تاریخ و هنر هر جا به هم گره خورده، آثار و بنا‌هایی از خود به جای گذشته که تا قرون متمادی به الگو و هویت مردم تبدیل شده است.

شهر قم با قدمتی هفت هزار ساله، به دلیل قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی کشور همواره شهر مهمی بوده و آثار به جا مانده از تپه‌های باستانی از جمله تپه قلی درویش نشان میدهد این شهر در دوران باستان هم یکی از شهر‌های مهم چه در حوزه ارتباطات و بازرگانی و چه در حوزه مذهب و پرستش بوده و این ویژگی‌های ممتاز موجب شده که در قرون اسلامی نیز این شهر به رشد و بالندی فکری، هنری و معماری برسد.

روز قم به عنوان یک رویداد ویژه برای معرفی و پاسداشت اهمیت تاریخی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی شهرقم نامگذاری شده است. این روز فرصت مناسبی برای برجسته کردن جایگاه قم به عنوان یک مرکز مذهبی، علمی، تاریخی و فرهنگی است. قم نه تنها به عنوان پایگاه مهم حوزه علمیه و مرجعیت شیعه شناخته می‌شود، بلکه یکی از مراکز اصلی گردشگری مذهبی در ایران و جهان است.

حرم حضرت معصومه (س):

حرم حضرت معصومه (س) مهم‌ترین بنای مذهبی و گردشگری قم است. این حرم از دوره صفویه تا به امروز همواره مورد توجه پادشاهان و مردم بوده و بخش‌های مختلف آن همچون گنبد، صحن‌ها و رواق‌ها با سبک معماری اسلامی ساخته شده‌اند. همچنین کتیبه‌های نفیس و کاشی‌کاری‌های زیبا، جلوه‌ای بی‌نظیر به این مکان مقدس داده است. معماری حرم حضرت معصومه (س) تلفیقی از سبک‌های مختلف اسلامی، ایرانی و دوره‌های تاریخی گوناگون است. این حرم به مرور زمان و با گذشت قرن‌ها، بخش‌های مختلفی به آن افزوده شده است.

گنبد حرم که از مشهورترین نماد‌های آن به شمار می‌آید، با ارتفاع ۲۰ متر است که با کاشی‌کاری‌های طلایی تزیین شده است. گنبد اولیه حرم در دوران آل بویه ساخته شد و سپس در دوره صفویه و قاجار بازسازی و تزیینات آن تکمیل شد.

مسجد مقدس جمکران:

 مسجد جمکران نیز یکی از مهم‌ترین اماکن مذهبی قم است که به واسطه اهمیت مذهبی و ارتباط آن با امام زمان (عج) جایگاه ویژه‌ای نزد شیعیان دارد. این مسجد در شب‌های چهارشنبه شاهد حضور گسترده زائران و مسافران است. ساختمان جدید و گسترش‌یافته مسجد، جلوه‌ای مدرن به معماری آن داده است.

موزه آستانه مقدسه:

این موزه با نمایش آثار تاریخی و هنری مرتبط با تاریخ اسلام و قم، نقش مهمی در جذب گردشگران فرهنگی دارد. در این موزه، انواع نسخ خطی قدیمی، قرآن‌های خطی و آثار هنری اسلامی به نمایش گذاشته شده است.

مدرسه فیضیه:

مدرسه فیضیه یکی از مراکز مهم دینی و علمی ایران است که به واسطه نقش تاریخی خود در تربیت علما و روحانیون شناخته می‌شود. معماری سنتی این مدرسه و اهمیت علمی آن، این مکان را به یک جاذبه فرهنگی تبدیل کرده است.

کاروانسرای دیرگچین:

کاروانسرای دیرگچین، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کاروانسرا‌های ایران است که به «مادر کاروانسرا‌های ایران» معروف است. این بنا که در مسیر جاده قم-گرمسار قرار دارد، به دوره ساسانیان برمی‌گردد و در دوره‌های مختلف مرمت شده است. این کاروانسرا با معماری باشکوه خود، نمونه‌ای از هنر کاروانسراسازی در ایران باستان است.

خانه یزدان‌پناه:

 خانه تاریخی یزدان‌پناه که مربوط به دوران قاجار است، یکی از آثار ارزشمند معماری ایرانی در شهر قم به شمار می‌رود. این خانه با حیاط مرکزی، اتاق‌های متعدد و تزئینات معماری ظریف، نمادی از سبک زندگی اشرافی دوران قاجار است و یکی از جاذبه‌های گردشگری فرهنگی قم به حساب می‌آید. این خانه یکی از ۴۰۰ خانه تاریخی شهر قم است که در طول سال‌های گذشته برخی از آنها از جمله خانه توکلی به تملک شهرداری قم درآمده و برای احداث خانه‌موزه‌ها و مراکز فرهنگی در آن اقدام شده است.

حمام عشقعلی:

 حمام عشقعلی یکی از آثار تاریخی قم است که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد. این حمام با کاشی‌کاری‌های زیبا و معماری سنتی، نمونه‌ای از حمام‌های قدیمی ایرانی است که در گذشته به عنوان محل تجمع مردم و انجام مراسم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت.

 مقبره‌های گنبد سبز:

 مجموعه مقبره‌های گنبد سبز که به آرامگاه‌های شاهزادگان علوی مشهور است در قرن هشتم هجری قمری ساخته شده و از مهم‌ترین آثار معماری اسلامی در قم محسوب می‌شود. این مقبره‌ها با کاشی کاری‌های فیروزه‌ای و طرح‌های هندسی زیبا، جلوه‌ای خاص به شهر قم بخشیده‌اند.

در روز قم، برنامه‌های مختلفی از جمله مراسم مذهبی، فرهنگی، نمایشگاه‌های مختلف، و کنفرانس‌های علمی برگزار می‌شود. هدف از این برنامه‌ها، ترویج فرهنگ اسلامی-شیعی، معرفی جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی شهر و ارتقای جایگاه بین‌المللی قم است.

این روز همچنین فرصتی برای مرور تحولات تاریخی قم و تلاش برای توسعه بیشتر این شهر در زمینه‌های مختلف است.