شعله‌های سرخ آتش بر دامن سبز زاگرس
شعله‌های آتش با آغاز گرما در سطح وسیعی از دامنه‌های طبیعی و جنگلی زاگرس مرکزی زبانه می‌کشد و ده‌ها هکتار از جنگل‌های این خطه را نابود می‌کند.
استان کهگیلویه و بویراحمد با وجود اینکه هر ساله با آتش‌سوزی‌های گسترده مواجه است، اما همیشه از کمبود تجهیزات اطفای حریق همچون بالگرد رنج می‌برد.
علفزار‌ها در مراتع و جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد با بارندگی ابتدای امسال رشد فراوانی داشتند که با خشک شدن آنها تاکنون ۱۰ مورد آتش سوزی در این مراتع گزارش شد و بیش از ۱۰۰ هکتار جنگل و مراتع استان بدلیل نبود برنامه ریزی بهنگام در آتش سوختند.
کهگیلویه وبویراحمد ۸۷۴ هزار هکتار جنگل داردکه ۷۰درصد جنگل‌های آن را درخت بلوط پوشش می‌دهد همچنین در این استان ۵۱۲ هزار هکتار مرتع خارج از جنگل هست که با تغییر اقلیم و شدت گرمی هوا، خطر آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع استان رو به افزایش است.
این آتش سوزی‌های گسترده و خاموشی آنها با زحمت و البته با کمک جوامع محلی و با دستان خالی چند روز به طول انجامید توجه و حمایت بیش از پیش دستگاه‌های متولی از جمله سازمان منابع طبیعی و مدیریت بحران وزارت کشور برای تامین تجهیزات اطفای حریق در این استان را بیش از پیش ضروری ساخت.
پیش‌تر مدیر کل محیط زیست استان با اشاره به تهدید آتش سوزی جنگل‌های استان گفت: با بارش‌های مناسب امسال ارتفاع علف در مراتع و جنگل‌های استان بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر رشد کردند که خشک شدن این علفزار‌ها یک تهدید مهم برای طبیعت استان بشمار می‌رود.
هر سال با شروع فصل برداشت مدیریت بحران در سطح شهرستان‌های مختلف هر استان برگزار می‌شود و مصوباتی در راستای آمادگی کامل همه نهاد‌ها در این راستا اتخاذ می‌شود و همه دستگاه‌ها در این جلسات اعلام آمادگی می‌کنند.
مسئولان منابع طبیعی نیز در این جلسات کمبود امکانات و اعتبارات را یک تهدید جدی می‌دانند و از اختصاص ندادن اعتبار برای اطفای حریف گله‌مند هستند.
شاید این بحران و این معضل در بیشتر استان‌های کشور باشد ولی این بحران در استان محروم کهگیلویه وبویراحمد و بخصوص شهرستان‌های کهگیلویه، چرام و لنده بیش از پیش نمایان است.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحت حدود ۱۶ هزار کیلومتر مربع، یک میلیون و ۴۲۶ هزار و ۳۰۰ هکتار معادل ۸۷ درصد آن جزو منابع ملی و ۸۷۴ هزار هکتار از آن را نیز جنگل تشکیل می‌دهد.
رهام باقرپور ، معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد تعداد به وضعیت اتش سوزی طی سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۱ و ۲ بیش از ۲ هزارو ۱۸۳ هکتار از عرصه‌های طبیعی و جنگلی استان دچار آتش سوزی و تخریب شد.
وی بیان کرد: تاکنون در سال جاری تنها ۳۰۰ هکتار از اراضی شهرستان کهگیلویه مرتعی و جنگلی در آتش سوحت و این وضعیت بسیار تهدید زا است.
باقر پور کمبود امکانات و تجهیزات، آماده نبودن نیرو‌های انسانی و نداشتن برنامه جامع برای مقابله با آتش سوزی‌ها را از دلایل مهم گسترش آتش سوزی‌ها اعلام کرد و گفت: با مدیریت درست و کاربردی می‌توان بخش زیادی از آتش سوزی‌ها را کنترل کرد.
