نوسازی اتوبوس‌های برون‌شهری چند سالی است که از سوی وزارت راه‌وشهرسازی و وزارت صمت مطرح شده و هربار از مسئولان این بخش وعده‌های مختلف مبنی بر ورود ناوگان جدید شنیده شده است اما هربار که در ایام پیک تعطیلات و یا حتی روزهای تعطیل به پایانه مسافری مراجعه می‌کنیم شاهد حجم زیادی از مسافران که‌ به‌ دنبال اتوبوس هستند و از سوی دیگر از کمبود اتوبوس در بسیاری از مسیرها که باعث شکایت مسافران شده هستیم.

حدود سه ماه پیش از سوی معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی اعلام شد که دستورالعمل جدیدی برای واردات اتوبوس ابلاغ شده و بر اساس این دستورالعمل واردات اتوبوس از محل بند (ص) تبصره ۷ قانون بودجه ۱۴۰۲ خواهد بود و اولویت واردات اتوبوس با شرکت‌های حمل‌ونقلی یا کارگزارهای آنهاست.

در همين راستا شرکت‌های حمل‌ونقل باید تعهد دهند پس از تأیید تخصیص ارز در زمان حداکثر یک هفته‌ای نسبت به تهیه نقدینگی نهایی اقدام کنند. بدیهی است اگر این زمان افزایش یابد شرکت در لیست سیاه قرار گرفته و حداکثر تا یک سال آینده امکان واردات نخواهند داشت.

هر شرکت می‌تواند حداکثر ۲۵ دستگاه اتوبوس وارد کند (مگر در شرایط خاص) لیکن اگر مشکل نقدینگی دارند باید همان ابتدا تعداد دقیق را مشخص کنند، در غیر این صورت حتی اگر بخشی از نقدینگی هم تأمین نشود در لیست سیاه قرار می‌گیرند.شرکت‌ها تا رسیدن اتوبوس به سن ۱۰ سالگی امکان فروش آنها را ندارند.

واردکننده باید با شفاف سازی نرخ ارز تحت نظارت سازمان راهداری، حداکثر سه ماه پس از خرید اتوبوس، آن را با سود متعارف واگذار کند. بدیهی است در صورتی که خریدار وجود نداشته باشد امکان تطویل زمان از سوی سازمان راهداری امکان پذیر خواهد بود.شرایط تامین نقدینگی و مشخص کردن حداکثر تعداد (بند ۳)، برای شرکت‌های وارد کننده نیز برقرار خواهد بود.

هزینه های رانندگان اتوبوس افزایش یافته است 

این در حالی است که محمد رضا عامری مدیرعامل اتحادیه  تعاونی‌های مسافری به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: فعلا هیچ خبری از نوسازی ناوگان اتوبوس برون شهری نیست و هر بار وعده جدیدی از این بخش به گوش می‌رسد اما فعلا که برنامه ای برای نوسازی وجود ندارد و در حال حاضر قیمت‌ها هر اتوبوس برون شهری به بیش از ۱۰ میلیارد تومان رسیده است.

عامری همچنین به قیمت بالای لوازم یدکی و لاستیک ناوگان اتوبوس برون شهری اشاره کرد و گفت : قیمت لاستیک طی ۱۰ سال گذشته از کانال یک میلیون تومان، اکنون به بالای ۵۰ میلیون تومان رسیده است که بیش از توان رانندگان است.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی های مسافری با اعلام اینکه رانندگان به دلیل هزینه های بالا، از قطعات مصرفی اتوبوس های خودبیش از حد استاندارد استفاده می کنند، گفت: همین موضوع ایمنی سفرهای جاده‌ای را کاهش داده است و از سوی دیگر کمبود ناوگان خود باعث افزایش سرویس های اتوبوس در مسیرهای مختلف به ویژه در ایام پیک تعطیلات شده است.

وی با بیان اینکه دربسیاری ازکشورهای دنیا دولت‌ها برای نوسازی ناوگان حمل و نقل تا ۸۰ درصد قیمت ناوگان تسهیلات کم بهره پرداخت می کنند، افزود: دریافت تسهیلات نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده ای در ایران، حتی با سود ۲۰ درصد هم دشوار است.

