نشنال اینترست:
بیانیه اردوغان، فرصتی برای احیای روند متوقف‌شده صلح بین ترکیه و ارمنستان
بیانیه اخیر اردوغان در خصوص قتلعام مردم ارامنه، حاکی از یک تغییر در رویکرد ترکیه در برخورد با حوادثی است که طی آن، شماری از مردم ارامنه، جان خود را از دست دادند. با اینکه پیچیدگی روز افزون روابط بین ترکیه و ارمنستان قابل درک است، اما این بیانیه می‌تواند به احیای روند صلح بین دو ملت کمک کند.
به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، پایگاه تحلیلی "نشنال اینترست" در مقاله‌ای به قلم "کمال کیریسکی" و "اندرو مفات" می‌نویسد: بیانیه رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه در خصوص کشتار جمعی مردم ارامنه در سال 1915، که درست پیش از روز سالگرد این واقعه در 24 آوریل منتشر شد، به خودی خود مایه تعجب نبود. با این وجود، زبان مسالمت‌آمیز و دلجویانه‌ای که در این بیانیه به کار گرفته شده است، با خصوصیات و ادبیات گذشته ترک‌ها که در طول امپراطوری عثمان، جامعه ارامنه متحمل کشتار بی‌رحمانه و کوچ اجباری شد، کاملا متفاوت بود. این بیانیه که به جز زبان ترکی به 8 زبان دیگر، از جمله زبان‌های ارمنی شرقی و ارمنی غربی نیز منتشر شد، به اهمیت ویژه این روز برای ارامنه سراسر جهان اذعان و حوادث تاریخی مربوط به آن را «غیرانسانی» توصیف کرد و به بازماندگان کسانی که جان خود را در طول این واقعه از دست داده‌اند، تسلیت گفت.
*** تغییر اساسی در رویکرد ترکیه در برخورد با واقعه قتل عام مردم ارامنه در دوره امپراطوری عثمانی
درحالیکه این بیانیه، به واقعه قتل عام مردم ارامنه مستقیما اشاره نمی‌کند، اما حاکی از یک تغییر اساسی در رویکرد ترکیه در برخورد با حوادثی است که طی آن، نزدیک به یک و نیم میلیون نفر از مردم ارامنه، جان خود را از دست دادند. با اینکه پیچیدگی روز افزون روابط بین ترکیه و ارمنستان کاملا قابل درک است، اما این بیانیه می‌تواند به احیای روند به تعویق افتاده صلح بین دو ملت کمک کند. با این وجود، این مصالحه به یک تلاش واقعی برای «درک بهتر مسائل تاریخی» نیاز دارد.
*** موانع و حساسیت‌های داخلی هر دو کشور، مانع از تصویب پروتکل‌ها شد
در حال حاضر، نزدیک به 5 سال است که از امضای توافق دیپلماتیک بین ارمنستان و ترکیه که عمدتا آن را به نام «پروتکل‌ها» می‌شناسیم، می‌گذرد. این اسناد به منظور برقراری روابط و باز کردن مرزهای بین دو کشور که از سال 1993 در واکنش به اشغال منطقه ناگونو ــ قره باغ آذربایجان توسط ارمنستان، بسته شدند، امضا شد. هدف از این پروتکل‌ها که با میانجی‌گری دیپلمات‌های آمریکایی و سوئیسی تهیه شده بود، ایجاد بستری مناسب برای روند مصالحه تاریخی بین ارمنستان و ترکیه، پیش از فرا رسیدن صدمین سالگرد نسل‌کشی ارامنه در سال 2015 بود. متاسفانه هر دو طرف ارمنی و ترک، به موانع و حساسیت‌های سیاسی داخلی برخوردند که موجب شد که این ابتکار عمل، پیش از آنکه توسط مجالس این دو کشور به تصویب برسد، متوقف گردد.
*** رقم واقعی داد و ستد بین دو کشور ترکیه و ارمنستان در سال 2012، نزدیک به 500 میلیون دلار آمریکا بوده است
در حال حاضر، هیچ نوع رابطه رسمی بین ارمنستان و ترکیه وجود ندارد. اما با این حال، فعالیت‌های غیررسمی زیادی بین مردم این دو کشور صورت می‌گیرد. مهم‌تر از همه، روابط اقتصادی، اغلب به شکل داد و ستد از طریق گرجستان، ادامه دارد. اما نبود روابط رسمی، تعیین دقیق وسعت این روابط را دشوار می‌سازد. آمار رسمی ترکیه نشان می‌دهد که میزان این داد و ستد برای سال 2012 و 2013، تنها نیم میلیون دلار بوده است، در حالیکه آمار ملی ارمنستان حاکی از آن است که حجم واردات از ترکیه و صادرات به این کشور، در سال 2012 حدود 214 میلیون دلار آمریکا بوده است. با این وجود، یکی از فعالان جامعه مدنی ارمنستان که با روابط تجاری بین این دو کشور آشنایی دارد، برآورد می‌کند که رقم واقعی داد و ستد بین دو کشور در سال 2012، نزدیک به 500 میلیون دلار آمریکا بوده است.
