به گزارش خبرنگار بازار باشگاه خبرنگاران، مالیات بر ارزش افزوده،(نام این مالیات مستقیما از زبان آلمانی و انگلیسی اقتباس شده ). امروزه در اروپا این مالیات را «مالیات بر فروش» می نامند. مالیات بر ارزش افزوده «مالیات غیر مستقیم» است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید میپردازد و دریافت کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده نیز ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته ولی مصرف کننده محسوب نمی شود، این است که او حق دارد کل «مالیات بر ارزش افزوده» پرداختی خود را از کل «مالیات بر ارزش افزوده» های دریافتی کسر کرده و مابه تفاوت را به دولت بپردازد.
نمونه معروف چرخش: تاجر یا کشاورز جنگلدار یک کیلوگرم چوب درخت را به بهای ۱۰ ریال به کارخانه کاغذسازی می فروشد و ۱ ریال مالیات بر ارزش افزوده کسب می کند. کاغذ تولید شده از دست دهها تولیدکننده و بازرگان عبور می کند تا در انتها به شکل یک کتاب با قیمت فروش ۵۰۰۰۰ ریال (با مالیات نهفته ۱۰ درصدی = ۴۵۴۵ ریال) به دست مصرف کننده برسد. در این بین خزانه دولت شاید ده ها یا صد ها بار مالیات بر ارزش افزوده کسب کرده و باید کل مبالغ تفاوت ارزش های افزوده دریافتی را به پرداخت کننده ها یعنی همه «ارزش افزا ها» که در تبدیل چوب به کتاب سهیم بوده اند، از جمله: جنگل دار تا کاغذ ساز، شرکت های باربری و ترابری، شرکت برق، شرکت آب، شرکت دفع زباله، رنگ کاغذ ساز، رنگ چاپ ساز، رنگ کاغذ فروش، رنگ چاپ فروش، عمده فروش ها، چاپخانه کتاب، شرکت های تبلیغات و تک فروش کتاب بازگرداند، زیرا مالیات بر ارزش افزوده حقیقی را فقط باید مصرف کننده انتهایی بپردازد. این امر کار اداره های مالیات را بسیار سنگین می کند. به همین خاطر گهگاهی بحث آن شروع میشود که بهتر است این مالیات را از داد و ستد های بین تولید کننده گان حذف کنند.
مالیات بر ارزش افزوده به تمامی خدمات و کالا هایی تعلق می گیرد که در برابر پول، در داخل کشور داد و ستد میشوند (اقلام صادراتی از این مالیات معاف هستند: ر. ک. Duty-free). مگر آنکه در قانون برای آن شرایط ویژه، از جمله تخفیف در نظر گرفته باشند. در بسیاری کشور ها دارو ها، خدمات پزشکی، مواد غذایی، کالا های رسانه ای چاپی غیر تبلیغاتی (یا با تبلیغات نسبتا کم) و خدمات دولتی شامل استثناء می شوند.
اداره مالیات هرگز «تک پست» های دریافتی و پرداختی کسبه را در نظر نمی گیرد، بلکه جمع کل را در انتهای سال مورد محاسبه قرار می دهد. یک بازرگان یا تولید کننده در انتهای سال حجم تمامی مالیات های دریافتی از مشتریان را از کل مالیات های پرداختی (برای آب، برق، بخاری، خرید های شرکت، بنزین خودروها، تعمیر خودروها و صد ها پست دیگر) کسر و وجه تفاوت را به دولت می پردازد.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده
در بسیاری کشور ها چند نوع و درصد مختلف وجود دارد.روش محاسبه نرخ های متفاوت مالیات بر ارزش افزوده در برخی کشور ها بسیار پیچیده است و در نهایت اشکال هایی را ببار میاورد که پس از چندین سال کار و کسب ممکن است برای بدهکار مالیاتی (بازرگان) مشکلات جریمه ای کلانی را بوجود بیاورد (حتی ورشکستگی).
مصرف مالیات بر ارزش افزوده
دولت ها مصارف خاصی را برای این مالیات درنظر می گیرند. این مالیات از مهم ترین درآمد های خزانه استانداری ها، شهرداری ها و دولت های مرکزی محسوب می شود.
مالیات ها اصولا و این نوع مالیات های «همه گیر» خصوصا، برای دولت ها افزار کنترل و هدایت اقتصاد و جامعه محسوب می شوند. /عب