ثبت یک جنس و گونه جدید باکتریوفاژی ازسوی پژوهشگران دانشگاه شیراز

طی انجام رساله دکتری دکترمحمدهاشم یوسفی در رشته بهداشت موادغذایی، به‌راهنمایی دکترسعید حسین‌زاده، ‏ استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، برای اولین‌بار در دنیا یک باکتریوفاژ جدید از محیط جداسازی و ویژگی‌های ریخت‌شناسی، عملکردی و ژنومی آن با استفاده از تکنیک‌های روز دنیا ازجمله تکنیک Whole Genome Sequencing موردبررسی قرار گرفت که پس از انجام بررسی‌های علمی لازم مشخص شد، این باکتریوفاژ دارای یک ژنوم کاملا جدید است که در پایگاه NCBI به‌عنوان یک جنس و گونه جدید، به نام جنس Arashvirus و گونه Arash ثبت شد.

تشکیل تیم تحقیقاتی برای بررسی جنبه‌های مختلف باکتریوفاژ‌ها

حسین‌زاده، استاد دانشگاه شیراز با اعلام این خبر توضیح داد: امروزه بشریت با پدیده بسیار چالش‌برانگیز مقاومت به آنتی‌بیوتیک مواجه است. به این معناکه باکتری‌های عامل بیماری‌های انسانی و دامی و حتی گیاهی در حال مقاوم‌شدن به طیف وسیعی از آنتی‌بیوتیک‌های موجود هستند و بنابراین حتی درمان ساده‌ترین عفونت‌ها نیز با چالش جدی مواجه خواهد بود. مصرف بی‌رویه و نابجای آنتی‌بیوتیک و درمان‌های آنتی‌بیوتیکی ناقص از عوامل بروز این بدیده به شمار می‌رود. 

او ادامه داد: از آنجایی‌که آنتی‌بیوتیک‌ها در پزشکی، دامپزشکی، صنایع کشاورزی، غذایی، دامپروری و همچنین آبزی‌پروری نیز استفاده می‌شود، چالش‌های ناشی از مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌های موجود در سراسر جهان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و پژوهشگران درحال تلاش برای یافتن راه‌های جایگزین یا مکمل برای آنتی‌بیوتیک‌ها هستند. یکی از راه‌های جایگزین که در سال‌های اخیر مورد اقبال قرار گرفته است ویروس‌های آلوده‌کننده باکتری‌ها (باکتریوفاژها) هستند که به‌طور طبیعی در محیط‌زیست حضور دارند. مزیت‌های باکتریوفاژ‌ها شامل اختصاصیت آنها برای جنس‌های خاص باکتریایی، خودتکثیرشوندگی، عوارض جانبی کمتر، جذب سریع و تاثیرات زیست‌محیطی کمتر است. 

این استاد دانشگاه بیان کرد: دکتر محمدهاشم یوسفی، دانش‌آموخته دکتری دامپزشکی و دکتری تخصصی بهداشت مواد غذایی دانشگاه شیراز طی انجام رساله دکتری خود با راهنمایی بنده، در دانشگاه شیراز و دانشگاه کاتولیک لوون بلژیک، موفق شد تعدادی باکتریوفاژ جدید اختصاصی باکتری سالمونلا از منابع محیطی شهر شیراز و شهر لوون بلژیک جداسازی کند.

او گفت: ویژگی‌های فنوتیپی و ژنوتیپی این باکتریوفاژ‌ها شناسایی شد و پس‌از انجام بررسی‌های لازم، توالی کامل ژنوم یکی از آنها ضمن تأسیس یک جنس و گونه کاملا جدید باکتریوفاژی با نام قهرمان اساطیری ایرانی، آرش در پایگاه مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری ایالات متحده (NCBI) به ثبت رسید.

گفتنی است، یک تیم تحقیقاتی متشکل از اعضای هیئت‌علمی گروه بهداشت دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز‏‏، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه کاتولیک لوون بلژیک و دانشگاه توبینگن آلمان در چندسال اخیر‏، کار‌های تحقیقاتی را روی باکتریوفاژ‌ها شامل جنبه‌های مختلف ازجمله جداسازی‏، شناسایی و بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناسی، عملکردی و ژنومی و استفاده از آنها به‌عنوان مواد ضدمیکروبی بیولوژیک در صنایع غذایی برای مهار پاتوژن‌های غذایی و همچنین درمان عفونت‌های انسانی آغاز کرده است و انجام رساله دکتری دکتر محمدهاشم یوسفی یکی ازجمله اقدامات تیم تحقیقاتی نام‌برده است که مقالات علمی متعددی را نیز در این زمینه، در نشریات معتبر بین‌المللی‏ به انتشار رسانده است.