به نقل از آستان مقدس حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها| سند گام دوم انقلاب بیانیه‌ای است که توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای، به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ صادر شد. این بیانیه که خطاب به ملت ایران، به ویژه جوانان، نگاشته شده، به تبیین دستاوردهای چهل ساله انقلاب و ترسیم چشم‌انداز آینده آن در قالب “جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی بزرگ” می‌پردازد.

   عناصر کلیدی سند گام دوم انقلاب شامل “خودسازی” با تأکید بر ارتقای اخلاق فردی و اجتماعی، تقویت ایمان و معنویت، و استحکام هویت ایرانی-اسلام، ” جامعه‌پردازی”  از منظر لزوم توجه به عدالت، آزادی، مردم‌سالاری، سبک زندگی ایرانی-اسلامی، و انسجام ملی و “تمدن‌سازی” از رهگذر تلاش برای ایجاد تمدن نوین اسلامی مبتنی بر عقلانیت، معنویت، عدالت و آزادی. می باشد. برخی از محورهای مهم بیانیه گام دوم انقلاب؛ مواردی چون “نقش جوانان”، “علم و فناوری”،” اقتصاد مقاومتی”، “استقلال و آزادی”، “معنویت و اخلاق” است.

این سند راهبردی و ارزشمند به عنوان نقشه راهی برای آینده ایران اسلامی، مورد توجه و اهتمام نهادها و دستگاه‌های مختلف کشور قرار گرفته است. در همین راستا، اقدامات متعددی برای عملیاتی کردن این سند در عرصه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در حال انجام است.

    همانطوری‌که در صدور سند بیانیه گام دوم انقلاب، “ولی معظم فقیه” نقش ترسیم گری و مصدری ایفا نمودند، باتوجه به عناصر کلیدی” و “محورهای مهم” پیش‌گفته، در جهت تحقق و نیل به اهداف بلند جمهوری اسلامی ایران در افق بیانیه گام دوم انقلاب نیز، نقش راهبری موثر و تسهیل‌گری ایفا خواهد نمود.

   یکی از محورهای محتوایی و شعارهای روزشمار دهه امامت و ولایت ۱۴۰۳، ” ولایت، ضامن گام دوم انقلاب”  نام گذاری شده است. در این راستا بر آنیم نیم نگاهی به جایگاه و نقش ولایت و ولی معظم فقیه در تحقق گام دوم در انقلاب اسلامی بیاندازیم و به اجمال به کم و کیف آن بپردازیم.

• تاکید قانون اساسی و بیانیه گام دوم انقلاب بر نقش ولایت فقیه

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز بر نقش اساسی ولایت فقیه در اداره کشور و هدایت جامعه تاکید شده است. در سند بیانیه گام دوم انقلاب، که توسط مقام معظم رهبری صادر شده است، به صراحت بر نقش کلیدی ولایت فقیه در تحقق این گام مهم تاکید شده است. در این بیانیه، رهبر معظم انقلاب می فرمایند. “رهبری و امامت در نظام اسلامی، نقشی بنیادین و محوری دارد و هیچ رکن و عنصری در نظام اسلامی بدون هدایت و رهبری الهی و معنوی معنا و مفهومی ندارد”.

     نقش “ولایت” در پیشرفت ایران اسلامی در گام دوم انقلاب، نقشی محوری و اساسی است؛ و این نقش‌آفرینی در قامت و رهبری “ولی فقیه زمان” بر ملت و مملکت اسلامی، جلوه نموده و تبلور پیدا می کند. رهبران انقلاب اسلامی، از جمله امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، به عنوان ولی فقیه، همواره نقشی راهبردی در هدایت و رهبری ملت ایران در مسیر پیشرفت و تعالی ایفا کرده اند.

      ولی معظم فقیه به عنوان زعیم امت و نائب امام زمان (عج) نقش هدایت و راهبری جامعه اسلامی را بر عهده دارد و با سیاستگذاری کلی نظام اسلامی و با ارائه رهنمودها و تدابیر حکیمانه، مسیر حرکت کشور را در جهت نیل به اهداف و آرمان های اسلامی ترسیم می کند. رهبری معظم انقلاب در طول بیش از چهار دهه گذشته، با درایت و دوراندیشی خود، ایران اسلامی را از گردنه های دشوار عبور داده و در مسیر پیشرفت و بالندگی هدایت کرده است.

    ولایت فقیه در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نقش آفرینی می کند و ضامن حرکت ایران اسلامی در مسیر تعالی و پیشرفت است. و ولی معظم فقیه، رهبری حکیمانه، هدایت دلسوزانه و حمایت های بی دریغ از مجاهدت‌ها و حرکت‌های مثبت دولت ها و دیگر ارکان نظام، ایران اسلامی را در مسیر صلح، پیشرفت و عدالت به پیش خواهد برد.

