به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ روبان قرمز چنان آرام بر گردن می‌نشیند  که آنها ناخواسته که بدانند گرفتار این مار خوش خط و خال شده‌اند در این میان جدی گرفتن هشدارهای کارشناسان و رعایت نکات بهداشتی مهمترین نقش را در کنترل این بیماری مرگبار دارد.

بیماری ایدز یک بیماری اکتسابی است که از طریق ویروسی به نام  HIV (ويروس ايمني انساني) در بدن ايجاد می شود. این ویروس سیستم دفاعی بدن را مورد حمله قرارداده و توسط آن فرد، آلوده شده و دچار بیماری ایدز می شود. بر اثر این بیماری سیستم ایمنی بدن تضعیف شده و احتمال بروز انواع بیماری‌های عفونی و انواع خاصی از سرطان ها در بدن فرد افزایش می‌یابد و نهایتاً ممکن است که فرد به دلیل این بیماری‌ها به کام مرگ کشیده شود در صورتيكه عامل مرگ به طور مستقیم خود ویروس نباشد، اثر ویروس در سیستم ایمنی و پیدایش سایر بیماری‌های عفونی یا بعضاً بروز سرطان‌ها به زندگی این فرد پایان می دهد.

اولین مورد ایدز در کشور ما در کودکان هموفیلی که فاکتور هشت را از طریق تزریق خون دریافت می کردند، دیده شد. در آن زمان این بیماری گسترش پیدا نکرده بود و فاکتورهای انعقادی که از خارج کشور به داخل وارد می‌کردند از نظر ویروس HIV چک نمی‌شد و چند کودک بدین طریق به این بیماری مبتلا شدند و موج اول این بیماری به این صورت وارد کشور شد.

موج دوم ایدز از طریق معتادان تزریقی که حدود 200 هزار نفر هستند، در ایران شكل گرفت. طی گزارش رسمی وزارت بهداشت و دفترUNAIDS  در کشور ما حدود 15 تا 18در صد معتادان تزریقی کشور، آلوده به ویروسHIV  هستند و اگر این رقم را در رقم خوشبینانه 200 هزار ضرب کنیم، متوجه خواهیم شد که احتمالاً حدود 30 هزار تا 40 هزار HIV مثبت در بین معتادان تزریقی کشور وجود دارد. 

پیش بینی می‌شود که به زودی موج دوم ورود ایدز به موج سوم یعنی انتقال ویروس از طریق رفتارهای جنسی تبدیل شود.

دکتر حریرچی قائم مقام وزیر بهداشت در خصوص شیوع بیماری ایدز در ایران گفت: آمار مبتلایان به ایدز هر ٣ ماه یکبار اعلام می‌گردد‌. با توجه به ملاحظات مذهبی که در ایران داریم و کنترلی که در موارد تزریقی انجام داده‌ایم خوشبختانه آمار بالایی در مقایسه با کشورهای مشابه نداریم ولی از آنجایی که هر یک مورد ابتلا به ویروس ایدز ممکن است بسیار از افراد را مورد تهدید قرار دهد، اهمیت موضوع برای ما بسیار بالا است.

قائم مقام وزیر بهداشت گفت: اعتیاد راه ورود به رفتارهای پرخطر اجتماعی و جنسی در نهایت پای ثابت مبتلایان ایدز است.

در کشور ما بیشترین آمار بیماری در گروه معتادان تزریقی دیده شده است، طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی کشورهایی که عمدتاً آلودگی در گروه های پرخطر متمرکز است را "كشورهاي با شيوع متمركز از نظر HIV" می‌دانند و کشور ما الان در این دسته قرار دارد؛ یعنی هنوز این آلودگی از این گروه‌های پرخطر به کل جامعه در حد بالا منتقل نشده است و شیوع این بیماری در کل جامعه کمتر از یک درصد است که در کشور ما چیز‌ی حدود 0.22تا 0.3 درصد از کل جمعیت را مبتلایان به ایدز تشکیل می دهند.

قائم مقام وزیر بهداشت در خصوص اقدامات وزارت بهداشت در این خصوص بیان کرد: خوشبختانه مسائلی که در گذشته مربوط به خون و از منشاء خارجی بود کنترل شده است. آگاه سازی مردم به درستی انجام می‌شود اقدامات پیگیرانه برای افراد در معرض خطر که عمدتا افرادی هستند که یا اعتیاد تزریقی دارند و یا روابط جنسی کنترل نشده دارند، صورت گرفته است در مواردی اقدامات غربالگری خاصی انجام شده و در موارد ابتلا هم برای کنترل بیماری و سرایت آن اقداماتی صورت گرفته است. همچنین در زندان‌ها و مناطق خاص و شهرهایی که کانون برخی از اقدامات هستند کنترل‌هایی در نظر گرفته شده است.

حریرچی افزود: در کشور ما طی چند سال گذشته رشد آمار ابتلا به ایدز طبق گزارش وزارت بهداشت کاهش پیدا کرده است. پیش بینی رقم دقیق مبتلایان به ایدز در کشور ما طبق دو سناریو خوشبینانه و بدبینانه بین 80 هزار تا 140 هزار برآورد شده است. ما در کشورمانHIV  مثبت داریم، اما حدود 29024 از این موارد ثبت و شناسایی شده اند که از این تعداد هم شاید کمتر از نیمی از آنها در سیستم‌های بهداشتی تحت مراقبت باشند و نیمی دیگر از آنها حتی تحت مراقبت نیستند و این مسئله آنها را از آموزش و کنترل بیماری و کنترل رفتارهایشان محروم می کند. بنابراین می توانیم حدس بزنیم که چیزی حدود 15 هزار نفر از مبتلایان تحت مراقبت هستند و مابقی 60 هزار تا رقم 120 هزار مورد در جامعه هستند، ولی حتی شناسایی هم نشده‌اند. البته از آنجایی که این بیماری تا مدتی پنهان است، مبتلایان به آن تا زمانی که علائم بیماری در آنها ظاهر نشود، از بیماریشان آگاه نمی شوند و عدم مراجعه مبتلایان به این مراکز نيزخطر دیگری است براي انتشار این بیماری.

