عید نوروز و الزامات رفتاری تقارن با ایام فاطمیه (س)
آداب خوب و پسندیده عید نوروز، هیچ منافاتى با عزادارى در سوگ شهادت جانگداز سرور زنان عالم، حضرت صدیقه کبرى، فاطمه زهرا(س) ندارد. لذا همگان مى توانند چنانکه سال نو را آغاز مى کنند، خانه تکانى مى کنند و... شعایر را نیز حفظ کنند.
به
گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی باشگاه خبرنگاران به نقل از سایت شهید آوینی، آداب خوب و پسندیده عید نوروز، هیچ منافاتى با
عزادارى در سوگ شهادت جانگداز سرور زنان عالم، حضرت صدیقه کبرى، فاطمه
زهرا(س) ندارد. لذا همگان مىتوانند چنانکه سال نو را آغاز مىکنند،
خانه تکانى مىکنند، به دیدار یکدیگر مىروند، بزرگان خانواده و یا
خویشاوندان و یا حتى افراد بهظاهر غریب و غریبه (بهویژه در آسایشگاه)
را مورد عطوفت و مهربانى قرار مىدهند، از میهمان خود با روى باز استقبال و
پذیرایى مىکنند و... شعایر را نیز حفظ کنند، مجالس عزادارى را برپا کنند
و این مراسم ارزشمند و مؤثر را بهجاى آورند.
متدین کارى مىکند که «عقل» تحسین نماید
با
توجه به ابتداى دستورات و آداب دینى بر مصالح و مفاسد و توامانى آنها با
حکم عقل سلیم، در خصوص «عید نوروز» و تقارن آن با «ایام فاطمیه» و گاه با
دهه اول محرم یا ماه مبارک رمضان، انسان مؤمن، با عقل و درایت، و بصیرت،
تدبیر مىکند و الزامى ندارد که حتماً آیه یا روایتى مستقیم را بیاورد و
بگوید: پس طبق آن باید چنین کرد. بر این اساس کافى است به چند نکته توجه
گردد:
الف
- ابتدا دقت کنیم که معناى «حلول سال نو» و سپس «عید» چیست و اساساً «عید
نوروز» در فرهنگ ما ایرانیان و کل فارسىزبانان و پارهاى دیگر از ملل
جهان چگونه است که گمان کنیم لابد در ایامى خاص چون فاطمیه(ع)، با
اعتقادات، گرایشات و آداب مذهبى ما مغایرت دارد؟ آیا عید الزاماً یعنى «جشن
و شادى» و جشن و شادى نیز الزاماً یعنى «بزن و برقص»؟! پس اگر چنین نیست،
مغایریت و ضدیتى با هم ندارند.
ب
- به فرض که امورى در یک سنت و فرهنگ ملّى، با اعتقادات و احکام اسلامى یا
فرهنگ و مناسبات مغایرت داشته باشد، خُب همین یعنى یک امتحان در انتخاب که
فرد کدام را ترجیح مىدهد و نقش عقل اینجا معلوم مى‌شود. اگر انتخاب بین
حلال و حرام بود، ایام و غیر ایام ندارد و اگر بین دو عمل مباح بود، هر کس
به علقه شدیدتر خود متمایل مى‌شود.
ج
- عید نوروز و عزادارى در ایام فاطمیه(ع)، یا دهه اول محرم یا...، همه
سنّت است، یعنى آداب و رسومى است که واجب نشده است. منتهى افراد به تناسب
«گرایشات، میلها و علایق» خود به آنها اهتمام مىورزند و بدیهى است که
اگر امرى، مناسکى، رفتارى و یا عرفى بین این دو مغایر بود، هر کس به هر طرف
که علاقه بیشترى دارد کشیده مى‌شود.
د
- از معصوم(ع) پرسیدند: براى شما چگونه عزادارى کنیم؟ (منظور مناسک و
رفتارهاست)، فرمودند: همانطور که براى خودتان مىکنید. این سخن بزرگى
است، یعنى خود را از ما و ما را از خود بدانید، یعنى مثل یک خویشاوند نزدیک
هستیم. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: من و على پدران این امت هستیم «انا و على
ابوا هذه الامة».
