به گزارش خبرنگار حوزه میراث و گردشگری گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ کشور ایران با حجم بالای میراث طبیعی و گستردگی زیاد در حوزه میراث طبیعی هنوز اثر ثبت شده‌ای در فهرست یونسکو ندارد، این در حالی است که ثبت اثر در فهرست جهانی از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت است، افزایش جاذبه‌های جهانی هر کشور موجب رونق توریست شده و باعث می‌شود اثر از حمایت‌های جهانی برخوردار شود، از طرفی اهمیت آن در حوزه جهانی منجر به نگهداری بیشتر و بهتر و توجه به اثر ثبت شده می‌شود و از سوی دیگر عواقبی که تخریب یک اثر ثبت شده به همراه دارد قابل قیاس با اثر ثبت نشده نیست.

اگر اثری تاریخی یا فرهنگی مانند کتیبه سمیرم مورد آسیب قرار گیرد، بهانه‌هایی نظیر صعب‌العبور بودن اثر و یا کمبود نیروها برای حفاظت از آن به جهت اینکه در فهرست آثار ثبت شده نیست قضیه را فیصله می‌بخشد و پس از مدتی نیز همه چیز به دست فراموشی سپرده می‌شود، اما ثبت اثر ملی با درجه اهمیت بیشتری روبروست و مسائل حاشیه‌ای بیشتری نیز  در بر دارد، در سطح بالاتر اگر اثر در فهرست جهانی ثبت شده باشد به مراتب مسائل امنیتی خاص خود را می‌طلبد.

پرونده تکمیل شده «کویر لوت» برای بررسی و ثبت جهانی به یونسکو ارسال شده که قرار است اواخر مهر ماه برای بررسی صلاحیت اثر به جهت ثبت جهانی هیات تشخیص بررسی‌های لازم را به عمل آورند و در صورت تایید برای سال 2016 به ثبت جهانی درآید. 

اولین اثر میراث طبیعی ایران که ثبت ملی شده است، کوه دماوند است که در تیر ماه 1387 ثبت شد و از آن تاریخ به بعد سازمان میراث فرهنگی اقدام به ثبت میراث طبیعی کرده و تا به حال حدود 260 اثر از جاذبه‌های طبیعی در فهرست ملی به ثبت رسیده است که فهرست آن‌ها به قرار زیر است:

ردیف  /  نام اثر   /  استان/    تاریخ ثبت

1 کوه دماوند مازندران 1387/04/13 

2 چشمه معدنی سورت مازندران 1387/04/16 

3 سرو کهنسال ابر کوه(ابر قو) یزد 1387/04/16 

4 درخت سرو کهنسال مهرگان خراسان شمالی 1387/08/25

 