عامری صدور مجوز برای واردات اتوبوس های دست دوم به کشور را یکی از راهکارهای عملیاتی برای نوسازی ناوگان حمل ونقل جاده ای در ایران دانست و گفت: خودروهای دست دوم برخی از شرکت‌های معتبر خارجی کیفت مناسبی دارند و در مواردی از ماشین های تولید داخل بهتر است اما متاسفانه به دلیل سنگ اندازی‌هایی که در این بخش  وجود دارد هنوز ناوگانی به دست شرکت ها نرسیده است.

عامری با بیان اینکه تعداد اتوبوس های برون شهری نسبت به تقاضای جامعه کم است، افزود: در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی کمبود در بخش های مختلف احساس می‌شود؛ اتوبوسرانی کشور نیز از این ناحیه ضربه خورده است و اکنون تناسبی میان تعداد اتوبوس های برون شهری و تقاضای جامعه نیست.

رشد ۱۸ درصدی جابه‌جایی مسافر از طریق بخش حمل‌ونقل جاده‌ای 

این در حالیست که پیش از این داریوش امانی رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در خصوص کمبود اتوبوس و نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای گفته بود: ناوگان اتوبوسی در کشور که پس از پاندمی کرونا این بخش بسیار آسیب دید، با کمبود زیادی روبرو بوده  اما با وجود این مشکلات سال گذشته ۱۴۸ میلیون جابه‌جایی مسافر در کشور انجام شد که نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۱۸ درصدی داشت.

معاون وزیر راه شهرسازی با بیان اینکه در اربعین امسال ۶ هزار ناوگان اتوبوس کمبود داشته ایم، خاطرنشان‌کرد: امسال قرار بود از سایر ظرفیت‌های موجود در کشور از جمله ناوگان در اختیار نیروهای مسلح، سرویس مراکز صنعتی، پتروشیمی و غیره در ایام اربعین استفاده شود اما متاسفانه امسال هم همانند سال گذشته همکاری چندانی از سوی دستگاه ها ندیدیم در بودجه‌های سنواتی دو سال گذشته، واردات اتوبوس‌های با کارکرد کمتر از پنج سال اجازه داده شد که با تلاش‌های انجام شده گره‌های کار باز شد و ثبت سفارش این اتوبوس‌ها آغاز شده است .

 امانی همچنین با اشاره به برنامه‌ریزی انجام شده برای نوسازی ۸۵ هزار دستگاه اتوبوس، مینی بوس و کامیون در کشور گفت: مقرر شد این نوسازی در مدت پنج سال و از محل تولید داخل باشد. مشکل اصلی در موضوع نوسازی ناوگان، مشخص شدن محل تخصیص ارز از بانک مرکزی یا وزارت صنعت، معدن و تجارت بود که در نهایت مقرر شد وزارت صمت از محل ارزهای خود آن را بپردازد.

سن ناوگان اتوبوس های برون شهری افزایش یافته است

 همچنين در این زمینه داریوش باقر جوان مدیرکل دفتر حمل ونقل مسافری سازمان راهداری در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در حال حاضر روند نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای آغاز شده و تفاهم نامه‌های هم با شرکت های خودرو سازی داخلی منعقد کرده ایم .

به گفته مدیرکل حمل‌ونقل مسافری، سازمان راهداری اولویت و هدف اصلی ما استفاده از ظرفیت های تولید داخل است و در این زمینه تسهیلات لازم را هم به متقاضیان پرداخت خواهیم کرد.

او می گوید: هرسال سن ناوگان اتوبوسرانی بین شهری افزایش یافته و فرسوده تر شده که با همین امر استهلاک خودرو افزایش می یابد که نتیجه آن کاهش ایمنی ناوگان درجاده ها می شود. حدود ۱۴ هزار ناوگان اتوبوسی مسافری داریم که از این تعداد ۷ هزار دستگاه تنها امکان سفر به مسیرهای با برد کم و یا متوسط را دارند حدود ۷ هزار دستگاه امکان تردد برای مسیرهای بلند را دارند که این تعداد هم جوابگوی نیاز مسافران نیست‌. برای نوسازی ناوگان اتوبوسی هم از ظرفیت داخلی وهم از ظرفیت واردات استفاده کرده ایم که امیدواریم بخشی از آنها تا پایان سال وارد کشور شود.

براساس این گزارش طبق آخرین آمارهای اعلام شده در سال (۱۴۰۰) ۱۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه داشتیم که هم‌  اکنون حدود ۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه در حال خدمت رسانی در سطح کشور هستند که براساس آمار ناوگان جاده‌ای کشور نصف شده است.

خبرنگار: محبوبه کباری