به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان،کوتاهی قد به ویژه در بین زنان یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها در جوامع امروزی است که برای رفع این مشکل معمولا" خانواده‌ها به روش‌های درمانی مختلفی روی می‌آورند.برخورداری از قد بلند نه تنها یک مزیت محسوب می شود، بلکه در حوزه روانشناسی افراد بلند قد از اعتماد به نفس بالاتری برخوردارند و در حوزه علوم شناختی و یادگیری‌ ثابت شده که افراد بلند قد اطلاعات بیشتری را می‌توانند از محیط اطراف خود دریافت کنند، چون محرک‌های بیشتری را تجربه می‌کنند.

عامل محیطی تاثیرگذار روی قد افراد مسئله نوع و میزان تغذیه است. پیروی از یک رژیم متنوع و متعادل که نیازمندی‌های بدن کودکان و نوجوانان را نسبت به مواد اولیه در طول زمان رشد فراهم کند، شرط لازم برای دستیابی به حداکثر استعداد ژنتیک برای افزایش طول استخوان‌هاست.

بسیاری از متخصصین ارتوپد معتقدند؛ خیلی از افرادی که برای جراحی بلندی قد مراجعه می‌کنند، جزو افراد کوتاه قد به حساب نمی‌آیند، رشد اندام انسان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ رشد طولی و رشد عرضی. رشد طولی در دخترها تا حدود چهارده سالگی ادامه دارد، در شانزده سالگی کند شده و بعد از آن بسیار کاهش پیدا می‌کند، ولی پسرها تا هجده سالگی رشد طولی دارند که ممکن است رشدشان تا بیست و دو سالگی تا چند سانتی متر نیز ادامه داشته باشد. ولی افزایش رشد عرضی اندام می‌تواند تا چهل و پنج سالگی نیز ادامه داشته باشد، البته نوع فعالیت فرد در افزایش عرضی یا همان چاقی موثر است.

میانگین قدی با توجه به نژاد هر ملت متفاوت است. میانگین قد در هر جامعه براساس منحنی رشد و حد متوسط جامعه در نظر گرفته می‌شود که اکثریت جامعه در این منحنی قرار می‌گیرند و درصد کمی بالا و پایین این منحنی قرار دارند.

دکتر مسعود گرشاسبی دبیر انجمن ژنتیک پزشکی ایران در خصوص تاثیر عوامل محیطی بر ژنتیک می‌گوید: در جوامع ژاپنی و آسیای شرقی متوسط قد به دلیل ژنتیکی بسیار پایین است، اما در سال‌های اخیر شاهد افزایش در متوسط قد در این جوامع بوده‌ایم که دلیل آن تغییر  الگوی زندگی و تغذیه که جزو عوامل محیطی به شمار می‌روند، شناسایی کرده‌اند.

بنابراین تغذیه و ورزش‌های کششی در سنین پایین تمی‌توانند ژنتیک را تحت تاثیر قرار دهند که اصطلاحا به آن مولتی فکتوریال یا چند عاملی می‌گوییم. یعنی چندین عامل دست به دست هم می‌دهند و به این صفات تاثیر می‌گذارند.

طبق یافته‌های اخیر پژوهشگران استرالیایی ژن‌هایی که منجر به ایجاد قد بلند می‌شوند با ژن‌های تولیدکننده کاهش شاخص توده بدنی مرتبط هستند.

گرشاسبی در خصوص تاثیر ژنتیک بر لاغری و چاقی عنوان کرد: لاغری و چاقی نیز همچون قد تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد، به گونه‌ای که گاهی به صورت عامیانه می‌گوییم، بعضی افراد حتی وقتی آب می‌خورند، چاق می‌شوند و یا هرچه غذا می‌خورند بازهم لاغر می‌مانند، بنابراین ژنتیک نقش تعیین‌کننده‌ای بر لاغری و چاقی افراد دارد، ولی عوامل محیطی همچون تغذیه نیز بر عوامل ژنتیکی موثر است.

این صاحب‌نظر درخصوص امکان پیش‌بینی قد در علم ژنتیک تصریح کرد: هنوز علم ژنتیک به مرحله‌ای نرسیده است که بتواند قد افراد را پیش‌بینی کند، یعنی ممکن است در یک خانواده پدر و مادر هر دو بلندقد باشند، اما در عمل شاهد فرزندان کوتاه قد برای آنها باشیم، چرا که صفت قد تحت کنترل حدود 20 ژن در بدن است که می‌تواند توسط یک ژن غالب کنترل شود. امکان دارد این ژن‌ها از نسل‌های قبل از اجداد مشترک به فرد ارث برسد، اما این روند خاصی ندارد و کاملا شانسی و مستقل است. ترکیبات مختلف این ژن‌ها در فرزندان موجب تفاوت در قد آنها می‌شود.