5 پنج درخت چنار پیر کمر بسته همدان 1387/10/02 

6 درخت چنار کهنسال مسجد باغوار همدان 1387/10/02 

7 محدوده سرچشمه هرات یزد 1387/10/02 

8 کوه ارنان یزد 1387/10/02 

9 درخت سرو کهنسال منگاباد یزد 1387/10/02 

10 درخت چنار کهنسال کرخنگان یزد 1387/10/02 

11 درخت چنار کهنسال تنگ چنار یزد 1387/10/02 

12 محدوده کوهریگ یزد 1387/10/02 

13 چشمه معدنی سودکلا مازندران 1387/10/02 

14 غارهای آهکی سوکلا مازندران 1387/10/02 

15 پارک ملی گلستان گلستان 1387/10/03 

16 جنگلهای سری یک شصت کلاته گلستان 1387/10/03 

17 جنگلهای حوزه 46 کجور نوشهر مازندران 1387/10/03 

18 جنگلهای 2000 و 3000 تنکابن مازندران 1387/10/03 

19 جنگلهای حوزه 14 قلعه رودخان و حوزه  15 ماسوله گیلان 1387/10/03 

20 جنگلهای حوزه یک آستارا چای گیلان 1387/10/03 

21 آبشار گنجنامه همدان 1387/10/15 

22 درخت توت کهنسال روستای امزاجرد همدان 1387/10/15 

23 غار علیصدر همدان 1387/10/15 

24 درخت توت کهنسال امامزاده محسن(کوه) همدان 1387/10/15 

25 درخت توت کهنسال امامزاده حسین همدان 1387/10/15 

26 هرباریوم وزارت جهاد کشاورزی(ایران) تهران 1387/11/27 

27 درخت چنار کهنسال روستای کتلی خراسان شمالی 1387/11/27 

28 درخت چنار کهنسال روستای اسفجیر خراسان شمالی 1387/11/27 

29 درخت چنار کهنسال روستای چناران خراسان شمالی 1387/11/27 

30 درخت چنار کهنسال روستای مهنان خراسان شمالی 1387/11/27 

31 سراب گیان همدان 1387/12/26 

32 سراب گاماسیاب همدان 1387/12/26 

33 غار گاماسیاب همدان 1387/12/26 

34 تالاب پیر سلمان همدان 1387/12/26 

35 درخت چنار کهنسال چنار ناز یزد 1388/08/25 

36 آبگیر فصلی قدیر اژده ها یزد 1388/08/25 

37 غار خانه خدا یزد 1388/08/25 

38 درخت بنه کهنسال روستای چنار ناز یزد 1388/08/25 

39 درخت پده کهنسال روستای هارونی یزد 1388/08/25 

40 درخت سرو کهنسال روستای چم یزد 1388/08/25 

41 غار بهار یزد 1388/08/25 

42 درخت بنه کهنسال بداف یزد 1388/08/25 

43 درخت گردوی کهنسال اسپاخو خراسان شمالی 1388/08/25 

44 چشمه مهنان خراسان شمالی 1388/08/25 

45 چشمه آبگرم ایوب خراسان شمالی 1388/08/25 

46 آبشار نوژیان لرستان 1387/12/27 

47 درخت بنه کهنسال شهنشاه2 لرستان 1387/12/27 

48 آبشار بیشه لرستان 1387/12/27 

49 درخت زربین کهنسال شهنشاه لرستان 1387/12/27 

50 درخت توت کهنسال شهنشاه لرستان 1387/12/27 

51 درخت بنه کهنسال شهنشاه1 لرستان 1387/12/27 

52 درخت کهنسال دارتی لرستان 1387/12/27 

53 درخت چنار کهنسال طاق بستان كرمانشاه 1387/12/27 

54 غار قوری قلعه كرمانشاه 1387/12/27 

55 سراب نیلوفر كرمانشاه 1387/12/27 

56 سراب جابری(جاوری) كرمانشاه 1387/12/27 

57 سراب روانسر كرمانشاه 1387/12/27 

58 سراب قوری قلعه كرمانشاه 1388/05/03 

59 سراب یاوری كرمانشاه 1388/05/03 

60 میراث طبیعی - تاریخی خلیج فارس بوشهر 1388/02/10 

61 سراب کبوتر لانه كرمانشاه 1388/05/03 

62 تالاب هشیلان كرمانشاه 1388/05/03 

63 سراب دربند كرمانشاه 1388/05/03 

64 چشمه بل كرمانشاه 1388/05/03 

65 منطقه حفاظت شده بیستون كرمانشاه 1388/05/03 

66 سراب بیستون كرمانشاه 1388/05/03 

67 درخت گردوی کهنسال ترخین آباد همدان 1388/05/03 

68 درخت چنار کهنسال اسلامیه یزد 1388/08/25 

69 درخت سرو کهنسال دو قلوی مبارکه یزد 1388/08/25 

