خراسان شمالی تاریخی کهن دارد و گواه این ادعا نیز وجود محوطه های تاریخی ریوی سملقان، ویرانشهر فاروج و کلاته یاور بجنورد است که هر یک راوی بسیار خوبی برای بیان هویت تاریخی و دیرین این منطقه است.

هزاره های تاریخ این بار نه در فاروج بلکه در مرکز خراسان‌شمالی زبان به سخن گشوده اند تا پرده از راز و رمزهای مردمان عصر آهن بردارند.

عصر آهن سومین و آخرین دوره از سه دوره ماقبل تاریخ، یعنی سنگ و مفرغ و آهن است در این دوره انسان‌ها به ‌طور گسترده از آهن برای ساخت ابزار و سلاح استفاده کردند و البته در زمینه‌های مختلف از جمله کشاورزی و هنر نیز پیشرفت‌هایی به وجود آمد.

اگر در تپه تاریخی سه هزار ساله ینگه قلعه بجنورد توقف کنیم آن چه از دل کاوش ها بیرون آمده، ما را در هزارتوی زمان به عقب می برد و انگار می توان هیاهو و صدای شهری را شنید که کم کم زوایای تاریک آن با کاوش های باستانشناسی روشن می شود.

ینگه قلعه و عصر آهن

سرپرست هیات کاوش های باستان شناسی در تپه‌های ینگه قلعه در این باره می گوید: تپه‌های ینگه قلعه متشکل از ۲ برجستگی کوتاه و بزرگ معروف به ینگه قلعه ۱ و ۲ است که بر اساس مستندات موجود دربردارنده شواهدی از هزاره اول قبل از میلاد هستند.

رضا ناصری می افزاید: تاکنون در سطح هر ۲ محوطه مواد فرهنگی نوع دهستان و نوع سفال منقوش مربوط به هزاره اول پیدا شده است.

وی ادامه می دهد: فرهنگ دهستان در عصر آهن در شمال شرق ایران در منطقه وسیعی از کرانه‌های شرقی دریای مازندران تا مناطق غربی خراسان شمالی شکوفا بوده و معیشت مبتنی بر کشاورزی و دامپروری داشته است.

عضو هیات‌علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل بیان می کند: در این برنامه میدانی ۲۰ گمانه آزمایشی در بخش های مختلف تپه‌های ینگه قلعه ایجاد شد که نشان داد این اثر روی برآمدگی‌های طبیعی حاشیه دشت بجنورد شکل‌گرفته و احتمالا به گروه‌های کوچ رو با استقرار موقت تعلق داشته است.

ناصری افزود: تپه‌های ینگه قلعه از یک سو به دلیل شخم سطحی اراضی در دهه‌های گذشته و از سوی دیگر به دلیل قرارگیری در محدوده شهر بجنورد در معرض تخریب قرار گرفته و حفریات قاچاق نیز آسیب‌هایی به آن وارد کرده است.

وی یادآور می شود: تپه‌های ینگه قلعه در سال ۱۳۸۶ با شماره ۲۱۲۲۴ و ۲۱۱۰۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

تعیین حریم چهار محوطه در دستورکار

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی می گوید: تعیین حریم چهار محوطه و تپه تاریخی در شهرستان های بجنورد، فاروج و اسفراین با هدف معرفی و حفظ ارزش‌های هنری، تاریخی و فرهنگی استان در سال جدید در دستورکار قرار گرفت.

محمدرضا قهرمانیان می افزاید: این محوطه های تاریخی شامل «کلاته یاور» و  «تپه یام»  فاروج و تپه فریمان اسفراین است.

وی ادامه می دهد: تدوین ضوابط و شیوه نامه های لازم برای ساماندهی، حفظ، احیا، مرمت و تعیین حریم بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی شهرها و روستاها هر ساله در حال اجراست.

قهرمانیان هدف اصلی از مطالعات در ینگه قلعه را نیز تعیین حدود و میزان گسترش بقایای باستان‌شناختی در این محوطه تاریخی دانست که به تدوین برنامه حفاظتی و تهیه راهبرد پژوهشی برای آینده کمک خواهد کرد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی می گوید: گمانه‌زنی برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه‌های ینگه قلعه با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و پشتیبانی مالی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان انجام می شود.

منبع: ایرنا