امروز در تاریخ؛
از فسخِ «کاپیتولاسیون» تا اتمام بنای «تاج محل» در هند
فسخِ امتیاز استعماری «کاپیتولاسیون»، اتمام بنای ساختمان تاریخی «تاج محل» در هند، اشغال قره‌باغ آذربایجان توسط ارمنستان و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 19 اردیبهشت 1392 خورشیدی برابر با 28 جمادی الثانی 1434 هجری و 9 می 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
فسخِ امتیاز استعماری «کاپیتولاسیون» در مجلس شورای ملی (1306 ش)
مفهوم عام حقوقی کاپیتولاسیون، عبارت از نظام قضاوت کنسولی و برخی امتیازات و مصونیت‌های قضایی است که به موجب آن، اتباع یک کشور در صورت ارتکاب جرم در کشور مورد نظر از شمول قوانین جزایی و مدنی در قلمرو کشور میزبان مستثنی می‌شدند. حق کاپیتولاسیون در ایران، اولین بار در معاهده ترکم نچای در سال 1206 ش در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه داده شد و بعدها بسیاری از دولت‌های دیگر نیز صاحب این امتیاز شده و قضاوت کنسولی خود را بر دستگاه سیاسی و قضایی ایران تحمیل کردند. در سال 1297 ش، لایحه‌ای به تصویب رسید که به موجب آن حق کاپیتولاسیون روس‌ها در ایران که تحت فشار زور و تطمیع و برخلاف مصالح ملت ایران بوده است با استناد به قانون اساسی لغو شد.
پس از لغو قرارداد کاپیتولاسیون بین ایران و روسیه قراردادهای مشابه با کشورهای دیگر نیز ملغی گردید؛ اما کشورهای غربی همچنان به این امتیاز پایبند بودند تا این که مجلس شورای ملی در چنین روزی در نوزدهم اردیبهشت 1306 ش، الغاء کاپیتولاسیون را اعلام کرد و به همه دولت‌هایی که از حق کاپیتولاسیون استفاده می‌کردند یک سال وقت داد که در قراردادهای خود تجدید نظر و این امتیاز را لغو کنند. این قانون ننگین، یک بار دیگر در سال 1343 ش مطرح شد و به تصویب رسید که به سبب اعتراض امام خمینی (ره) به آن، آن حضرت را به ترکیه تبعید کردند. در نهایت کاپیتولاسیون پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای همیشه لغو شد.
ارتحال عالم مجاهد و روحانی مبارز آیت‌اللَّه «سید عبدالحسین لاری» (1303 ش)
آیت‌اللَّه سید عبدالحسین لاری در سال 1226 ش (1264 ق) در لار به دنیا آمد. وی بعد از اتمام دوره مقدماتی و سطح، راهی نجف اشرف گردید و در درس میرزای بزرگ شیرازی حاضر شد و اجازات متعدد اجتهاد دریافت نمود. آیت‌اللَّه لاری پس از مدتی به دستور میرزای شیرازی جهت هدایت و رهبری مردم خطه فارس به لارستان رفت. ایشان در اولین گام، حوزه علمیه لار را تا سیس نمود و به نشر احکام اسلامی همت گماشت.
قیام وی در حمایت از مشروطه خواهان شیراز و رویارویی با نیروهای دولتی و همکاری با دلیران تنگستان در مقابله با متجاوزان انگلیسی از جمله فعالیت‌های این مجتهد جهادگر در راه استقلال مردم و اعاده شرافت اسلامی می‌باشد. در کنار فعالیت‌های سیاسی، از آیت‌اللَّه لاری حدود چهل اثر فقهی، کلامی، فقهی - سیاسی، اصولی و... به یادگار مانده است. این عالم مجاهد سرانجام در 19 اردیبهشت 1303 ش در 86 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و در شهرستان جَهرم در محلی که هم‌اکنون به «مقبره آقا» معروف است به خاک سپرده شد.