70 درخت سرو کهنسال روستای حسینی یزد 1388/08/25 

71 دریاچه ولشت مازندران 1388/07/15 

72 تالاب لفانه1 لرستان 1388/07/15 

73 درخت چنار کهنسال قلعه نصیر 1 لرستان 1388/07/15 

74 تالاب تکانه لرستان 1388/07/15 

75 آبشار سرکانه (هفت چشمه) لرستان 1388/07/15 

76 درخت چنار کهنسال احد آباد1 لرستان 1388/07/15 

77 درخت چنار کهنسال احمد آباد2 لرستان 1388/07/15 

78 درخت چنار کهنسال احمد آباد 3 لرستان 1388/07/15 

79 درخت چنار کهنسال قلعه نصیر 2 لرستان 1388/07/15 

80 درخت بلوط کهنسال احمد آباد لرستان 1388/07/15 

81 سراب باز کل لرستان 1388/07/15 

82 هفت چشمه لرستان 1388/07/15 

83 درختان سرو کهنسال کبوتر خانه خراسان شمالی 1388/07/15 

84 چشمه دیمه چهارمحال و بختیاری 1388/08/25 

85 منطقه حفاظت شده حرا هرمزگان 1388/08/26 

86 درخت چنار کهنسال امام زاده حسین البرز 1388/12/15 

87 درخت ارس کهنسال شهرستانک البرز 1388/12/15 

88 گنبد نمکی دشتی خورموج بوشهر 1389/11/20 

89 دریاچه اوان قزوین 1389/11/20 

90 غار آویشو گیلان 1389/11/20 

91 آبشار سمیرم اصفهان 1389/11/20 

92 دریاچه دو قلوی سیاه گاو ایلام 1389/11/20 

93 درخت کهنسال صنوبر نظر علی خراسان شمالی 1389/11/20 

94 درخت کهنسال ارس سرانی خراسان شمالی 1389/11/20 

95 درخت چنار کهنسال چنار سوخته خراسان شمالی 1389/11/20 

96 درخت کهنسال ارس آرچه خراسان شمالی 1389/11/20 

97 درخت کهنسال چنار شوقان خراسان شمالی 1389/11/20 

98 غار پراو كرمانشاه 1389/11/20 

99 سراب نجیوران كرمانشاه 1389/11/20 

100 کوه سهیل كرمانشاه 1389/11/20 

101 دریاچه خضر نبی مازندران 1389/11/20 

102 دریاچه زریوار كردستان 1389/11/20 

103 کوه آبیدر كردستان 1389/11/20 

104 درخت کهنسال سرو بهلگرد خراسان جنوبی 1389/11/20 

105 درختان کهنسال زیتون های فسون خراسان جنوبی 1389/11/20 

106 درخت کهنسال چنار مزار سلطان تیمور خراسان جنوبی 1389/11/20 

107 درخت کهنسال چنار رزگ خراسان جنوبی 1389/11/20 

108 درخت کهنسال جنار دوشنگان خراسان جنوبی 1389/11/20 

109 چشمه وقت و ساعت چهارمحال و بختیاری 1389/11/20 

110 گل فشان تنگ کنارک سیستان وبلوچستان 1389/11/20 

111 کوهستان الوند همدان 1389/11/20 

112 تالاب آق گل همدان 1389/11/20 

113 کوه شاهو كرمانشاه 1389/11/20 

114 جنگل ابر سمنان 1389/11/20 

115 ذخیره گاه جنگلی کاشتر كردستان 1389/11/20 

116 ذخیره گاه جنگلی ابوالمومن كردستان 1389/11/20 

117 رودخانه کارون چهارمحال وبختیاری   1389/11/20 

118 رودخانه زاینده رود چهارمحال و بختیاری 1389/11/20 

119 جنگلهای حرا گواتر سیستان وبلوچستان 1389/11/20 

120 منظر طبیعی - فرهنگی کوهستان سبلان اردبیل 1389/11/20 

121 اثر طبیعی - تاریخی منطقه فسیلی مراغه آذربایجان شرقی 1389/11/20 

122 درخت چنار کهنسال پراپر آذر شهر آذربایجان شرقی 1390/10/08 

123 درخت چنار کهنسال روستای ارسی آذربایجان شرقی 1390/10/08 

124 درخت چنار کهنسال خامنه آذربایجان شرقی 1390/10/08 

125 درخت چنار کهنسال اسکو آذربایجان شرقی 1390/10/08 

126 درخت چنار کهنسال روستای زاویه آذربایجان شرقی 1390/10/08 

127 درخت چنار کهنسال زرآباد قزوین 1390/10/08 

128 منظر طبیعی بلور مازندران 1390/10/08 

129 رویشگاه درختان سرو کهنسال بانسرو ایلام 1390/10/08 