وی تعداد نیرو‌های حفاظتی موجود در منابع طبیعی این استان برای مقابله با آتش سوزی را ۶۸ نفر اعلام کرد و گفت: نرم جهانی برای هر نفر ۶ هزار هکتار است ولی در این استان سهم هر نفر ۲۳ هزار هکتار است.
باقرپور تعداد دمنده‌های برای مقابله با آتش را ۱۸۳ دمنده دانست و گفت: از این تعداد ۵۴ دستگاه سالم و مابقی مشکل دارند.
اقدامات منابع طبیعی برای مقابله با آتش سوزی
وی مهمترین اقدامات منابع طبیعی برای مقابله با آتش سوزی را شامل تعمیر و تجهیز امکانات موجود، شناسایی مناطق بحرانی، تقسیم استان به ۷۰ بلوک مهم برای مقابله بهتر با اتش سوزی‌های احتمالی، کشیک بندی همه پرسنل منابع طبیعی، تشکیل تیم‌های واکنش سریع برای روز‌های تعطیل و بیمه حوادث برای افراد اعلام کرد.
وی افزود: نیاز است از ماه‌ها قبل با تشکیل ستاد بحران نسبت به پیشگیری و مدیرت آتش در سطح شهرستان‌ها و استان به منظور برنامه ریزی و ایجاد هماهنگی‌های عملیاتی لازم در سطح شهرستان‌ها با مدیریت فرمانداران و در سطح استان با مدیریت استاندار اقداما لازم انجام شود.
باقرپور بر هماهنگی و ارتباط لازم دستگاه‌های اجرایی در سطح شهرستان‌ها و استفاده از ظرفیت آنها مستند به تبصره ذیل ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی و دهیاری‌ها و شورا‌ها در موقع آتش سوزی تاکید کرد.
وی استفاده از ظرفیت یگان‌های نظامی انتظامی و بسیج در زمان وقوع آتش را بسیار مهم و تاثیرگذار دانست و گفت: در صورت وقوع آتش سوزی‌های گسترده بهره گیری از یگان‌های هوایی ارتش و سپاه و یا حلال احمر برای امداد رسانی لازم است.
معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه ۷۰ درصد نیرو‌ها و کارمندان توان حضور در عرصه دچار آتش سوزی را ندارند اضافه کرد: برگزاری جلسات و کارگاه‌های آموزشی با اولویت بسیج و تشکل‌های مردمی، برگزاری مانور عملیاتی با حضور نیرو‌ها و تجهیزات مرتبط با آتش با مشارکت دستگاه‌های مرتبط بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
باقرپور بر تهیه و صدور اطلاعیه‌های هشدار دهنده در زمینه خطرات آتش سوزی به منظور تقویت آگاهی عمومی با اولویت مناطق بحرانی تاکید کرد و گفت: نیاز است نهاد‌های متولی و مدیریت بحران از ظرفیت صدا و سیما و رسانه‌های محلی و مطبوعات در خصوص فرهنگ سازی مقابله با آتش سوزی به نحو احسن استفاده کنند.
وی اتخاذ تدابیر اجرایی به منظور جلوگیری از سوزاندن بقایای کاه و کلش اراضی زراعی، استفاده از ظرفیت راه و شهر سازی برای پاک سازی علف‌های خشک حاشیه جاده ها، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و شرکت‌ها، خیرین و پترو شیمی‌ها در تامین تجهیزات، تخصیص اعتبار کافی و لازم از محل اعتبارات استانی، شناسایی نیرو‌های عملیاتی و توانمند و علاقه‌مند در سطح ادارات کوه نوردان و ورزشکاران و طبیعیت دوستان و در سطح شهرستان‌ها و تیم بندی آنها بر اساس محل سکونت همراه با ذکر مشخصات و شماره تلفن آنها تا در زمان وقوع آتش سوزی در کوتاه‌ترین را از دیگر اقدامات لازم قبل از وقع اتش سوزی اعلام کرد.
