مدیریت ناکارآمد پسماند، این استان زیبا را با چالش‌های جدی روبرو کرده است، اما آیا راه حلی برای این بحران وجود دارد؟
استان کردستان، با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خاص خود، دارای تنوع زیستی بالایی است. اما متأسفانه، مدیریت ناکارآمد پسماند، این گنجینه طبیعی را در معرض تهدید جدی قرار داده است. افزایش حجم زباله‌های شهری و روستایی، نبود زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری و دفع بهداشتی زباله و همچنین عدم آگاهی عمومی نسبت به اهمیت تفکیک زباله از جمله مهم‌ترین چالش‌های این استان در حوزه مدیریت پسماند هستند.

در این گفتگو، به بررسی ابعاد مختلف مسئله پسماند در استان کردستان پرداخته شده است.

مدیریت پسماند؛ چالشی جدی برای توسعه پایدار کردستان

اقبال حمیدی با بیان اینکه حوزه پسماند در کردستان از مهمترین دغدغه‌های زیست محیطی است، اظهار کرد: اکثر جایگاه‌های دفن پسماند در استان کردستان غیر اصولی و غیر بهداشتی است و یکی از مشکلات اساسی این جایگاه‌ها ایجاد آلودگی برای کشاورزان، آب‌های زیرزمینی و خاک منطقه است.

وی با بیان اینکه جایگاه‌های دفن پسماند در استان کردستان سنتی است، افزود: جایگاه دفن پسماند در سنندج طی ۲۷ سال پیش به صورت سنتی و غیر اصولی انتخاب شده و اگرچه به لحاظ ذوابط فاصله‌ای مشکلی ندارد، اما به دلیل قرار گرفتن بر روی بالا دست سد ژاوه و سرازیر شدن شیرابه آن به این سد و نداشتن خک پوششی مناسب و عدم فنس کشی، موجب ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی زیاد و آبگیری نشدن سد ژاوه از سال ۹۶ تاکنون شده است.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان، میزان تولید زباله شهری استان را بالغ بر ۱۵۰۰ تن در روز اعلام کرد و ادامه داد: تنها جایگاه دفن زباله مدرن استان مربوط به شهرستان سقز بوده که مدیریت شیرابه و فنس کشی و دفن روزانه زباله در این جایگاه هم ناقص بوده و سرنوشتی مشابه به سایر شهرستان‌های استان پیدا کرده است.

وی میزان پسماند عفونی استان را حدود ۱۵۰۰ تن در سال اعلام کرد و گفت: ۱۹ بیمارستان در سطح استان وجود دارد که همه آنها به دستگاه بی خطرساز مجهز بوده و سایر مراکز درمانی همچون مطب‌ها هم با یک مرکز خصوصی که در نزدیک جایگاه دفع پسماند زباله سنندج قرار دارد، پسماند‌های عفونی اماکن خصوصی را بی خطرسازی می‌کند.

 حمیدی اعلام کرد که در ۱۷۰۰ روستای استان حدود ۹۰۰ روستا دارای جایگاه دفن زباله مورد تایید محیط زیست بوده و ماباقی فاقد این مهم هستند که این امر چالشی بزرگ در روستا‌ها است و می‌طلبد در این زمینه اقدام اساسی و فوری توسط دهیاری‌ها انجام گیرد.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان، با بیان اینکه نبود فنس کشی، دفن و پوشش با خاک، روش غیر اصولی تفکیک از مبدا از جمله مشکلات جایگاه‌های دفن پسماند در استان است بیان کرد: عدم دفن پوشش با خاک موجب آتش سوزی می‌شود و تفکیک غیر اصولی از مبدا هم موجب شده که افراد زباله گرد به شیوه غیر اصولی هم پسماند قابل بازیافت جدا کنند و هم پسماند‌های عفونی بیمارستان‌ها را که بی خطرسازی نشده اند، تفکیک کنند.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان، در جایگاه‌های زباله، چون دفن روزانه زباله انجام نمی‌شود و ماشین آلات کافی برای این امر وجود ندارد، متاسفانه پسماند‌های عفونی بی خطرسازی شده توسط افراد زباله گرد به راحتی وارد چرخه بازیافت می‌شوند، در حالی که اگر در محل بلافاصله ترانشه‌ای وجود داشته باشد و به خاک پوششی انتقال یابد از دسترسی افراد زباله گرد خارج می‌شود.

وی ادامه داد: حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد زباله‌های قابل بازیافت که به دلیل قاطی شدن با زباله به طور اصولی بازیافت نشده اند، به شیوه غیر اصولی در حواشی شهر‌ها توسط افراد زباله گرد تفکیک و بازیافت می‌شود که این امر هم خود منتج به ایجاد آلودگی خواهد شد.

ورود شهرداری‌ها به حوزه پسماند ضروری است

حمیدی به اهمیت بحث تفکیک از مبدا در حوزه پسماند اشاره و تصریح کرد: ورود شهرداری‌ها به این حوزه بسیار مهم و تاثیرگذار است و می‌بایست طبق قانون تا پایان سال ۹۰ تولید سوخت و کود اززباله در دستور کار شهرداری‌ها قرار می‌گرفت.