130 درخت ارس کهنسال دیباج سمنان 1390/10/08 

131 درخت گردوی کهنسال کمان رستم سمنان 1390/10/08 

132 درخت کهنسال چنار سوخته صح سمنان 1390/10/08 

133 درخت چنار کهنسال امام زاده یحیی شهمیرزاد سمنان 1390/10/08 

134 درخت چنار کهنسال دو قلوی چاشم سمنان 1390/10/08 

135 غار افتر سمنان 1390/10/08 

136 درخت گردوی کهنسال تویه سمنان 1390/10/08 

137 آبشار فدامی فارس 1390/10/08 

138 درخت چنار کهنسال تیرونجان فارس 1390/10/08 

139 رویشگاه درختان سرو کهنسال رستاق فارس 1390/10/08 

140 درخت کهنسال چنار برفدان فارس 1390/10/08 

141 درخت سرو کهنسال راز خراسان شمالی 1390/10/08 

142 درخت چنار کهنسال شیرین دره خراسان شمالی 1390/10/08 

143 درخت چنار کهنسال اسلام آباد خراسان شمالی 1390/10/08 

144 درختان چنار کهنسال کلاته جان خراسان شمالی 1390/10/08 

145 درخت سرو تبری کهنسال روستای اسفیدان خراسان شمالی 1390/10/08 

146 درخت ارس کهنسال عزیز  آرچه تفتازان خراسان شمالی 1390/10/08 

147 رویشگاه درختان ارس کهنسال قره نوده خراسان شمالی 1390/10/08 

148 درخت ارس کهنسال اسطخری خراسان شمالی 1390/10/08 

149 درخت چنار کهنسال روستای زرده كرمانشاه 1390/10/08 

150 آبشار پیران كرمانشاه 1390/10/08 

151 درخت بلوط کهنسال بیان دره كردستان 1390/10/08 

152 درخت زبان گنجشک کهنسال پیر محمد كردستان 1390/10/08 

153 درخت سرو کهنسال فورگ خراسان جنوبی 1390/10/08 

154 درخت سرو کهنسال روستای گسک خراسان جنوبی 1390/10/08 

155 درخت بنه کهنسال روستای رچ خراسان جنوبی 1390/10/08 

156 مجموعه درختان کهنسال بنه قدمگاه بلنجیر خراسان جنوبی 1390/10/08 

157 کفه نمکی برد سکن خراسان رضوی 1390/10/08 

158 رویشگاه قرقات سنقز خراسان رضوی 1390/10/08 

159 منظر طبیعی اخلمد خراسان رضوی 1390/10/08 

160 درخت سرو کهنسال نوقات خراسان رضوی 1390/10/08 

161 درخت سرو زربین کهنسال پیر سلی خوزستان 1390/10/08 

162 درخت چنار کهنسال دنیجرد مركزی 1390/10/08 

163 درخت چنار کهنسال امام زاده قاسم روستای کهک مركزی 1390/10/08 

164 درخت چنار کهنسال امام زاده قاسم شاهواروق مركزی 1390/10/08 

165 درخت چنار کهنسال ششناور مركزی 1390/10/08 

166 درخت چنار کهنسال وقف محله مركزی 1390/10/08 

167 آبشار کمر دوغ كهگیلویه و بویراحمد 1390/10/08 

168 درخت سرو کهنسال لار كهگیلویه و بویراحمد 1390/10/08 

169 آبشار چکان لرستان 1390/10/08 

170 مجموعه تالاب های تنگ فنی لرستان 1390/10/08 

171 ژئوپارک قشم هرمزگان 1390/10/08 

172 غار نمکی3N هرمزگان 1390/10/08 

173 چاهکوه هرمزگان 1390/10/08 

174 دره ستاره ها هرمزگان 1390/10/08 

175 خلیج دلفین ها هرمزگان 1390/10/08 

176 منطقه تخم گذاری لاک پشت ها (شیب دراز) هرمزگان 1390/10/08 

177 تالاب پرندگان دو کوهک هرمزگان 1390/10/08 

178 جزیره ناز هرمزگان 1390/10/08 

179 زیستگاه حشره خوار کوتوله هرمزگان 1390/10/08 

180 آبشار شاهندشت مازندران 1390/10/08 

181 چشمه استخر پشت(دریاچه استخر پشت) مازندران 1390/10/08 

182 آبشار شارشار خراسان شمالی 1390/10/08 

183 چشمه آبگرم مهمانک خراسان شمالی 1390/10/08 

184 مجموعه درختان باغ چل گردو كردستان 1390/10/08 

185 چشمه معدنی باباگرگر كردستان 1390/10/08 

186 درخت بنه کهنسال یکه درخت خراسان جنوبی 1390/10/08 

187 چشمه های قیر خوزستان 1390/10/08 