تخلیه کامل ایران از نیروهای شوروی سابق پس از پایان جنگ جهانی دوم (1325 ش)
پس از پایان جنگ جهانی دوم، ایران به شورای امنیت شکایت کرد که روسیه بر خلاف پیمان سه جانبه، ایران را تخلیه نکرده است و در امور داخلی کشور دخالت می‌نماید. شوروی انتظار این شکایت را نداشت و درخواست تا خیر در رسیدگی را نمود؛ اما نمایندگان ایران، انگلستان و آمریکا با تعویق جلسه شورای امنیت درباره تصمیم در این موضوع مخالف بودند. شوروی نمی‌خواست موضوع ایران جنجالی بین‌المللی علیه آن کشور باشد، بنابراین سفیر شوروی در ایران کوشش زیادی برای توافق با مقامات ایرانی انجام داد. در نهایت موافقت نامه‌ای در مورد تخلیه ایران، نفت شمال و آذربایجان به امضاء طرفین رسید تا این که سرانجام در روز نوزدهم اردیبهشت سال 1325 ش، تخلیه کامل ایران انجام گرفت.
وفات «ابوالقاسم شاطبی» معروف به «امام القُرّاء» عالم و قاری مشهور قرآن کریم (590 ق)
ابوالقاسم قاسم بن فیرة بن ابی‌القاسم شاطبی در سال 538 قبه دنیا آمد. وی علاوه بر قرائت، در تجوید و تفسیر قرآن، حدیث، نحو، لغت و سایر علوم دینی متداول عصر خود از دانشِ خوبی برخوردار بود. او که از مشاهیر قاریان قرآن به شمار می‌رفت، به امام القراء، شهرت یافت. شاطبی با وجود آن که نابینا بود، از هوش و استعداد سرشاری بهره داشت و بسیاری از احادیث را در حافظه ثبت کرده بود. از ابوالقاسم شاطبی آثاری به جای مانده که از آن میان می‌توان به قصیدهٔ شاطبیه، تتمة الحرز و قصیدهٔ دالیه اشاره کرد.
صدور قطعنامه 612 شورای امنیت در مورد کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ (1367 ش)
با شکایت ایران علیه عراق مبنی بر بمباران شیمیایی عراق علیه مردم بی‌گناه کشورمان، کارشناسان سازمان ملل پس از بازدید از مناطق دو طرف، گزارش خود را مبنی بر استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه نظامیان و غیر نظامیان ایرانی و همچنین نظامیان عراقی به دبیر کل تسلیم کرد. دبیر کل، این گزارش را به ضمیمه نامه‌ای، به شورای امنیت تقدیم نمود که در نتیجه، قطعنامه 612 صادر شد.
در این قطعنامه بدون آن که از کشوری خاص به عنوان استفاده کننده سلاح‌های شیمیایی یاد شود، کاربرد این سلاح‌ها محکوم گردید. همچنین در این قطعنامه از تمامی کشورها درخواست شد که با رعایت تعهدات بی‌طرفی، از صدور عوامل شیمیایی به طرف‌های مخاصمه خودداری کنند.
درگذشت «میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی» عالم و ادیب ایرانی (1302 ق)
میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی، علاوه بر تبحر در فقه، ادیبی فرزانه و شاعری توانا در عصر خود بود. از تنکابنی آثاری به جای مانده که از میانِ آن‌ها می‌توان به قصص العلماء اشاره کرد. نویسنده در این کتاب به شرح حال و آثار حدود 200 تن از علما و بزرگان قبل از خود پرداخته است. این کتاب بارها در ایران به چاپ رسیده است. از دیگر آثار تنکابنی می‌توان از کتاب الفواید فی اصول الدین یاد کرد که منظومهٔ شعری در اصول دین می‌باشد.
