یادداشت؛
زباله‌های دوست داشتنی!
درختان قربانیان اصلی سوء مصرف کاغذ در تمام دنیا هستند که البته در ایران زیان آن جبران نمی‌شود.
خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درختان به عنوان شش‌های اندام زمین همواره در تهیه اکسیژن و پاکسازی هوا نقش مهمی دارند و آلودگی هوا که متهم اصلی بیماری‌های قلبی و ریوی، سرطان و... است با ازدیاد درختان، کاهش می‌یابد.
درختان، قربانیان سوء مصرف بشر در زمینه کاغذ
برای تهیه هر تن کاغذ، 15 درخت تنومند و جوان قطع می‌شوند و متأسفانه بازیافت مطلوبی ندارند چون فرهنگ‌سازی در زمینه جدا کردن زباله خشک و تر ضعیف است و خانواده‌ها اهمیتی به این موضوع نمی‌دهند. به ندرت در برخی ادارات مخزن جدا برای زباله‌های کاغذی در نظر گرفته می‌شود و اغلب همان مخزن اگر باز شود نتیجه تأسف‌‌آور خواهد بود چون کاغذها در میان زباله‌های تر، در اقلیت هستند.
موضوع هدر رفتن کاغذها ارتباط مستقیم با محیط زیست ما و موضوع سلامتی انسان‌ها دارد. با هدر رفتن کاغذها و برنگشتن آنها به چرخه بازیافت و استفاده مجدد در جامعه، اجبار برای قطع درختان بیشتر پیش می‌آید و این یعنی نابودی زمین،بشر و حیات.
موضوع دیگری که در این زمینه مطرح است موضوع واردات کاغذ با هزینه‌های بالا است که آن هم با چاپ اسکناس به همان وضعیت قبل بر‌می‌گردد.
بنابراین گزارش سالانه یک‌و‌نیم میلیون تن مصرف کاغذ در کشور ثبت شده است که حدود 400 هزار تن آن در سیستم اداری کشور مصرف می‌شود و می‌توان به جرأت گفت با حذف بسیاری از کاغذبازی‌های اداری و اوراق غیر ضروری در پرونده‌ها می‌توان مقدار و مبلغ زیادی در مصرف کاغذ صرفه‌جویی کرد. 85 تا 90 درصد از کاغذ مصرفی، از قطع درختان جنگل‌های طبیعی و دست کاشت تهیه می‌شود.
خیابانی با سنگفرش کاغذی
خیابان انقلاب را همه ما یکبار هم که شده دیده‌ایم. خیابانی که قدم به قدم آن کتابفروشی است و کف آن با کاغذ‌های سفید و رنگی تبلیغات فرش شده است. کاغذ‌هایی که دیگر رنگ آسفالت به خود گرفته‌اند و هر شب همراه زباله‌های دیگر راهی یک کیسه می‌شوند تا سرنوشتشان در میان انبوه زباله‌های شهری به فراموشی سپرده شود. کاغذها و تراکت‌های تبلیغاتی که از دست تراکت پخش‌کن‌ها به دست ما و سپس به دست زمین سپرده می‌شوند و زیر پای عابران خیابان‌ها رنگ می‌بازند. به گواهی آمار ماهی حدود 90 تن کاغذ در خیابان دانشگاه تهران هدر می‌روند و در مورد بازیافت آنها سوالات زیادی مطرح است.
تاریخ ثابت کرده ایران پس از چین دومین کشوری بوده که به ساخت کاغذ مسلط و در این زمینه خودکفا بوده است. اما در حال حاضر هزینه زیادی را برای واردات کاغذ هزینه می‌کند و نمی‌تواند در این زمینه بازیافت مطلوبی داشته باشد.
کمبود کاغذ و هزینه بر بودن واردات آن به صنعت چاپ ونشر و گران شدن ورق، دفتر، کتاب و نشریات چاپی اثر مستقیم دارد و این موضوع هم همین سرانه پایین مطالعه کشور را به نصف و کمتر می‌رساند. چون متأسفانه در حال حاضر کتاب در سبد خانوار جایگاه متزلزلی دارد و اگر قیمت آن افزایش یابد، چه بسا همین مطالعه اندک هم به صفر برسد و علاوه بر نا‌امید شدن نویسندگان از نوشتن کتاب و ضرر اقتصادی، کشور از نظر دانش و علم نیز ضعیف و بی‌بنیه شود.
در چندین کشور دنیا مثل آلمان، دانش‌آموزان در آغاز سال تحصیلی کتاب‌ها را از مدرسه محل تحصیل به امانت دریافت می‌کنند و در پایان امتحانات آنها را تحویل می‌دهند. با این روش صرفه‌جویی زیادی در مصرف کاغذ و چاپ غیر‌ضروری کتاب‌های درسی خواهد شد، اما در کشور ما عملاً چنین چیزی ممکن نیست چون کتابی که در آغاز سال تحصیلی برای دانش‌آموز خریداری می‌شود، در نیمه‌سال دیگر قابل استفاده نخواهد بود.
متأسفانه در سال 1391، 100 چاپخانه و دفتر مطبوعات خصوصی به دلیل گرانی کاغذ تعطیل شدند و فعالیت آنها متوقف شد و این موضوع اگر به چاپخانه‌ها و دفاتر مطبوعاتی دیگر تسری پیدا کند جامعه دچار مشکل بزرگی خواهد شد.
راه‌های ساده‌ای برای جلوگیری از هدر رفتن کاغذ وجود دارد؛ درخواست کاغذ‌های رسید بانکی که در دستگاه‌های عابر بانک (ATM) موجود است و چاپ آن پس از گذر چند روز به دلیل امنیتی محو می‌شود در صورتی که نیازی به دریافت آنها نیست، یک نوع هدر دادن است. با پر کردن فرم ارسال پیامکی اطلاعات حساب تا حد زیادی از هدر رفت کاغذ جلوگیری می‌شود.
در قبض‌های آب، برق و گاز و تلفن نیز قید شده است که در صورت تمایل مبلغ و شماره‌های مربوط به قبض، از طریق سیستم پیامکی به دست خانواده برسد و برگه قبض چاپ نشود که این روش هم در صرفه‌جویی مؤثر خواهد بود. چون میلیون‌ها کاغذ برای چاپ قبض‌های پرداختی در کشور مصرف می‌شوند و هدر می‌روند.
فرهنگ جداسازی کاغذ از زباله تر، اگر از محیط آموزشی مثل مدرسه در دانش‌آموزان نهادینه شود، به خانواده‌ها منتقل می‌شود و چون اجتماع، از جمع کانون‌های خانوادگی تشکیل شده، رواج آن در سطح گسترده به اصلاح فرهنگ جامعه در زمینه محیط زیست و صرفه‌جویی در منابع مالی منجر خواهد شد.
کمبود کاغذ برای فعالیت‌های انتشار به جایی رسیده است که مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای واردات کاغذ امتیازهای ویژه‌ای مثل معافیت مالیاتی و تخفیف هزینه‌های گمرکی در نظر گرفته است تا ضمن حمایت از واردات، از قطع درختان بیشتر جلوگیری کند.
یادداشت از: شیما شفیعی
انتهای پیام/
