به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛شنیده‌اید که می‌گویند مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد؟ این جمله یا ضرب المثل معروف را افرادی که دچار مارگزیدگی و یا حتی عقرب گزیدگی شده‌اند به خوبی درک می‌کنند شاید تا چند وقت پیش این موضوع همراه با ترس یا دلهره زیادی مطرح می‌شد اما امروزه با پیشرفت چشمگیر مرکز تحقیقات سم شناسی  و سرم سازی موسسه رازی ایران دیگر این ترس جای خود را به تولید سرم‌های 6 ظرفیتی ضد مارگزیدگی وسرم‌های چند ظرفیتی عقرب  گزیدگی برای درمان فوری انواع نیش‌های مرگبار مار و عقرب‌های متراکم در نواحی مختلف کشورمان و حتی سایر کشور‌های منطقه داده است و این مسئله موجب عقد قرار داد سرم سازی رازی ایران با وزارت بهداشت برای تامین مصرف داخلی بیش از 110 هزار واحد سرم ضد مار و سرم ضد عقرب گزیدگی برای امسال شده است که توسط وزارت بهداشت کشور و براساس میزان تراکم گزش در مراکز بهداشت سراسر کشور توزیع می‌شود اما همچنان یک مسئله بسیار حیاتی در رویا‌رویی با نیش‌های زهرآگین، نحوه انجام کمک‌های  اولیه برای فرد مصدوم است که در اغلب موارد نیز بی احتیاطی و یا غفلت می‌تواند جان فرد مصدوم و حتی ناجی را نیز به خطر اندازد که یکی از این موارد ساکشن و یا مکیدن محل گزش آن هم با داشتن دندان‌های خراب و یا زخمی بسیار جزئی در دهان است که موجب انتقال سریع مسمومیت به فرد ناجی و یا امدادگر می‌شود‌.

کمک‌های اولیه قدیمی برای درمان مارگزیدگی سودمند نیستند   

عباس زارع میرك آبادی عضو هیات علمی بخش تصفیه سرم‌های درمانی، موسسه تحقیقات واكسن و سرم سازی رازی گفت‌: قبلا به ما گفته شده بود هرگاه مورد گزش مار قرار گرفتید فورا محل گزش را با تیغ برش دهید یا اینكه بالای آن را با طناب ببندید طوری كه جریان خون قطع شود، واقعیت را اگر بخواهید بدانید فلسفه‌ی استفاده از این نوع كمك‌های اولیه كه امروزه منسوخ شده‌اند در زمان خودش درست بوده است یعنی وقتی كه پادزهر در دنیا نبود ( نزدیك به 50 سال پیش) برای اینكه جان بیمار نجات یابد ترجیح می‌دادند دست یا پا را از دست بدهد ولی زنده بماند، ولی از زمانی كه پادزهر به صورت عموم مورد استفاده قرار گرفت دانشمندان متوجه شدند كه كمك‌های اولیه قدیمی نه تنها  سودمند نیستند بلكه خطرات زیادی هم دارند و به همین منظور مهمترین اقدامات در رویارویی با مارگزیدگی کنترل هیجان و ممانعت جدی از دویدن و مصرف مسکن‌های حاوی آسپیرین می‌باشد زیرا هرکدام از این شرایط با افزایش سریع جریان خون بویژه در بافت‌های زیرپوستی بدن به سرعت موجب به انتشار زهر در سایر نواحی بدن می‌شود و به همین علت در اغلب موارد عوارض نیش‌های مرگ بار در مصدومین آن فورا بروز می‌کند در حالیکه همه این مسائل به راحتی قابل پیشگیری و کنترل است‌.