تولد «امری کو وسپوس» مکتشف و دریانورد معروف ایتالیایی (1451 م)
امری کو وسپوس دریانورد معروف ایتالیایی در نهم مه 1451 مدر شهر فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. وی به سبب علاقه بسیار به دریانوردی از جوانی به شغل ملوانی روی آورد و به درجه ناخدایی رسید. وسپوس در سفر دوم کریستفْ کلمب، مکتشف بزرگ هم‌وطنش حضور داشت و نقاطی از امریکا را کشف کرد. عقیده کاشفان اولیه امریکا این بود که این سرزمین در ادامه شرق آسیا واقع است ولی وسپوس در سفرهای بعدی خود به این واقعیت دست یافت که سرزمین مکشوفه جدید، ارتباطی با خاک آسیا ندارد. وی همچنین مصبّ و محل ریزش آب رودخانه آمازون به اقیانوس اطلس را کشف نمود.
وسپوس چهار بار به سرزمین ناشناخته‌ای که تا آن زمان نامی نداشت و بعدها با الهام از نام او، امریکا خوانده شد، سفر کرد. از این رو عده‌ای وسپوس را کاشف واقعی امریکا می‌دانند. وی سرانجام در 20 ژوئیه 1512 مدر 61 سالگی درگذشت. شرح سفرهای امری کو وسپوس توسط مولر، جغرافی دان آلمانی در 1507 منتشر شد. وی در کتابش پیشنهاد کرده بود که قاره جدید را به نام امری کو وسپوس، امریکا بنامند.
اشغال قره‌باغ آذربایجان توسط جمهوری ارمنستان (1992 م)
پس از فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری‌های جدید آن، ارمنستان در صدد الحاق منطقه قره‌باغ جمهوری آذربایجان به خاک خود برآمد. این در حالی بود که اختلافات داخلی در آذربایجان اوج گرفته بود و از طرف دیگر مردم قره‌باغ به استقلال خود رأی داده بودند. در این میان، ارمنستان نیز از مردم این منطقه که بیشتر ارمنی بودند، برای رویارویی با آذربایجان حمایت می‌کرد. با این حال ارمنستان در فوریه 1992 متهاجمی با هدف تضعیف جمهوری آذربایجان و تحکیم موقعیت استقلال‌طلبان قره‌باغ انجام داد. نظامیان ارمنستان در جریان تجاوز به جمهوری آذربایجان، حدود 20 درصد از خاک این کشور به ویژه مناطق استراتژیکی که ارمنستان را به قره‌باغ متصل می‌کند، اشغال کردند. با وجود برقراری آتش بس میان دو کشور از سال 1993 م این بخش از خاک جمهوری آذربایجان همچنان در اشغال ارتش ارمنستان است و مشکل دیرینه قره‌باغ، هنوز حل نشده است.
اتمام بنای ساختمان تاریخی «تاج محل» در کشور هند (1653 م)
تاج محل، نام آرامگاه ارجمند بانو، ملقب به ممتاز محل، ملکه ایرانیِ شاهْ جهان، پادشاه هند است. شاه جهان که پنجمین شاه مغولی با بری هند به شمار می‌رفت، مدت 30 سال حکومت هند را در اختیار داشت. ارجمند بانو بعد از 20 سال زندگی به عنوان همسر پادشاه، سرانجام در 7 ژوئن 1631 درگذشت. بنای تاج محل پس از فوت همسر شاه جهان، پادشاه مغول هند در ایالت آ گرای این کشور آغاز شد. نمای بیرونی تاج محل با نقش‌های رنگی مزیّن شده است و کتیبه‌هایی نیز به خط عربی دارد که آیات قرآنی بر آن‌ها نقش بسته است.
در این بنا همچنین دو ضریح یکپارچه از مرمر سفید قرار دارد که اجساد ملکه نور جهان و شاه جهان در زیر آن دفن شده است. برای احداث بنای تاج محل، شورایی از بهترین معماران تشکیل و سرانجام طرح استاد عیسی اصفهانی از معماران برجسته ایرانی انتخاب شد و او در این مکان یکی از زیباترین ساختمان‌های جهان و از عالی‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی هند را بنا کرد. این بنا که ساخت آن حدود 20 سال به طول انجامید، سرانجام در 9 ماه مه 1653 خاتمه یافت. ساختمان تاج محل، امروزه محلی برای بازدید جهان گردان به شمار می‌آید.
