عباس علی آبادی وزیر نیرو دولت چهاردهم چه در برنامه‌هایی که به مجلس ارائه داده و چه در صحبت‌های اخیر خود مرتبا به موضوع ناترازی انرژی و برق در کشور اشاره کرده است. ناترازی که به مرور در سال‌های اخیر انباشته شده و به گفته وزیر نیرو اکنون به ۱۹ هزار و ۷۰۰ مگاوات رسیده که معادل کل مصرف دو کشور در همسایگی ما است.

اگرچه ریشه‌های ناترازی برق و راهکار‌های رفع آن را باید در مسائل کلان و اقتصاد انرژی جستجو کرد، اما افزایش ظرفیت نیروگاهی یکی از راهکار‌های رفع ناترازی روزافزون صنعت برق و جبران عقب‌ماندگی‌ها در بخش ظرفیت سازی تولید برق در کشور است که این مهم در سه سال دولت سیزدهم در دستور کار بود و در این مدت ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد که بخشی از این افزایش توان تولید ظرفیت‌های جدید نیروگاهی بودند و بخشی این هدف هم از طریق افزایش توان نیروگاه‌های موجود محقق شود.

به طور دقیق‌تر از سال ۱۴۰۰ و آغاز به‌کار دولت سیزدهم، ۴۸ واحد نیروگاه جدید به ظرفیت ۶ هزار و ۹۵۰ مگاوات و ۲ هزار مگاوات افزایش توان عملی نیروگاه‌های گازی و رفع محدودیت نیروگاه بخاری و ۴۱۴ مگاوات واحد‌های مقیاس کوچک به‌بهره‌برداری رسید. موردی که در این ارقام شاید کمتر به چشم بیاید، اما اهمیت بسیار بالایی در افزایش ظرفیت و پایداری برق دارند نیروگاه‌های کوچک مقیاس هستند.

رشد ۸ درصدی تولید برق از محل نیروگاه‌های مقیاس کوچک

همانطور که در آمار تابستان امسال تا اوایل شهریور نیز مشهود است حداکثر تولید غیر هم زمان نیروگاه‌های مقیاس کوچک حرارتی در اوج بار امسال در جهت حفظ و افزایش سطح تولید و بهره برداری از ظرفیت‌های جدید نیروگاهی به میزان ۱۱۰ مگاوات از ابتدای امسال با رشد ۸ درصدی نسبت به سال گذشته، به ۱۳۷۹ مگاوات رسید.

توسعه مولد‌های مقیاس کوچک حرارتی با سازوکار‌های حمایتی این کسب و کار با خرید تضمینی از سال ۱۳۸۷ در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت. در برنامه پنجم تنوع در عرضه انرژی کشور هدف گذاری و احکام متعددی برای بخش برق تصویب شد که توسعه نیروگاه‌های‌کوچک مقیاس نیز در آن دیده شد. در فاز اجرایی در سال‌های اجرای برنامه و از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ حدود ۴۰۰ مگاوات نیروگاه کوچک مقیاس احداث شد. در برنامه ششم نیز اگرچه اعداد و ارقامی به عنوان هدف توسعه در نیروگاه‌های کوچک مقیاس مشخص نشد، اما در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ حدود ۵۰۰ مگاوات نیروگاه‌کوچک مقیاس احداث شد.

سال گذشته با ابلاغ مقررات جدید خرید برق از نیروگاه‌های مقیاس کوچک و با امکان عقد قرارداد‌های دوجانبه از طریق سازوکار عرضه برق در بورس انرژی و معافیت مصرف‌کننده طرف قرارداد‌ها از برنامه‌های مدیریت مصرف، رویکرد توسعه این نیروگاه‌ها دنبال شد. مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر در این باره می‌گوید: در جهت سیاست وزارت نیرو مبنی بر توسعه معاملات برق در بورس انرژی و حمایت از سرمایه‌گذاران، نخستین معامله برق نیروگاه‌های تولید پراکنده با ارزش بیش از ٢٩ میلیارد تومان در بورس انرژی ثبت شد.

مشوق های خرید برق از نیروگاه های مقیاس کوچک 

سخنگوی صنعت برق اضافه کرد: براساس مصوبه مقررات عرضه برق نیروگاه‌های مقیاس کوچک، خریداران برق نیروگاه‌های مذکور در بورس انرژی از برنامه‌های مدیریت بار معاف هستند و شرکت توانیر و شرکت مدیریت شبکه برق ایران، تحویل برق مبادله شده در بازار برق آزاد را تضمین می‌کند.

مدیرعامل توانیر در خصوص مزایای نیروگاه‌های کوچک مقیاس گفت: با توجه به اینکه نیروگاه‌های مقیاس کوچک در مقایسه با نیروگاه‌های مقیاس بزرگ در مدت زمان بسیار کمتری وارد مدار می‌شوند و امکان احداث در نزدیکی محل مصرف را دارند، می‌توانند کمک قابل توجهی به رفع مشکلات شبکه به ویژه در نقاط اولویت دار کنند.

ذاکری‌فر مجری طرح تولید پراکنده برق منطقه‌ای تهران نیز گفت: امکان فروش برق مازاد این نیروگاه‌های کوچک مقیاس در بورس به عنوان یک مزیت اقتصادی است و مجتمع‌های دارنده واحد‌های نیروگاهی کوچک مقیاس ضمن تأمین برق مصرفی خود، می‌توانند با اخذ مجوز لازم، برق تولیدی مازاد خود را در بورس انرژی و تابلو برق آزاد بفروشند و از این محل کسب درآمد داشته باشند.

وی در ادامه در خصوص ظرفیت تولید برق از طریق نیروگاه‌های کوچک مقیاس در سه استان تهران، البرز و قم گفت: در حال حاضر ظرفیت عملی تولید برق از طریق نیروگاه‌های کوچک مقیاس در حوزه برق منطقه‌ای تهران حدود ۳۰۰ مگاوات است.

نیروگاه‌ها مقیاس کوچک با دارابودن راندمان بالاتر از متوسط راندمان نیروگاه‌های بزرگ حرارتی شبکه برق و نزدیک بودن به محل مصرف علاوه برتامین برق، مزایایی از جمله کاهش تلفات و بهبود کیفیت توان را برای شبکه برق کشور دارند.