*** شمار بالای کارگران مهاجر ارمنی در ترکیه
اما از تجارت که بگذریم، شاهد رفت و آمد مردم این دو کشور برای خرید و فروش، باز هم از طریق گرجستان هستیم. هر دو کشور به شهروندان خود اجازه می‌دهند تا به کشورهای یکدیگر مسافرت کنند و آن‌ها اغلب با استفاده از ویزاهای توریستی چند بار ورود، وارد کشور همسایه می‌شوند. آمار رسمی ترکیه، شمار شهروندان ارمنی که در سال‌های 2012 و 2013 به ترکیه مسافرت کرده‌اند را به ترتیب 71000 و 73000 نفر نشان می‌دهند. این رقم، یک دهه پیش، یعنی زمانیکه محدودیت‌های سفر هنوز وجود داشت، تنها 17000 نفر بود. با این وجود، شمار افرادی که از ترکیه به ارمنستان سفر می‌کنند، بسیار ناچیز است. این تفاوت فاحش را می‌توان با شمار بالای کارگران مهاجر ارمنی در ترکیه توضیح داد. با اینکه در این رابطه هیچ آمار و ارقام رسمی وجود ندارد، اما هزاران زن ارمنی برای کار در منازل خانواده‌های طبقه متوسط ترک در استانبول و برخی از دیگر شهرهای بزرگ ترکیه، به عنوان مستخدم، به این کشور مهاجرت می‌کنند. در سال 2010، اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه برآورد کرد که حدود 170 هزار ارمنی در ترکیه زندگی می‌کنند که 100 هزار نفر از آن‌ها شهروند ترکیه شمار نمی‌روند.
*** گشایش پروازهای هوایی بین دوکشور، به رونق فعالیت‌های اقتصادی در هر دو طرف مرز، کمک خواهد کرد
با این وجود، اگر مرز بین دو کشور باز بود، سطح روابط اقتصادی و مردم این دو کشور، بالاتر از سطح فعلی بود. در حال حاضر، بین شهرهای ایروان در ارمنستان و استانبول ترکیه، پروازهای چارتر صورت می‌گیرد و اقدامات جدیدی برای باز کردن مسیر هوایی بین ایروان و شهر وان در شرق ترکیه صورت گرفته است. متاسفانه این مسیر که قرار بود در آوریل 2013 گشوده شود، حتی با وجود پیش‌بینی‌های صورت گرفته از جانب دو طرف، تحقق نیافت. به علاوه، گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های توریستی ارمنی و ترک، به خصوص در بخش‌های شرقی ترکیه، بسیار مشتاق هستند که این مسیر هوایی، و همچنین به احتمال زیاد، مسیر هوایی به شهر دیاربکر، واقع در جنوب شرقی ترکیه، هر چه سریع‌تر گشوده شود. این پروازها به شکوفایی و رونق فعالیت‌های اقتصادی در هر دو طرف مرز، کمک خواهد کرد.
*** بیانیه اردوغان در مورد قتلعام مردم ارامنه، فرصتی تازه برای احیای روند متوقف‌شده صلح بین دو کشور
ارامنه سراسر جهان، به صدمین سالگرد قتل عام غم‌انگیز مردم ارامنه، به عنوان نقطه کانون فشار بر ترکیه، در به رسمیت شناختن این نسل‌کشی می‌نگرند. به علاوه، این احتمال وجود دارد که برخی از مردم ارامنه، بیانیه اخیر اردوغان را به عنوان ترفندی برای خودداری از به رسمیت شناختن این واقعه تلقی کنند. این بیانیه همچنین اذعان می‌کند که رویکرد اخیر دولت ترکیه در برخورد با این واقعه تاریخی، می‌تواند از سوی برخی، برای ادای «ادعاها و اظهارات متهم کننده، اهانت آمیز و حتی تحریک‌آمیز» مورد استفاده قرار گیرد اما از همه طرف‌ها درخواست کرده است که با «همدلی و بردباری»، با با آن برخورد کنند. با این طرز فکر، می‌توان به این بیانیه، به عنوان فرصتی برای احیای روند متوقف‌شده صلح، نگاه کرد. بازگشایی مرز بین ارمنستان و ترکیه، همراه با راه‌اندازی یک سرویس هوایی منظم بین استانبول و ایروان، می‌تواند ابتکارعملی واقع‌بینانه و در عین حال عملگرایانه باشد. علاوه براین، افزایش روابط اقتصادی و مردمی بین این دو کشور، می‌تواند یک گام محکم دیگر برای از سرگیری روابط رسمی و از بین بردن حس عمیق ناامنی و تسهیل صلحی فراگیر بین مردم ارامنه و ترک، پیش از فرارسیدن صدمین سالگرد قتل عام مردم ارامنه باشد.
انتهای پیام/