      تداوم این نقش در گرو عوامل و مولفه های متعددی است. با اتکا به راهبردها و رهنمودهای حکیمانه‌ی ولی معظم فقیه، همسویی و پیروی دولت ها و ارکان و اجزای نظام اسلامی، تلاش و مجاهدت آحاد مختلف ملت، حفظ وحدت و همدلی و دیگر الزامات، متغیرها و عوامل موثر، می توان ایران اسلامی را به قله های پیشرفت و سربلندی رهنمون ساخت.

تلاش و مجاهدت، و عمل به رهنمودهای حکیمانه ی رهبر معظم انقلاب، رمز موفقیت در گام دوم انقلاب و نیل به آرمان های والای انقلاب اسلامی خواهد بود.

• ویژگی‌های برجسته رهبری انقلاب، موثر در تحقق گام دوم انقلاب

 به برخی از اصول، اهداف و الزامات اساسی بیانیه گام دوم در مقدمه اشاره گردید که ولی معظم فقیه در اغلب عرصه ها، نقش راهبری و محوری خواهد داشت. ده‌ها ویژگی در شخص رهبری معظم که بسیار موثر در تحقق گام دوم انقلاب اسلامی وجود دارد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1. دانش و بینش عمیق: رهبر معظم انقلاب از دانش و بینش عمیقی در مسائل مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی در سطوح خرد و کلان و عرصه ملی و جهانی برخوردار هستند. این امر ایشان را قادر می سازد تا همواره با اتخاذ تدابیر حکیمانه، کشور را در مسیر صحیح هدایت کنند.
2. شجاعت و قاطعیت: رهبر معظم انقلاب در برابر دشمنان و بدخواهان انقلاب اسلامی، شجاع و قاطع هستند. این امر موجب می شود تا ایران اسلامی در مقابل تهدیدات و توطئه ها، از موضع اقتدار و عزت ظاهر شود.
3.  عدالت خواهی و حمایت از محرومان: رهبر معظم انقلاب همواره بر ضرورت عدالت در همه عرصه ها تأکید کرده و همواره از مسئولان خواسته اند تا به طور اساسی به مشکلات اقشار آسیب پذیر رسیدگی کنند.
4. توجه به نسل جوان: رهبر معظم انقلاب همواره بر اهمیت ظرفیت نیروی انسانی به ویژه نقش جوانان در عرصه های مختلف کشور تأکید کرده و از آنان به عنوان امیدهای آینده ی انقلاب یاد کرده اند.
5. تواضع و مردمی بودن: رهبر معظم انقلاب، فردی متواضع و مردمی هستند. این امر موجب شده است تا ایشان در میان مردم از محبوبیت فوق العاده و جایگاه ویژه ای برخوردار باشند.

از این روی، با توجه به نقش محوری ولایت فقیه در هدایت و رهبری انقلاب اسلامی، و همچنین ویژگی های برجسته ی رهبر معظم انقلاب، می توان گفت که ولایت فقیه ضامن گام دوم انقلاب اسلامی است. تداوم این نقش در گرو همراهی و همکاری آحاد مختلف ملت ایران با ولی فقیه، و عمل به رهنمودهای هوشمندانه و حکیمانه ی ایشان خواهد بود.

• نقش‌های کلیدی ولایت فقیه در گام دوم انقلاب

همانطور که اشاره شد، ولایت فقیه در تداوم و تحقق اهداف انقلاب اسلامی نقشی محوری و اساسی ایفا می‌کند. از جنبه های مختلفی به نقش ولایت در گام دوم انقلاب اسلامی، می‌توان پرداخت. برخی معتقدند که ولایت فقیه به عنوان رهبر و هدایت‌گر انقلاب، نقشی اساسی در تبیین مسیر و ترسیم چشم‌انداز عملی گام دوم دارد. در این بخش، به شرح مختصری از ابعاد و مولفه‌های نقش آفرینی در افق گام دوم انقلاب می‌پردازیم:

1. هدایت فکری و تبیین مبانی دینی: رهبر معظم انقلاب با تبیین عمیق و عالمانه آموزه‌های دینی، نقشی کلیدی در هدایت فکری و معنوی جامعه ایفا می‌کنند. ایشان با ارائه تفسیری درست و کارآمد از اسلام، زمینه را برای نیل به اهداف و آرمان‌های والای انقلاب اسلامی فراهم می‌کنند. و به لحاظ فکری و باورمندی دینی زمینه را برای تحقق بیانیه دوم انقلاب را فراهم می کند.
2.  راهبری و مدیریت نظام: ولایت فقیه بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، وظیفه رهبری و هدایت نظام را بر عهده دارد. ایشان با تدابیر حکیمانه و دوراندیشی خود، کشور را در مسیر صلح، پیشرفت و عدالت به پیش می‌برند.رهبری معظم انقلاب با هدایت و نظارت بر نهادهای مختلف، زمینه‌های لازم را برای ارتقای کارآمدی نظام در گام دوم انقلاب را فراهم می‌کند.
3. تبیین چشم‌انداز و نقشه راه:  ولایت در قامت رهبری معظم انقلاب، مسیر و اهداف گام دوم انقلاب را مشخص و تبیین می‌کند. ایشان  با ترسیم سیاست های کلی نظام، اعلام راهبردهای کلان در عرصه داخلی و خارجی، نام گذاری هوشمندانه سال‌ها، صدور بیانیه‌های هدفمند، سخنرانی‌ها و رهنمودهای روشنگرانه و تدابیر علمی و عملی مختلف، نقشه راه این مرحله از انقلاب را مشخص کند و مردم را برای تحقق آن بسیج نماید.
4. بسیج عمومی مردم: رهبری معظم با ایجاد انگیزه و زمینه‌های لازم، مردم را به مشارکت فعال در گام دوم تشویق می‌کند. ایشان، همواره نقش مردم در گام دوم انقلاب تأکید می‌کنند و معظم له به درستی معتقدند که بدون مشارکت و همراهی مردم، هیچ برنامه‌ای به موفقیت نخواهد رسید. در این دیدگاه، ولایت فقیه وظیفه دارد با ایجاد انگیزه و زمینه‌های لازم، مردم را به مشارکت فعال در گام دوم انقلاب تشویق کند.
5. کارآمدسازی نظام: برخی از کارشناسان به نقش کارآمدی نظام در گام دوم انقلاب اشاره می‌کنند. گو اینکه برای تحقق اهداف این مرحله از انقلاب، لازم است ساختارها و فرایندهای نظام به گونه‌ای اصلاح و بازنگری شوند که بتوانند پاسخگوی نیازها و چالش‌های جدید باشند. در این زمینه، رهبری معظم می‌تواند با هدایت و نظارت بر نهادهای مختلف، زمینه‌های لازم را برای ارتقای کارآمدی نظام فراهم نماید.
6. هماهنگی و انسجام‌بخشی: رهبری تلاش‌ها و فعالیت‌های مختلف را در مسیر صحیح هدایت می‌کند. موفقیت گام دوم انقلاب به تلاش و مشارکت همه آحاد جامعه نیاز دارد، مردم سالاری دینی و مشارکتی که در هماهنگی و هسویی و انسجام مطلوب سامان پیدا کند. ولایت فقیه نقشی کلیدی در تسهیل و تسریع این هماهنگی و انسجام عمومی و ملی برای تحقق اهداف گام دوم انقلاب دارد.

جمع بندی:

“گام دوم انقلاب”، یک فرایند بلند، حیاتی، عمیق و چندوجهی است که به تلاش و مشارکت همه آحاد جامعه و ارکان نظام نیاز دارد. در این میان، “ولایت فقیه” به عنوان رهبر و هدایت‌گر جامعه اسلامی، نقشی کلیدی و الهام‌بخش در هماهنگی، جهت‌دهی و انسجام‌بخشی به اقدامات و تلاش‌ها و هدایت عوامل و عناصر انقلابی، در مسیر ترسیم‌شده، ایفا می‌کند.

    ضمانت گام دوم انقلاب اسلامی ایران با محوریت “ولایت”، موضوعی است که به مولفه‌ها و عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله جایگاه ویژه و نقش منحصر به فردی که بر اساس قانون اساسی و سبقه‌ی عملکردی آن در گام چهل ساله اول، برای “ولایت فقیه” قائل هستیم.

  نقش‌ها و عملکردهای ویژه “ولی معظم فقیه” از جمله هدایت فکری جامعه، تبیین عمومی مبانی دینی و انقلابی، راهبری کلان نظام اسلامی، ترسیم چشم انداز و تعیین راهبردها و سیاست‌های کلی، تعیین گام های عملی و رویکردها در شعار سال، هماهنگی و انسجام بخشی در نظام و جامعه، بسیج عمومی و مشارکت مردم، کارآمدسازی نظام، همگی با لحاظ شرایط و متغیرهای متعدد داخلی و خارجی کشور از جمله “انتخاب‌های مردم” در “انتخابات”، ضامن گام دوم انقلاب خواهند بود.

 بنابراین، “ولایت فقیه” از جایگاه و نقش مهمی در تسهیل و تسریع تحقق اهداف گام دوم انقلاب برخوردار است و می‌تواند به عنوان عاملی کلیدی در موفقیت این مرحله خطیر از انقلاب ایفای نقش کند.

حجت الاسلام محمدباقر مشکاتی