وی مهمترین اقدامات لازم در زمان آتش سوزی مرتع یا جنگل را اطلاع رسانی جامع نسبت به موقعیت و وضعیت آتش سوزی، هماهنگی و اعزام نیرو و تجهیزات به منطقه عملیاتی بر اساس گروه بندی‌های پیش بینی شده (۱ نفر سرگروه ۳ نفر نیروی اطفایی و ۱ نفر نیروی پشتیبان) اعلام کرد.
باقرپور تعیین فرمانده عملیاتی میدان در محل وقوع آتش و استقرار مرکز فرماندهی و پشتیبانی در محل آتش سوزی در کمترین زمان ممکن را بسیار مهم دانست و گفت: با استقرار فرمانده عملیاتی مدیریت و برنامه ریزی بحران به درستی انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: آمار برداری از کلیه نیرو‌های شرکت کننده در مهار آتش به منظور پشتیبانی موثر، ساماندهی نیرو‌های مردمی شرکت کننده، تقسیم وظایف مدیریت نیرو‌های موجود، در اولویت قرار دادن نیرو‌های آموزش دیده، توانمند آگاه به محیط و دارای تجهیزات در هنگام اعزام به محل وقوع آتش باید در اولویت فرمانده عملیاتی میدان نیز قرار گیرد.
باقرپور ثبت آتش سوزی‌های انجام گرفته در سامانه‌های مربوطه برای تتامین تجهیزات از سوی مقامات کشوری را ضروری دانست و گفت: به دلیل سخت گذر بودن و بعد مسافت برخی از مناطق آتش سوزی پیگیری‌های لازم در زمینه تامین بالگرد جهت حمل نیرو به محل آتش سوزی انجام نمی‌شود.
اقدامات لازم پس از مهار آتش
معاون حفاظت و امور اراضی منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد گفت: باید نیرو‌های متخصص و کارشناس طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از کنترل اولیه آتش به منظور اطمینان از کنترل کامل آتش و جلو گیری از شروع مجدد آن در عرصه محل آتش سوزی حضور مستمر داشته باشند.
باقرپور پاکسازی عرصه از مانده،های آتش، قطع کردن نیمه سوخته لاشبرگ‌ها، ارزیابی خسارات وارده بر اساس آیین نامه‌های ابلاغی هیات وزیران پیگیری و اقدامات لازم در جهت شناسایی علل و عوامل آتش سوزی و معرفی افراد متخلف احتمالی به مراجع قضایی در جهت اخذ خسارات وارده و برنامه ریزی در جهت احیاء و باز سازی عرصه‌های آسیب دیده از آتش را از دیگر اقدامات مهم پس از مهار آتش سوزی اعلام کرد.
وضعیت جنگل‌های زاگرس به روایت آمار
از وسعت ۶ میلیون هکتاری جنگل‌های منطقه زاگرس به دلایل مختلف یک میلیون هکتار آن از بین رفته و ۷۰ درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در ۱۲ استان کشور پراکنده شده است.
این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی در حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده و از پنج هزار سال پیش جنگل‌های متراکم و نیمه متراکم بلوط بطور کامل در این منطقه ایجاد شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس ۲ هزار و ۳۷۲ گونه گیاهی شناسایی شده است.
کارشناسان می‌گویند: ۶۱ گونه پستاندار، ۲۷ گونه ماهی، ۱۶۷ گونه پرنده و ۳۷ گونه خزنده در جنگل‌های زاگرس زیست می‌کنند که آتش سوزی‌ها تعدادی از آنها را از بین برده است.
اهمیت جنگل‌های زاگرس
بر پایه تحقیقات، ۴۰ درصد آب شیرین ایران در محدوده زاگرس تولید می‌شود و اگر این جنگل‌ها از بین بروند، ضمن کاهش منابع آبی، گستره بالایی از خاک این منطقه که در طول هزاران سال گذشته تشکیل شده است، در اثر سیلاب از نابود خواهد شد.
بسیاری از رودخانه‌های پرآب و مهم کشور از جمله کارون، سیروان، کرخه، سیمره و دز از زاگرس سرچمشه می‌گیرند و نابودی زاگرس سبب خشک شدن این رودخانه‌های مهم و حیاتی کشورمان نیز می‌شود.
منبع:ایرنا