حالا
سؤال این است که اگر پدر، مادر، همسر یا فرزند کسى شب عید نوروز از دنیا
برود و یا عید مقارن باشد با آدابىچون شب سه، هفت، چهل یا سالگرد آن
درگذشته، چه مىکند و چگونه بین این دو را جمع مىنماید؟ آیا ضرورتى است
که حتماً یکى را مورد بىتوجهى قرار داده و کنار بگذارد؟
اگر
عید نوروز مصادف باشد با حادثهاى که یک قوم یا یک شهر یا یک کشور را
عزادار کرده است، چه مىکند؟ وقتى رژیم منحوس شاه، طلاب و جمع کثیرى از
مردم را ترور کرد، امام(ره) اعلام عزاى عمومى کردند و مقارن بود با جشنهاى
نیمه شعبان. خُب حرمت نیمه شعبان با تمام آدابش حفظ شد، اما جشن و سرور
برگزار نشد. و حال آنکه نیمه شعبان، یک عید بزرگ دینى است و نه فقط یک سنت
ملّى، اما وقتى مقارن با یک عزاى عمومى و ناراحتىدل مردم شد، حدود هر
کدام رعایت شد، با در نظر گرفتن الویتها. این یعنى کار عقل.
ه
- آداب حسنه عید نوروز، مثل نظافت (یا همان خانهتکانى)، نو کردن به حد
توان، صله ارحام و دید و بازدید دیگران، احتمالاً سفر و استفاده از طبیعت
و...، هیچیک با عزادارى این ملت در ایام فاطمیه، منافات ندارد، هر چند که
برخى سعى دارند حتماً این دو موضوع را مقابل هم قرار دهند و سوء استفاده
تبلیغاتى در جنگ روانى علیه مردم بکنند.
چه
اشکالى دارد که یک نفر صبح به دید و بازدید رود و شب نیز مثلاً به مسجد یا
هیئت برود، سخنرانى گوش کند و عزادارى هم بکند؟ چه اشکالى دارد اگر
میهمانى به خانهى او آمد، از او با روى خوش و به حد توان پذیرایى نماید،
از آمدنش ابراز خوشنودى و خوشحالى کند و حال آن که هر دو عزادار نیز هستند و
به هم تسلیت هم مىگویند؟
اما
اگر عدهاى گمان کردند که حتماً باید در عید بزن و برقصى هم باشد،
اینها در غیر ایام عزادارى نیز کارى سفیهانه، عملى لغو و فعلى حرام است و
ارتکاب به آن در چنین ایامى، نشان بیشترى از غفلت دارد و اگر خدایى ناکرده
بهصورت علنى شد، بار منفىاش بیشتر مى‌شود و بىحرمتى به مناسک مذهبى
از یک سو و به حقوق مردم از سوى دیگر است.
چند روایت
-
پیامبر اکرم(ص): «إنَّ بِشرَ المُؤمِن فى وَجهِهِ وَ قوتَهُ فى دینِهِ وَ
حُزنَهُ فى قَلبِهِ». شادى مؤمن در چهره اوست و قوت او در دینش و اندوه او
در دلش. (شرح آقا جمال الدین خوانسارى بر غررالحکم و درر الکلم ج2، ص 505،
ح3454)
- امام صادق
علیهالسلام: شیعیان ما پارهاى از وجود ما هستند واز زیادى گِل ما
آفریده شدهاند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال مىسازد، آنان را بدحال
و خوشحال مىگرداند. (بحار الانوار، ج65، ص 24)
-
امام حسن عسکرى(ع): «لیْسَ مِنَ الادبِ إظْهارُ الفرَحِ عِندَ المَحزونِ»؛
اظهار شادمانى پیش انسان غمگین، از ادب نیست. دور از ادب است.