البته  ناگفته نماند که مارگزیدگی و یا عقرب گزیدگی در روزهای گرم تابستانی به ویژه در تفرجگاه‌های بکر کشورمان به وفور روی می‌دهد از سوی دیگر همه این گزیدگی‌ها مرگ بار نیستند ولی با این وجود نزدیک به شش نوع مار سمی و شش  گونه عقرب سمی و کشنده در نقاط مختلف کشومان شناسایی شده که در این میان مار افعی و مار مرجانی ( مار مخصوص بستر های آبی رودها و چشمه‌ها‌) و عقرب‌های کشنده زرد رنگ از جمله گونه‌های زهراگین خطرناکی اند که دارای بیشترین میزان تراکم در کشور هستند و شاید همین موضوع نیز موجب افزایش تولیدات داخلی سرم‌های چند منظوره ضد مار و عقرب گزیدگی در کشورمان و البته افزایش سرعت درمان و بهبودی کامل مصدومین در این خصوص شده است.

حسین ذوالفقاریان رئیس بخش تصفیه سرم‌های درمانی رازی همچنین در ادامه با اشاره به عقد قرار داد موسسه سرم سازی رازی با وزارت بهداشت مبنی بر تامین نیاز داخلی کشور به سرم‌های ضد مارگزیدگی و عقرب گزیدگی افزود: طبق این قرارداد امسال 70 هزار واحد سرم ضد عقرب گزیدگی و 60 هزار واحد سرم ضد مارگزیدگی شش ظرفیتی تنها برای مصرف داخلی کشورمان از سوی این موسسه تامبن و تولید می‌شود تا برای توزیع در شبکه‌های بهداشت و درمان سراسر کشور در اختیار وزارت بهداشت کشور قرار گیرد که تاکنون تقریبا نیمی از این محصولات تولید شده است و علت شش ظرفیتی بودن آنها برای درمان و خنثی کردن زهر شش نوع مار سمی و شش گونه عقرب زهراگین است که در قالب سرم درمانی موسوم به هگزاوالان در اختیار وزارت بهداشت کشور قرار می‌گیرد و البته این در حالی است که موسسه سرم سازی رازی ایران تنها تولید کننده انبوه سرم‌های با کیفیت ضد مار و عقرب گزیدگی در میان هم‌نوعان منطقه ای خود و حتی در کل جهان است‌، موضوعی که باعث شده تا همسایگان منطقه ای کشورمان همچون عراق‌، ارمنستان‌، جمهوری آذربایجان و ترکیه خواستار تامین سرم‌های مارگزیدگی و عقرب گزیدگی مورد نیاز کشورشان از موسسه سرم سازی ایران آن‌هم به قیمت 100 تا 150 دلار و نیز 65 یورو شوند‌.

حمید کهرام رئیس موسسه سرم سازی رازی ایران در ادامه این گفتگو با اشاره به راه اندازی خط تولید جدیدی با اعتبار 30 میلیاردی در موسسه سرم سازی رازی برای افزایش 3 برابری میزان تولیدات سرم‌های مار گزیدگی و عقرب گزیدگی تاکید کرد‌: هم اکنون ساختمان جدید این خط تولیدی با پیشرفت فیزیکی قابل توجهی و در زمینی به مساحت 10 هزار و 700 متر مربع و با پیشرفته‌ترین دستگاه ها و تجهیزات روز  در دست احداث و را‌ه اندازی است که تا پایان امسال مورد بهره برداری قرار می‌گیرد البته در شرایط فعلی میزان صادرات این سرم ها به طور کلی رقمی بین 2.5 الی 3000 واحد است که با راه اندازی این خط تولیدی میزان این صادرات برای هر کشور به بالغ بر 10 الی 20 هزار واحد خواهد رسید ولی در میان 60 نوع محصول تولیدی در موسسه سرم سازی رازی ایران تنها این محصول هستند که موسسه توانسته اعتبارات مورد نیاز برای بروز رسانی و ارتقاع خط تولید مربوطه را تامین کند و هنوز خط تولید 68 محصول دیگر در انتظار تامین اعتبار برای بهبود دستگاه‌هایشان به سر می‌برند ولی آنچه که فعلا حائز اهمیت است موفقیت این موسسه در تامین و تولید سرم‌های با کیفیت و موثر برای درمان نیش‌های مرگبار ناشی از گزش های مار و عقرب است که بخوبی امتحان خود را پس داده‌اند به گونه ای که بر خلاف سالهای گذشته دیگر فردی به علت نبود و یا کمبود پادزهر و یا حتی هزینه بالای واردات آنها جان خود را از دست نمی‌دهد و به همین منظور نیز در قرارداد منعقد شده بین وزارت بهداشت و موسسه سرم سازی رازی تامین هر واحد سرم ضد مار گزیدگی و سرم ضد عقرب گزیدگی با هزینه‌ای بین 95 الی 120 هزار تومان صورت می‌گیرد .

