هر یک از طرفین رقابت‌های انتخاباتی قرار نگیرند.