برخی از رویدادهای امروز
1821: در جریان مبارزات استقلال‌طلبانه یونانیان، سیصد می هندوست یونانی در منطقه گراویا یک نیروی 9 هزار نفری عثمانی را به درون شهر کشاندند و شکست دادند که کاری کم سابقه بود.
1902: آتش نشان جزیره مارتین یک واقع در کارائیب (آنتیل کوچک) ناگهان فعال شد و تمامی جمعیت بزرگترین شهر این جزیره، جز تنی چند را نابود کرد و شهر را نیز از میان برد. شمار تلفات تقریبا 30 هزار تن گزارش شده است.
1933: گاندی در جریان مبارزه خود با استعمار و ستمگری انگلستان، روزه 21 روزه خود را از هشتم می 1933 آغاز کرد.
1942: شکاری بمب افکن های نیروی دریایی امپراتوری ژاپن ناو هواپیمابر آمریکایی لکزینگتون را غرق کردند و با از میان رفتن این ناو، نبرد «کورال سی» پایان یافت.
1972: ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا اعتراف کرد که دستور داده است اطراف بنادر ویتنام شمالی مین گذاری شود.
فسخِ امتیاز استعماری «کاپیتولاسیون» در مجلس شورای ملی (1306 ش)
مفهوم عام حقوقی کاپیتولاسیون، عبارت از نظام قضاوت کنسولی و برخی امتیازات و مصونیت‌های قضایی است که به موجب آن، اتباع یک کشور در صورت ارتکاب جرم در کشور مورد نظر از شمول قوانین جزایی و مدنی در قلمرو کشور میزبان مستثنی می‌شدند. حق کاپیتولاسیون در ایران، اولین بار در معاهده ترکم نچای در سال 1206 ش در زمان فتحعلی شاه قاجار به روسیه داده شد و بعدها بسیاری از دولت‌های دیگر نیز صاحب این امتیاز شده و قضاوت کنسولی خود را بر دستگاه سیاسی و قضایی ایران تحمیل کردند. در سال 1297 ش، لایحه‌ای به تصویب رسید که به موجب آن حق کاپیتولاسیون روس‌ها در ایران که تحت فشار زور و تطمیع و برخلاف مصالح ملت ایران بوده است با استناد به قانون اساسی لغو شد.
ارتحال عالم مجاهد و روحانی مبارز آیت‌اللَّه «سید عبدالحسین لاری» (1303 ش)
آیت‌اللَّه سید عبدالحسین لاری در سال 1226 ش (1264 ق) در لار به دنیا آمد. وی بعد از اتمام دوره مقدماتی و سطح، راهی نجف اشرف گردید و در درس میرزای بزرگ شیرازی حاضر شد و اجازات متعدد اجتهاد دریافت نمود. آیت‌اللَّه لاری پس از مدتی به دستور میرزای شیرازی جهت هدایت و رهبری مردم خطه فارس به لارستان رفت. ایشان در اولین گام، حوزه علمیه لار را تا سیس نمود و به نشر احکام اسلامی همت گماشت.
قیام وی در حمایت از مشروطه خواهان شیراز و رویارویی با نیروهای دولتی و همکاری با دلیران تنگستان در مقابله با متجاوزان انگلیسی از جمله فعالیت‌های این مجتهد جهادگر در راه استقلال مردم و اعاده شرافت اسلامی می‌باشد. در کنار فعالیت‌های سیاسی، از آیت‌اللَّه لاری حدود چهل اثر فقهی، کلامی، فقهی - سیاسی، اصولی و... به یادگار مانده است. این عالم مجاهد سرانجام در 19 اردیبهشت 1303 ش در 86 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و در شهرستان جَهرم در محلی که هم‌اکنون به «مقبره آقا» معروف است به خاک سپرده شد.