188 تشکوه خوزستان 1390/10/08 

189 درخت چنار کهنسال روستای زوارم خراسان شمالی 1390/10/08 

190 محدوده چشمه های آهکی توران پشت یزد 1393/02/31 

191 درخت گردو کهنسال چپانلو خراسان شمالی 1393/03/21 

192 درخت چنار کهنسال بش قارداش خراسان شمالی 1393/03/21 

193 درخت ارس کهنسال درتوم خراسان شمالی 1393/03/21 

194 چشمه قصر یعقوب فارس 1393/05/29 

195 مجموعه آبشار های شیرآباد گلستان 1393/05/29 

196 چشمه مرتضی علی خراسان جنوبی 1393/05/29 

197 درخت سرو کهنسال تلخیک - زول خراسان جنوبی 1393/05/29 

198 درخت سرو کهنسال زول خراسان جنوبی 1393/05/29 

199 ابشار گزو مازندران 1393/05/29 

200 دریاچه شورمست مازندران 1393/05/29 

201 آبشار ارم مازندران 1393/05/29 

202 تل گز(نبکا) شهداد کرمان 1393/05/29 

203 بیابان لوت کرمان 1393/05/29 

204 منطقه حفاظت شده ارسباران آذربایجان شرقی 1393/05/29 

205 نرگس زارهای طبیعی بهبهان خوزستان 1393/8/28

206 درخت ارس کهنسال روستای لطر قزوین 1393/8/28

207 درخت چنار کهنسال سیردان قزوین 1393/8/28

208 درختان کهنسال گردوی زواردشت قزوین 1393/8/28

209 چمن سلطانیه (چمن زار سلطانیه) زنجان 1393/8/28

210 درخت چنار کهنسال زهترآباد زنجان 1393/8/28

211 درخت سرو کهنسال نوفرست خراسان جنوبی 1393/8/28

212 درخت چنار کهنسال زول خراسان جنوبی 1393/8/28

213 مجموعه درختان سرو کهنسال مهموئی خراسان جنوبی 1393/8/28

214 آبشارهای دره گرم لرستان 1393/9/26

215 دره شی زر لرستان 1393/9/26

216 درخت چنار کهنسال کیذقان خراسان رضوی 1393/9/26

217 تالاب چشمه سبز خراسان رضوی 1393/9/26

218 گل فشان بلبلوک سیستان و بلوچستان 1393/9/26

219 چاه نیمه های زهک سیستان و بلوچستان 1393/9/26

220 درخت چنار کهنسال جوزک خراسان شمالی 1393/11/8

221 درخت چنار کهنسال جربت خراسان شمالی 1393/11/8

222 درخت سروکهنسال  روستای ریزه خراسان شمالی 1393/11/8

223 درخت چنار کهنسال شاه اجاق خراسان شمالی 1393/11/8

224 درخت داغداغان کهنسال قره نوده خراسان شمالی 1393/11/8

225 درخت ارس کهنسال پیربام خراسان شمالی 1393/11/8

226 درخت چنار کهنسال بازخانه خراسان شمالی 1393/11/8

227 درخت ارس کهنسال فتح آباد خراسان شمالی 1393/11/8

228 درخت چنار کهنسال دهنه اجاق خراسان شمالی 1393/11/8

229 درخت شاه توت کهنسال حصار خراسان شمالی 1393/11/8

230 رویشگاه درختان ارس کهنسال آرچلی خراسان شمالی 1393/11/8

231 درخت چنار کهنسال کلاته آقانبی خراسان شمالی 1393/11/8

232 درخت چنار کهنسال دره حلقه زو درکش خراسان شمالی 1393/11/8

233 درخت چنار کهنسال چشمه یعقوب خراسان شمالی 1393/11/8

234 آبشار سرکند دیزج آذربایجان شرقی 1393/12/23

235 غار هامپوپیل مراغه ذربایجان شرقی 1393/12/23

236 غار دیبی یوخ گل آخور ذربایجان شرقی 1393/12/23

237 آبشار اماو ایلام 1393/12/23

238 غار آقامیر ایلام 1393/12/23

239 درخت چنار کهنسال قلعه سام ایلام 1393/12/23

240 زمین لغزه کبیر کوه ایلام 1393/12/23

241 مجموعه درختان چنار سیاسرد چهارمحال و بختیاری 1393/12/23

242 درختان کهنسال نارون سیاسرد چهارمحال و بختیاری 1393/12/23

243 درختان کهنسال زیتون روستای وره زرد لرستان 1393/12/23

244 کوه زندان سلیمان (دیو زندان ) آذربایجان غربی 1393/12/23

245 سراب فش کرمانشاه 1394/2/19

246 سراب دهلر (ماران) کرمانشاه 1394/2/19

