در جهان کنونی، زن نقشی انکارناپذیر در فرهنگ ملت‌ها دارد و می‌توان ادعا کرد که جوامع بشری با نقش سازنده و بی‌بدیل زنان‌شان رشد و تعالی می‌یابند. شرع مقدس زن را در مقابل دین و جامعه بی‌طرف و خنثی قرار نداده است و زنان می‌توانند به شناسایی جامعه و امت بپردازند و در بزنگاه‌ها کنشگر باشند. از این رو با جست‌وجو در صفحات تاریخ درمی‌یابیم که نقش زنان را در تحولات ملت‌ها قابل انکار نیست.

پانزده خرداد ۴۲ نقطه عطفی در تاریخ نهضت امام خمینی بود. با وجود تلاش رژیم پهلوی در جهت پنهان ساختن نقش زنان در این نهضت، مرتجع و ضد زن نشان دادن این جریان اسلامی، بررسی اسناد موجود ما را با این حقیقت مواجه می‌کند که زنان از همان ابتدا پا به پای مردان در مبارزه با طاغوت فعال بوده‌اند.

در یکی از این موارد زنان قم در حمایت از امام خمینی در مسجد اعظم تحصن کردند. مورخان تصریح کرده‌اند که پس از جریان مسجد گوهرشاد، این اولین حضور زنان در جریان مبارزه با رژیم شاه بود.

مرحوم دوانی می‌نویسد:

«برای نخستین بار در تاریخ نهضت روحانیت، زنان با ایمان قم نیز در کنار مردان در حالی که بسیاری کودکان خردسال خود را در بغل داشتند به جمع تظاهرکنندگان خشمگین پیوستند. صحن حضرت معصومه و میدان آستانه و اطراف حرم و خیابان‌ها از وجود ده‌ها هزار مرد و زن، پیر و جوان موج می‌زد. جمعیت مرد و زن به خیابان‌ها ریختند تا با راهپیمایی خود به نفع آیت اللّه خمینی شعار دهند و دستگاه جبار را به باد نفرین و لعنت بگیرند، تا بدین گونه سهم خود را در این حادثه بزرگ ادا کنند». (دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، جلد ۴، صفحه ۴۹)

مورخ انقلاب اسلامی سیدحمید روحانی در کتاب نهضت امام خمینی در این رابطه می‌نویسد:

«نقش زنان غیور و مسلمان قم در جنبش و شورش ضد حاکم چشمگیرتر بود … بسیاری از این زنان فداکار و انقلابی، کودکان شیرخوارشان را همراه آورده بودند… ورود زنان به صف تظاهرکنندگان از جان گذشته، مردان را تکان داد و به خروش افکند». (نهضت امام خمینی، جلد ۱، صفحه ۴۷۶)

همچنین یک شاهد عینی از حضور زنان در این نهضت چنین گزارش می‌دهد: «زنان پیشاپیش مردان هر یک خنجری در کف گرفته و به آهنگ شعار مردان، خنجر را بالا می‌بردند و منظره‌ای با شکوه به وجود آورده بودند کم کم حوصله از ماندن در صحن سر رفت، اول زن‌ها به تظاهرات خیابانی از صحن بیرون ریختند و سپس مردها. یک مرتبه گروهی پیراهن سیاه آمدند جلو مردم و افتادند به جان شیشه‌ها و در‌های مغازه‌های بسته. هنوز چند قدمی مردم از صحن دور نشده بودند که طنین مسلسل پلیس در هوا پیچید و به جای اینکه به پیراهن سیاه‌ها شلیک شود، به سینه زنان و مردان که فقط شعار می‌دادند و راه می‌رفتند آتش شد». (نهضت امام خمینی، جلد ۱، صفحه ۴۸۱)

گزارش ساواک از حضور زنان نیز موید این مساله است. در گزارش ساواک قم در ساعت ۹ صبح ۱۵ خرداد چنین آمده است:

«جمعیت هنوز در صحن باقی است، زنان در مسجد اعظم به نفع خمینی اجتماع نموده‌اند و روحانیون طراز اول در منزل حاج سید احمد زنجانی مجتهد جلسه مشورتی دارند». (منصوری، جواد، تاریخ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد، جلد ۲، صفحه ۱۶، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی)

همچنین بنا بر اسناد تاریخی در وقایع ۱۵ خرداد زنان جزء اولین کسانی بودند که در صف شهدای دفاع از اسلام قرار گرفتند.

«شیر زنان شهر قم که در صف مقدم تظاهرکنندگان حرکت می‌کردند قبل از دیگران هدف گلوله واقع شدند … مزدوران شاه به قتل عام توده‌ها دست زدند، به خرد و کلان، پیر و جوان، زن و مرد رحم نکردند». (دوانی، جلد ۴، صفحه ۵۱)

این حضور و تلاش آغاز راه بود. به تدریج گرایش به نهضت امام خمینی (ره) و حضور در جریان مبارزه اوج گرفت تا جایی که رژیم پهلوی سرنگون شد.

منبع: مهر