تخلیه کامل ایران از نیروهای شوروی سابق پس از پایان جنگ جهانی دوم (1325 ش)
پس از پایان جنگ جهانی دوم، ایران به شورای امنیت شکایت کرد که روسیه بر خلاف پیمان سه جانبه، ایران را تخلیه نکرده است و در امور داخلی کشور دخالت می‌نماید. شوروی انتظار این شکایت را نداشت و درخواست تا خیر در رسیدگی را نمود؛ اما نمایندگان ایران، انگلستان و آمریکا با تعویق جلسه شورای امنیت درباره تصمیم در این موضوع مخالف بودند. شوروی نمی‌خواست موضوع ایران جنجالی بین‌المللی علیه آن کشور باشد، بنابراین سفیر شوروی در ایران کوشش زیادی برای توافق با مقامات ایرانی انجام داد. در نهایت موافقت نامه‌ای در مورد تخلیه ایران، نفت شمال و آذربایجان به امضاء طرفین رسید تا این که سرانجام در روز نوزدهم اردیبهشت سال 1325 ش، تخلیه کامل ایران انجام گرفت.
وفات «ابوالقاسم شاطبی» معروف به «امام القُرّاء» عالم و قاری مشهور قرآن کریم (590 ق)
ابوالقاسم قاسم بن فیرة بن ابی‌القاسم شاطبی در سال 538 قبه دنیا آمد. وی علاوه بر قرائت، در تجوید و تفسیر قرآن، حدیث، نحو، لغت و سایر علوم دینی متداول عصر خود از دانشِ خوبی برخوردار بود. او که از مشاهیر قاریان قرآن به شمار می‌رفت، به امام القراء، شهرت یافت. شاطبی با وجود آن که نابینا بود، از هوش و استعداد سرشاری بهره داشت و بسیاری از احادیث را در حافظه ثبت کرده بود. از ابوالقاسم شاطبی آثاری به جای مانده که از آن میان می‌توان به قصیدهٔ شاطبیه، تتمة الحرز و قصیدهٔ دالیه اشاره کرد.
صدور قطعنامه 612 شورای امنیت در مورد کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ (1367 ش)
با شکایت ایران علیه عراق مبنی بر بمباران شیمیایی عراق علیه مردم بی‌گناه کشورمان، کارشناسان سازمان ملل پس از بازدید از مناطق دو طرف، گزارش خود را مبنی بر استفاده از سلاح‌های شیمیایی علیه نظامیان و غیر نظامیان ایرانی و همچنین نظامیان عراقی به دبیر کل تسلیم کرد. دبیر کل، این گزارش را به ضمیمه نامه‌ای، به شورای امنیت تقدیم نمود که در نتیجه، قطعنامه 612 صادر شد.
درگذشت «میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی» عالم و ادیب ایرانی (1302 ق)
میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی، علاوه بر تبحر در فقه، ادیبی فرزانه و شاعری توانا در عصر خود بود. از تنکابنی آثاری به جای مانده که از میانِ آن‌ها می‌توان به قصص العلماء اشاره کرد. نویسنده در این کتاب به شرح حال و آثار حدود 200 تن از علما و بزرگان قبل از خود پرداخته است. این کتاب بارها در ایران به چاپ رسیده است. از دیگر آثار تنکابنی می‌توان از کتاب الفواید فی اصول الدین یاد کرد که منظومهٔ شعری در اصول دین می‌باشد.
تولد «امری کو وسپوس» مکتشف و دریانورد معروف ایتالیایی (1451 م)
امری کو وسپوس دریانورد معروف ایتالیایی در نهم مه 1451 مدر شهر فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. وی به سبب علاقه بسیار به دریانوردی از جوانی به شغل ملوانی روی آورد و به درجه ناخدایی رسید. وسپوس در سفر دوم کریستفْ کلمب، مکتشف بزرگ هم‌وطنش حضور داشت و نقاطی از امریکا را کشف کرد. عقیده کاشفان اولیه امریکا این بود که این سرزمین در ادامه شرق آسیا واقع است ولی وسپوس در سفرهای بعدی خود به این واقعیت دست یافت که سرزمین مکشوفه جدید، ارتباطی با خاک آسیا ندارد. وی همچنین مصبّ و محل ریزش آب رودخانه آمازون به اقیانوس اطلس را کشف نمود.