پروتئین از اجزای اصلی مورد نیاز برای رشد است که باید در رژیم غذایی کودکان و نوجوانان گنجانده شود که البته نوع حیوانی پروتئین ارجحیت دارد؛ گوشت و تخم‌مرغ منبع اصلی تامین پروتئین حیوانی است.

کلسیم عنصر اصلی در ترکیب استخوان بوده و بدون حضور مقدار مناسب آن در رژیم غذایی، رسیدن به بالاترین ظرفیت وراثت طول استخوانی میسر نیست. همچنین لبنیات و کلم و مرکبات از منابع اصلی و توصیه شده این عنصر هستند.البته برای ترشح هورمون‌های موثر در رشد و ساخت بستر استخوانی و در کنار آن عضلات، بدن به ویتامین‌ها و عناصر دیگری مانند روی، منیزیم، آهن و فلوئور نیاز دارد که رعایت یک الگوی صحیح تغذیه‌ای، اساسی‌ترین عامل در رشد طولی استخوان‌هاست.

چندین سال است که تبلیغات شبکه‌های خارجی در خصوص داروهای لاغری و کفش‌ها و داروهای افزایش قد بیداد می‌کند، اما اینکه این داروها تا چه حد تاثیرگذارند و آیا عوارضی برای فرد ایجاد می‌کنند یا خیر، از سوالات بسیار مهمی است که در این خصوص مطرح می‌شود.

از دیدگاه این متخصص ژنتیک، این تبلیغات شبکه‌های خارجی در خصوص لاغری و افزایش قد کاملا بی‌اساس است، چرا که این داروها هورمونی هستند و عوارض زیادی را برای افراد ایجاد می‌کنند و به جرات می‌توان گفت که اگر این داروها یک تاثیر مثبت داشته باشند، در عوض 5 اثر مخرب خواهند داشت. بنابراین بهتر است بجای استفاده از این داروها از روش‌های معقولانه‌تر و سالم‌تر بهره ببریم.

دبیر انجمن ژنتیک پزشکی ایران در خصوص راهکارهای موثر بر لاغری و افزایش قد خاطرنشان کرد: از آنجایی که عوامل محیطی می‌توانند بر عوامل ژنتیکی موثر باشند، لذا توصیه می‌کنیم که به هیچ عنوان افراد از داروهای هورمونی استفاده نکنند و با داشتن الگوی مناسب غذایی و همچنین با انجام فعالیت‌های ورزشی و کششی مانند بارفیکس و نرمش های بدنی، اندام خود را از لحاظ طولی و عرضی به میزان دلخواه خود برسانید.

همیشه استفاده از روش های طبیعی بهترین راه موجود است.بنابراین توجه به تغذیه و فعالیت بدنی فرزندان به ویژه در دوران بلوغ آنها امری بسیار ضروری است تا فرزندانی خوش اندام و با اعتماد به نفس داشته باشیم.

گرشاسبی به والدین توصیه می کند برای افزایش رشد قدی بچه ها به تغذیه آنها اهمیت دهند و سعی کنند موادی را که برای رشد استخوان ها لازم است، بویژه در سنین کودکی و نوجوانی و حین بلوغ در برنامه غذایی شان بگنجانند.همچنین وضع خواب کودکان هم باید طوری باشد که هورمون رشد بخوبی ترشح شود.

وی با بیان این مطلب توضیح می دهد: بیشترین میزان ترشح هورمون رشد در طول شبانه روز، در زمان خواب شبانه اتفاق می افتد و به همین دلیل خوب است بچه ها حتما حداکثر تا ساعت 11 شب خواب باشند، چون اگر در زمان اوج ترشح هورمون رشد که حدود 12 نیمه شب است، نخوابیده باشند این هورمون هم به اندازه کافی ترشح نمی شود، بنابراین کودکانی که دچار اختلالات خواب هستند با مشکل کوتاهی قد نیز روبه رو خواهند شد. موضوع دیگری که برای رشد قدی بچه ها باید در نظر گرفته شود، ایجاد محیطی آرام برای کودک است که می تواند در میزان ترشح هورمون رشد اثر بگذارد.

گزارش از میترا پور رمضان

انتهای پیام/