علم تولید پادزهر در سراسر جهان علم جدیدی نیست اما تولید سرم درمانی برای درمان شش نوع گزیدگی مرگبار کار هر کسی نیست آن‌هم گزیدگی توسط شش گونه مار بسیار سمی و کشنده که در ایران و کشورهای منطقه بیشترین میزان تراکم و پراکندگی را دارند‌، مارهایی که داشتن اطلاعاتی پایه ولی مفید از آنها در رویارویی با نیش‌های زهرآگین‌شان بسیار مهم است و به همین منظور نیز ناصر محمدپور رئیس بخش جانوران سمی موسسه سرم سازی ایران در انتهای این گزارش گفت‌: مارهای افعی از جمله مارهای سمی هستند که در مناطق مختلف ایران بیشترین میزان گزیدگی‌ها و تراکم را به خود اختصاص داده‌اند اما نکته بسیار مهم در خصوص این مارها نوع اثر گذاری زهرشان است که بصورت مسمومیت خونی بروز می‌کند و به همین منظور در صورتیکه فردی در اثر مار گزیدگی از نوع افعی دچار شد تنها 2 الی 3 ساعت برای رسیدن به مرکز درمانی و تزریق سرم ضرمارگزیدگی فرصت دارد البته این موضع در مورد مارهای کبری بسیار سمی کمی متفاوت تر است زیرا در نیش کبری نوع مسمومیت بصورت فلج اعصاب بروز می‌کند که شانس مرگ را دوچندان کرده و به همین علت نیز در صورت گزیدگی ناشی از مار کبری باید فرد مصدوم را ظرف یک ساعت و یا کمتر از دوساعت به مرکز درمانی رساند‌.

رئیس بخش جانوران سمی موسسه سرم سازی رازی ایران همچنین اذعان داشت: این در حالی است که افعی‌ها در ایران به چهار نوع مختلف شاخ‌دار ، افعی قفقازی‌، افعی زنجانی‌، افعی جعفری و افعی برزه تقسیم می‌شوند و پس از آنها ما‌رهای آبی جزء متراکم‌ترین انواع مار‌های سمی در ایران هستند اما به طور کلی در این میان افعی های جعفری با سهم 50 درصدی بیشترین میزان مارگزیدگی‌ها را در ایران به خود اختصاص داده‌اند از سوی دیگر نیز با وجود شش گونه سمی و بسیار کشنده از عقربها در ایران به ویژه تراکم بسیار بالای عقرب گادیم با آن جثه کوچک و دمی که همیشه بر روی زمین می‌کشد نیز با عامل مرگ و میر 95 درصدی و همچنین در میان انواع عقرب گزیدگی ها با اختصاص آماری بالغ بر 30 درصد‌، بیشترین میزان عقرب گزیدگی ها را شامل می‌شود عقربی که تنها پنج دقیقه شانس زندگی به مصدوم را می‌دهد و نواحی جنوبی کشور و مناطق خشک و گرمسیری زیستگاه اصلی این گونه خطرناک از عقربها می باشد ولی نباید از آثار کشندگی و مسمومیت عقربهای زرد رنگ‌‌، عقربهای جثه درشت سیاه و نیز عقرب ریز خاکستری غافل شد که در این موارد باید ظرف کمتر از 20 دقیقه فرد مصدوم تحت مراقبتهای کنترلی از طریق انجام کمک‌های اولیه به مرکز درمانی ارجاع شود‌.

گزارش از فرشته برزگری

انتهای پیام/