وسپوس چهار بار به سرزمین ناشناخته‌ای که تا آن زمان نامی نداشت و بعدها با الهام از نام او، امریکا خوانده شد، سفر کرد. از این رو عده‌ای وسپوس را کاشف واقعی امریکا می‌دانند. وی سرانجام در 20 ژوئیه 1512 مدر 61 سالگی درگذشت. شرح سفرهای امری کو وسپوس توسط مولر، جغرافی دان آلمانی در 1507 منتشر شد. وی در کتابش پیشنهاد کرده بود که قاره جدید را به نام امری کو وسپوس، امریکا بنامند.
اشغال قره‌باغ آذربایجان توسط جمهوری ارمنستان (1992 م)
پس از فروپاشی شوروی و استقلال جمهوری‌های جدید آن، ارمنستان در صدد الحاق منطقه قره‌باغ جمهوری آذربایجان به خاک خود برآمد. این در حالی بود که اختلافات داخلی در آذربایجان اوج گرفته بود و از طرف دیگر مردم قره‌باغ به استقلال خود رأی داده بودند. در این میان، ارمنستان نیز از مردم این منطقه که بیشتر ارمنی بودند، برای رویارویی با آذربایجان حمایت می‌کرد. با این حال ارمنستان در فوریه 1992 متهاجمی با هدف تضعیف جمهوری آذربایجان و تحکیم موقعیت استقلال‌طلبان قره‌باغ انجام داد. نظامیان ارمنستان در جریان تجاوز به جمهوری آذربایجان، حدود 20 درصد از خاک این کشور به ویژه مناطق استراتژیکی که ارمنستان را به قره‌باغ متصل می‌کند، اشغال کردند. با وجود برقراری آتش بس میان دو کشور از سال 1993 م این بخش از خاک جمهوری آذربایجان همچنان در اشغال ارتش ارمنستان است و مشکل دیرینه قره‌باغ، هنوز حل نشده است.
اتمام بنای ساختمان تاریخی «تاج محل» در کشور هند (1653 م)
تاج محل، نام آرامگاه ارجمند بانو، ملقب به ممتاز محل، ملکه ایرانیِ شاهْ جهان، پادشاه هند است. شاه جهان که پنجمین شاه مغولی با بری هند به شمار می‌رفت، مدت 30 سال حکومت هند را در اختیار داشت. ارجمند بانو بعد از 20 سال زندگی به عنوان همسر پادشاه، سرانجام در 7 ژوئن 1631 درگذشت. بنای تاج محل پس از فوت همسر شاه جهان، پادشاه مغول هند در ایالت آ گرای این کشور آغاز شد. نمای بیرونی تاج محل با نقش‌های رنگی مزیّن شده است و کتیبه‌هایی نیز به خط عربی دارد که آیات قرآنی بر آن‌ها نقش بسته است.
برخی از رویدادهای امروز
1821: در جریان مبارزات استقلال‌طلبانه یونانیان، سیصد می هندوست یونانی در منطقه گراویا یک نیروی 9 هزار نفری عثمانی را به درون شهر کشاندند و شکست دادند که کاری کم سابقه بود.
1902: آتش نشان جزیره مارتین یک واقع در کارائیب (آنتیل کوچک) ناگهان فعال شد و تمامی جمعیت بزرگترین شهر این جزیره، جز تنی چند را نابود کرد و شهر را نیز از میان برد. شمار تلفات تقریبا 30 هزار تن گزارش شده است.
1933: گاندی در جریان مبارزه خود با استعمار و ستمگری انگلستان، روزه 21 روزه خود را از هشتم می 1933 آغاز کرد.
1942: شکاری بمب افکن های نیروی دریایی امپراتوری ژاپن ناو هواپیمابر آمریکایی لکزینگتون را غرق کردند و با از میان رفتن این ناو، نبرد «کورال سی» پایان یافت.
1972: ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا اعتراف کرد که دستور داده است اطراف بنادر ویتنام شمالی مین گذاری شود.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
