ماهواره چمران یکی از دستاورد‌های مهم صنعت فضایی ایران است که با هدف انجام تحقیقات مختلف در حوزه‌های فضایی پرتاب شده است. این ماهواره با بهره‌گیری از فناوری‌های داخلی و توان متخصصان ایرانی ساخته شده و گامی مهم در جهت توسعه فناوری فضایی کشور محسوب می‌شود.

این ماهواره تحقیقاتی ۶۰ کیلوگرمی که نخستین پرتاب دولت چهاردهم محسوب می‌شود، در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ با موفقیت توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ به فضا پرتاب شد و در مدار پایین زمین (LEO) با ارتفاع تقریبی ۵۵۰ کیلومتر قرار گرفت.

ماهواره چمران که اکنون در مدار لئو تثبیت شده است، در اختیار تیم کنترل زمین وزارت دفاع قرار گرفته و در مسیر خود حرکت می‌کند.

چهار هدف اصلی که برای ماهواره چمران تعریف شده شامل توسعه فناوری فضایی (کسب تجربه در طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره) انجام تحقیقات علمی (جمع‌آوری داده‌های مختلف در حوزه‌های مختلف مانند سنجش از دور، مخابرات و ناوبری) تست تجهیزات فضایی (ارزیابی عملکرد تجهیزات و فناوری‌های جدید در محیط فضا) و ارتقای دانش فنی (تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه فضایی) هستند.

همچنین قرار است که ماهواره چمران پیش‌قراول ماموریت‌های فضایی آینده ایران ازجمله امکان اصلاح مدار، انتقال مدار ماهواره‌های عملیاتی، توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای و اتصال سامانه‌های فضایی ایران در مدار باشد.

ویژگی‌های برجسته ماهواره چمران

پرتاب موفقیت‌آمیز این ماهواره ۳ ویژگی اصلی داشت:

۱. اتحاد همه‌جانبه برای ساخت و پرتاب ماهواره: کارفرمای این پروژه سازمان فضایی ایران متعلق به دولت است، ماهواره‌بر استفاده شده متعلق به سپاه پاسداران و ساخت ماهواره توسط شرکت صاایران که متعلق به وزارت دفاع، انجام شده است. از طرفی پژوهشگاه فضایی ناظر فنی پروژه و شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان در ساخت زیرسیستم‌های ماهواره و ماهواره‌بر حضور داشتند.

این نشان می‌دهد که تمام ارکان اصلی لشکری، کشوری و دولتی در دستیابی به این موفقیت نقش داشتند و این همدلی بیانگر این است که اگر تمام قوای فضایی تجمیع شود، به موفقیت‌هایی به مراتب بیشتر و بزرگتر دست پیدا خواهیم کرد.

۲. ساخت داخلی: تمام مراحل طراحی، ساخت و یکپارچه‌سازی ماهواره در داخل کشور انجام شده است. این درحالی است که به گفته معاون وزیر دفاع، اگر ماهواره چمران را به کشور‌های دیگر سفارش می‌دادیم هزینه‌اش کمتر از ۶ میلیون دلار نمی‌شد، اما خودمان با کمترین هزینه این ماهواره‌ها را عملیاتی کردیم.

۳. قابلیت اصلاح مدار: این قابلیت مهم برای نخستین بار در ماهواره چمران یک صورت پذیرفت و امروز بعد از پرتاب در مدار ثبات شده و ۴ بار رصد موفق داشته است. قابلیت اصلاح مدار ماهواره به توانایی یک ماهواره در تغییر مشخصات مداری خود مانند ارتفاع، انحراف و زاویه مداری گفته می‌شود. این قابلیت با استفاده از موتور‌های کوچک پیشران که روی ماهواره نصب شده‌اند، امکان‌پذیر می‌شود.

این قابلیت به دلایل تمدید عمر ماموریت، دقت بخشیدن به ماموریت و اجتناب از برخورد بسیار مهم است.

با توجه به موفقیت پرتاب ماهواره چمران، انتظار می‌رود در آینده شاهد توسعه بیشتر صنعت فضایی ایران و پرتاب ماهواره‌های پیشرفته‌تر باشیم. همچنین، داده‌های جمع‌آوری شده توسط ماهواره چمران می‌تواند در توسعه کاربرد‌های مختلف فناوری فضایی در کشور مورد استفاده قرار گیرد.

منبع: تسنیم