وی با تاکید بر اینکه بحث تولید انرژی وسوخت از زباله باید در دستور کار شهرداری‌های قرار گیرد، تصریح کرد که تحقق این مهم موجب می‌شود که هزینه تولید مواد اولیه کاهش یابد و استفاده از مواد بازیافتی بیشتر شود، این امر خود موجب می‌شود که کمتر از مواد طبیعی برای تهیه مواد پلاستیکی و کاغذ و مقوا استفاده شود، اما این مهم هنوز در شهرداری‌ها به صورت سنتی انجام می‌شود.

به گفته حمیدی، جولان افراد زباله گرد در شهر و زیرورو شدن سطل‌های زباله توسط این افراد در ساعت‌های مختلف روز و سرازیر شدن شیرابه زباله‌ها در معابر، علاوه بر آلودگی منظر، موجب ایجاد آلودگی محل، هوا و انتقال بسیاری از بیماری‌های تنفسی برای کودکان و افراد دارای بیماری‌های قلبی می‌شود.

زباله گردها، عامل افزایش سگ‌های ولگرد هستند

مدیرکل محیط زیست استان کردستان یکی از عوامل افزایش سگ‌های ولگرد در معابر شهری را واژگونی سطل‌های زباله توسط افراد زباله گرد و تغذیه از زباله‌های ریخته شده بر زمین، ذکر و تصریح کرد: غذا دهی افراد طرفدا حیوانات به صورت ناآگاهانه و غیر اصولی هم از دیگر عوامل افزایش سگ‌های بلا صاحب و گربه‌ها در معابر شهری است.

وی تاکید کرد: با توجه به بازگشایی مدارس افزایش سگ‌های ولگرد یک تهدید امنیتی محسوب می‌شود و لازم است که هرچه سریعتر تمهیداتی اساسی در این زمینه اندیشیده شود.

به عقیده حمیدی، همه دستگاه‌های مربوطه موظفند که تمهیدات لازم را در این زمینه اندیشیده و شرایط جمع آوری سگ‌های ولگرد را برای شهرداری‌ها مهیا کنند، شهرداری‌ها نیز موظفند که در این راستا هرچه سریعتر جمع آوری اصولی را در سطح شهر‌های استان که هنوز محقق نشده به مرحله اجرا برسانند.

رهاسازی سگ‌های ولگرد تهدید جدی برای شهروندان است

وی با انتقاد از اینکه پلاک گذاری و رهاسازی مجدد سگ‌های ولگرد توسط شهرداری‌ها اقدامی غیر اساسی است، تصریح کرد که طبق دستورالعمل هر نوع رهاسازی بعد از عقیم سازی سگ در بافت‌های مسکونی ممنوع است.

به گفته حمیدی، رهاسازی سگ‌های ولگرد تهدید بهداشتی در فضای سبز و سطح معابر محسوب می‌شود چرا که مردم و گردشگران تا پاسی از شب را در پارک‌ها می‌گذرانند، در حالی که همین فضا‌های سبز محل پرسه سگ‌ها با انواع آلودگی‌های مدفوع و ادرار آنها بوده که این امر موجب افزایش بیماری کیست هیداتیک در انسان شده است.
سگ‌های ولگرد عامل افزایش بیماری کیست هیداتیک در انسان هستند

وی عنوان کرد که متاسفانه احشام روستا‌های نزدیک به جایگاه دفن زباله در سنندج، به راحتی از این زباله‌ها به دلیل عدم فنس کشی تغذیه کرده و موجب انتقال بیماری کیست هیداتیک از طریق گوشت این احشام به انسان می‌شود که خود موجب ناامنی شده و آسیب‌های جدی ایجاد کرده است.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان، از ایجاد یک گونه جدید که حاصل آمیزش سگ‌های ولگرد و گرگ (گرگاس) و سگ‌های ولگرد دارای بیماری پوستی خب رداد وهشدار داد که این سگ‌های ولگرد باید هرچه سریعتر به روش‌های مختلف توسط شهرداری از بین بروند.

وی، ادامه داد: لازم است شهرداری در این حوزه تصمیم اساسی گرفته و اقدام کند و با فنس کشی و معرفی مکان اصولی جمع آوری سگ‌های بلاصاحب در سنندج ورود کند، محیط زیست هم آماده است تا در کنار شهرداری از کمک صندوق ملی محیط زیست اعتبار درخواست کند، این امر مستلزم دریافت پروژه و اعتبار مورد نیاز جمع آوری سگ‌های ولگرد از سوی شهردای است.

حمیدی تصریح کرد که پدیده جمع آوری سگ‌های ولگرد، مطالبه عمومی مردم است و انجمن‌ها هم حاضر به همکاری در این زمینه هستند. این معضل به عنوان یکی از مشکلات اساسی استان به سازمان بازرسی منعکس شده و علاوه بر این هم به عنوان یک مطالبه عمومی توسط شورای حفظ حقوق بیت المال، با حوزه دادستان مرکز استان مکاتبه انجام شده تا دستگاه‌های مربوطه به صورت مستقیم پای کار بیایند و مشکل حل شود.

مدیرکل محیط زیست استان کردستان، با انتقاد از اینکه متاسفانه شهرداری‌های استان با وجود تذکرات و توصیه‌های محیط زیست تا کنون هیچ برنامه‌ای برای رفع معضل پسماند در استان ندارد اعلام کرد که محیط زیست استان نیز با توجه به اهمیت بهداشت محیط و سلامت شهروندان، نسبت به بی توجهی شهرداری‌ها کوتاه نخواهد آمد و طبق قانون برخورد می‌کند.

منبع:ایسنا