247 آبشار کبودوال گلستان 1394/2/19

248 درختان مسیر شاه جوی بلده فردوس خراسان جنوبی 1394/2/19

249 کوه و دشت نرگسی(نرگس زار خوسف) خراسان جنوبی 1394/2/19

250 غار بتون (بتو) سرایان خراسان جنوبی 1394/2/19

251 مجموعه درختان کهنسال بیدخوگ خراسان جنوبی 1394/2/19

252 سروهای کهنسال مزدآباد خراسان جنوبی 1394/2/19

253 چنار کهنسال دشت بیاض خراسان جنوبی 1394/2/19

254 سروهای کهنسال خونیک گدار خراسان جنوبی 1394/2/19

255 چنار کهنسال مزد آباد خراسان جنوبی 1394/2/19

256 چنار کهنسال چشمه اکبری خراسان جنوبی 1394/2/19

257 چنار کهنسال بادامک خراسان جنوبی 1394/2/19

258 چنار های کهنسال پیرمردان شاه خراسان جنوبی 1394/2/19

259 کوه تفتان سیستان و بلوچستان 1394/3/18

260 چشمه آبگرم دلفان لرستان 1394/4/21

در راستای اقدامات میراث فرهنگی برای ثبت ملی میراث طبیعی اخیرا" یازده اثر طبیعی از استان‌های مختلف در فهرست آثار ملی قرار گرفت، تپه دهل زنان مروست، آبشار سفیده ندوشن ، درخت بنه کهنسال کمکوئیه ، تلماسه های صادق آباد ، چشمه‌های دره آب شور، درخت چنار کهنسال روستای باجگان، درخت چنار کهنسال چک چک، درخت چنار کهنسال گرمه اولیا، مجموعه سروهای کهنسال قبرستان گور کهنه، مجموعه چنارهای خورجان خرم بید، درخت چنار کهنسال مظفرآباد خرم بید در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.

این تپه در نواحی خشک و نیمه خشكی كه مسیر حركت ماسه توسط باد، با موانعی مانند تپه‌ها یا كوه‌ها برخورد می‌كند، در صورت تغذیه كافی، ممكن است تراكمی از ماسه در جهت باد یا در دامنه‌های پشت به باد تشكیل شود. در بعضی از مناطق مستعد ضخامت این رسوبات تا 100 متر نیز می‌رسد ولی معمولا بین چند متر تا چند ده متر متغیر است. از نظر نوع و جهت حرکت در رابطه با مواضع مشخص (کشیدگی کوه) این تپه‌ها دو نوع هستند: تلماسه‌های صعودی یا بالا رو و تلماسه‌های نزولی یا ریزشی که اثر مذکور از نوع تلماسه‌های صعودی (بالارو) محسوب می‌شود. این اثر مربوط به هولوسن و دوره آخر کواترنر است، این تپه حدود دو سال پیش شناسایی شد و در نقطه صفر مرزی استان یزد و کرمان در بیست کیلومتری شهر مروست قرار دارد و مسیر منتهی به آن خاکی و البته در برنامه زیرسازی و آسفالت قرار دارد، این منطقه گردشگری شهر مروست شباهت زیادی به  کوه ریک غربال بیز شهرستان مهریز دارد و می‌تواند باعث جذب گردشگران و همچنین محلی تفریحی برای اهالی شهرستان خاتم باشد.

این آبشار درحدود 10 کیلومتری شرق شهر ندوشن، جاده‌ای خاکی منشعب از محور خضرآباد- ندوشن (جنب موسسه باربری شکاری) مشخص است. درست در نقطه توقف حرکت سواره، دره‌ای بسیار زیبا با شیبی تند در زیر پای مسافرین به چشم می‌خورد. نقطه ابتدای این دره که در طول یک مسیر نسبتاً طولانی حدود 5/2 کیلومتر و با شیبی تند به سوی شمال امتداد می‌یابد، آبشاری است که حاصل جریان یافتن آب حاصل از بارندگی به ویژه برف زمستان، در درون خلل و فرج لایه‌های سنگی آهکی موجود در منطقه و راه یافتن آن به سمت بیرون می‌باشد. این آبشار معروف به آبشار سفیده است. سفید بودن آب این آبشار بیشتر به دلیل وجود املاح آهکی موجود در آن است، لازم به توضیح  است که چندی پیش فعالیت‌های معدنی در محدوده این آبشار حیات این اثر طبیعی را به خطر انداخته بود که با هوشیاری جمعی از جوانان ندوشن، شعله این فعالیت‌ها در محدوده آبشار خاموش شد.