(بحارالانوار، ج75، ص 374)
حضور پرشور در مجالس فاطمیه
اگر
در سالهاى گذشته بهدلیل مشغلههاى کارى از برپایى یا حضور مستمر و
مداوم در مراسمات اهل بیت(ع) محروم بودیم، امسال با توجه بیشترى به برپایى
مجلس ذکر و یاد مصائب فاطمه زهرا(س) کمر همت ببندیم، چراکه برپایى اینگونه
مجالس یا شرکت در آنها، حکایت از محبت قلبى نسبت به خاندان رسول خداست که
خداوند ابراز آنرا از جانب مؤمنین واجب دانسته و در قرآن کریم
مىفرماید: «(اى پیامبر!) بگو من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست
نمى‌کنم، جز دوست داشتن اهلبیتم».
و
البته اگر این «محبت» با رنگ و بوى فاطمه(س) مأنوس شود، در جاهاى مختلف به
فریاد ما خواهد رسید تا آنجا که رسول خدا(ص) به سلمان فارسى فرمود: «اى
سلمان! محبت به فاطمه در صد جا به درد مىخورد: از جمله آنها: هنگام مرگ،
عالم برزخ، در پاى میزان، عرصات محشر، پل صراط و محاسبه اعمال است». این
حدیث مىرساند که عشق و علاقه به فاطمه(س) در عرصات محشر نیز نجاتدهنده
است.
چند نکته کاربردى
1.
بهتر است در دید و بازدیدها بهجاى کلمه «تبریک» یا «مبارک» از عباراتى
چون «سال خوبى داشته باشید» یا «سال پرخیر و برکتى داشته باشید» یا
«نوروزتان فاطمى» استفاده کنیم.
2.
شایسته است در مهمانىهاى مقارن با ایام فاطمیه از آجیل استفاده نکنیم،
چراکه در هیچ خانه سوگوارى به میهمانان آجیل تعارف نمىکنند.
3. با نشاط باشیم، ولى از شادىهایى که از آن به لهو و لعب تعبیر مى‌شود پرهیز کنیم.
4. نیکو است امسال بیش از هر سال دیگرى مادرانمان را تکریم کنیم و از مادران شهدا غافل نشویم.
5. سزاوار است مجالس خانگى در منازلمان برپا کنیم - حتى به مدت یک شب- و از همسایهها و فامیل جهت شرکت در این مجلس دعوت کنیم.
6.
زیبا است اگر با خانواده بناى سیر و سفر داریم، «مقصد» را از شهرهاى مذهبى
همچون «مشهد، قم، شیراز و...» انتخاب کرده یا به سفرهاى زیارتى «راهیان
نور» برویم.
سخن پایانى
امسال
شیعیان جهان، نوروزشان را برپا مىکنند اما جشن و سرور ندارند و در این
ایام از یاد دختر رسول خدا و «ایام فاطمیه» لحظهاى غافل نمىشوند، غم
شیعه با آجیل و لباس نو و... التیام نمىیابد و آرام نمىگیرد، آرامش در
ظهور مهدى(عج) فرزندى از فرزندان زهراست، او که بیاید «روزمان»، نو مى‌شود
و عید نوروز واقعى را جشن مىگیریم.
شعرى از استاد سازگار در تقارن نوروز و فاطمیه
این
شعر در آستانه آغاز سال 92 سرورده شده که هر دو دهه فاطمیه در فروردین
واقع شده بود و امسال مىتواند براى ایام فاطمیه دوم مناسب باشد:
نوروز مانند شب تار است یاران
چشم بهار از گریه خونبار است یاران
جایى که اشک مصطفى از دیده جارى است
گل هم به چشم دوستان خار است یاران
تبریک در ماه غم زهرا حرام است
مهدى از این تبریک بیزار است یاران
بىمعرفت باشم اگر تبریک گویم
وقتىکه پیغمبر عزادار است یاران
تبریک چون گویم که دخت مصطفى را
خون جگر جارى به رخسار است یاران
زهراست بر ما مادر و باید بدانیم
مادر به ما، در حشر غمخوار است یاران
بلبل شده در بوستان همناله با گل
گل، زارتر از گل به گلزار است یاران
ما چون خریدار غم زهرا نباشیم
زهرا غم مارا خریدار است یاران
روزى که از فرزند مادر مىگریزد
زهرا براى شیعیان یار است یاران
دریایى از خون جارى از چشم تر ماست
نوروز ایام عزاى مادر ماست.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