 این درخت هم در فهرست میراث طبیعی ثبت شد، درختان کهنسال ایران نشانگر تاریخ، فرهنگ و هویت ملی- اسلامی ما محسوب می‌شوند. این درختان علاوه بر مهم‌ترین ذخایر ژنتیک کشور و در امر مدیریت احیای منابع طبیعی تجدیدشونده هستند. قطر درخت حدود 191 سانتی متر است.

در نواحی خشک و بیابانی برخی پدیده‌های ژئومورفولوژیکی با اشکال مختلف و بنا به شرایط محیط از جمله ارتفاع، عمل رسوب‌گذاری آب، فرسایش و رسوب‌گذاری بادی، تخریب شدید مکانیکی به ویژه در اثر نوسان شدید دما و پدیده‌های تبخیری دیده می‌شوند. این اشکال مختلف ناهمواری مربوط به دوره‌های مختلف زمین‌شناسی هستند.

شکل‌گیری چشمه‌های آهکی مورد مطالعه در نزدیکی روستای نیوک از دوران پلیوسن و مستور پلیوستوسن در دوران چهارم زمین‌شناسی است و در طول هزاران سال اشکال موجود در فرآیندی بسیار آهسته شکل گرفته‌اند. در این فرآیند آب‌های سطحی از منافذ موجود به اعماق زمین رفته و به دلایل مختلف گرم و مجددا به طرف سطح حرکت و به منظور خروج از اعماق به جستجوی شکستگی‌های زمین پرداخته و هرجا شرایط مناسب بوده با عبور از داخل فرج و شکستگی‌های سنگ‌های آهکی املاح کلسیم در آب حل و هر چه آب بیشتر در داخل سنگ‌ها حرکت می‌کند بر غلظت کلسیم محلول در آن افزوده می‌شود.

این درخت کهنسال در نزدیکی ارس کهنسال باجگان قرار دارد. این درخت تک پایه و ماده بوده و از نظر ظاهری از سلامت خوبی برخوردار است. درخت دارای ۳ شاخه اصلی است. ارتفاع درخت ۲۵ متر، ارتفاع ناحیه تشکیل تاج18/2 متر، محیط یقه 5/7متر است.

یکی از شاخص‌ترین اِلمان‌های موجود در این مجموعه قدمتی برابر با تاریخ این زیارتگاه دارد این چنار است. این درخت تک پایه بوده، تنه آن به نسبت سالم است که دو شاخه فرعی آن با ریزش کوه شکسته شده است. ارتفاع درخت حدود 23 متر و قطر یقه در مجموع 4 متر است.

این درخت تک پایه بوده و قطر یقه درخت 685 سانتی‌متر و در حال حاضر تاج درخت به طور کامل سالم بوده ولی تنه آن در اثر سن زیاد پوک و سوخته شده که منجر به خالی شدن آن گردیده است. توجه و اعتقادات خاصی به این آثار وجود دارد که در نگرش مردم این منطقه نیز این موضوع استثناء نمی‌باشد به طوری که وقتی زوج های جوان صاحب فرزند نمی‌شوند به آنجا رفته نذر و نیاز می‌کنند و دخیل بر شاخه‌های درخت می‌بندند.

مجموعاً سه سرو  با میانگین سنی 270 الی 300 سال در محدوده قبرستان قرار دارد که اخیرا" ثبت ملی شده است.

این مجموعه شامل سه درخت چنار در کنار هم با قطر های 5، 1.84 و 2.2 متر بوده که از شادابی خوبی برخوردار است. در نزدیکی شرق کوه‌های خورجان قرار گرفته است.

این درخت با قطر 2.86 متر و سن تقریبی 380 سال از درختان کهنسال شاخص استان است.

وسعت آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی امر حفاظت از میراث کشور را به مقوله‌ای تبدیل می‌کند که نیاز به برنامه‌ریزی و تلاش در سطح وسیع است، اگر هر یک از ما به عنوان یک ایرانی میراث فرهنگی را ثروت ملی خود تلقی کنیم، امر حفاظت آسانتر می‌شود و کمتر شاهد تخریب، سرقت و یا از بین رفتن تدریجی ثروت‌های بالقوه کشور هستیم، داشته‌هایی که با برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند سهم بزرگی در توسعه اقتصادی جامعه داشته و در خودکفایی کشور موثر باشد.

گزارش از: سارا تمیزکار

انتهای پیام/