در خصوص معتادان تزریقی در ابتدا ترک اعتیاد یا عدم استفاده از سرنگ‌های مشترک توصیه می شود. خوشبختانه در این زمینه وزارت بهداشت دو استراتژی دارد؛ اولین استراتژی ایجاد مراکز (TIC) است که معتادان تزریقی به آنجا مراجعه می کنند و سرنگ یک بار مصرف در اختیار آنها قرار می گیرد و به صورت بهداشتی تزریقشان را انجام می دهند.

استراتژی دوم درمان معتادان تزریقی با متادون است؛ آنهایی که معتاد تزریقی هستند با مراجعه به این مراکز اقامتی تحت درمان با متادون قرار می گیرند و حسنش این است که دیگر آن رفتار تزریقی را نخواهند داشت. همچنین ما یکسری شبکه‌های داوطلبانه ایجاد کردیم و از کسانی که اعتیادشان را ترک کردند برای خدمت رسانی به معتادان استفاده می کنیم.

اساسی ترین مشکل بیماران HIV، انگ و تبعیضی است که در جامعه در مورد این بیماران وجود دارد. حالا عامدانه بودن یا غیرعامدانه بودن آن فرقی نمی کند. ممکن است فردی خدماتی را از جایی گرفته باشد و به واسطه آن آلوده شده باشد، ممکن است یک نفر مدت کوتاهی در زندان بوده و مجبور به کاری شده است و از این طریق بیماری ایدز را گرفته باشد. ممکن است زنی از طریق شوهرش و یا مردی از طریق زنش به این بیماری مبتلا شود و... همه این موارد را به وجود آورد و جامعه با همه این افراد به صورت یک جور برخورد می کند.

حتی اگر بگوییم فردی کاملاً مقصر است، رفتار جنسی پرخطر دارد و یا معتاد تزریقی است، باز هم این انگ و تبعیض موجب می شود که این بیماران خود را از جامعه کنار بکشند و مراقبت کمتری دریافت کنند؛ در حالی که این افراد حق دارند به عنوان یک بیمار از خدمات درمانی استفاده کنند و از خدمات اجتماعی مثل آموزش بهره مند شوند. کودکی که متاسفانه از طریق مادرش به ایدز مبتلا شده است، مقصر نیست ولی همکلاسی اش او را کنار می زند و با او ارتباط بر قرار نمي كند. 

فردی که آگاهانه می خواهد از خدمات دندانپزشکی استفاده کند و اعلام می کند که منHIV  مثبت هستم، اما دندانپزشک به او خدمات نمی‌دهد، مورد تبعیض قرار گرفته و باعث می شود که فرد در مراجعه بعدیش بیماری خود را پنهان کند. در صورتی که برخلاف تصور، کسانی که ارائه دهنده خدمت هستند، باید بنا را بر این بگذارند که هر فردی که مراجعه می کند ممکن است مبتلا به انواع بیماری ها باشد و این خدمات دهندگان باید احتیاطات فردی و تجهیزاتی خود را همیشه رعایت کنند. وسایل یک بار مصرف استفاده کنند، وسایل و تجهیزاتشان استریل باشد، ولی متاسفانه این انگ و تبعیض موجب شده که حتی اگر کسی این آموزش‌ها را دیده باشد، باز هم در ارائه خدمات به افراد مبتلا به ایدز اینگونه رفتار کند. متاسفانه چند وقت پیش فردی مبتلا به ایدز به دندانپزشکی مراجعه می‌کند و دندانپزشک از ارائه خدمات به او سریاز می زند و این مسئله باعث می شود که این فرد در مراجعه بعدی به دندانپزشکی دیگر بیماری خود را عنوان نکند و این مسئله بسیار خطرناک است.

رئیس اداره ایدز در خصوص اقدامات و مراقبت‌هایی که باید از سوی مردم برای جلوگیری از ابتلا به ایدز صورت گیرد، عنوان کرد: مردم باید از رفتارهای پرخطر خودداری کنند. اعتیاد راه ورود به این رفتارهای پرخطر اجتماعی و جنسی است.

وی در خصوص آماری که از مبتلایان به ایدز وجود دارد، تصریح کرد: آماری که از مبتلایان به ایدز ارائه می‌گردد یک آمار تجمعی است اگر یک رقم در آمار ارائه شده اشتباه صورت گیرد می‌تواند موجب سوء تفاهم‌هایی گردد ما آمار مبتلایان به ایدز را در هر فصل بدست می‌آوریم و با سال‌های گذشته و یا دوره‌های گذشته مورد مقایسه قرار می‌دهیم‌. این آمار افزایش یافته است اما در یک کشور ٧٠ میلیونی، اگر به طور مثال ٠.١ درصد افراد به ایدز مبتلا باشند،‌ این رقم نیز ، رقم درشتی خواهد بود‌. اما میزان ابتلا به درصد زیاد نیست برای ما حتی یک نفر هم رقم زیادی محسوب می‌شود. چون می‌تواند به سایرین آسیب برساند. 

وی ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد که علی‌رغم پایین‌تر بودن آمار زنان ایدزی در ایران، اما زنان به دلیل برخی ویژگی‌ها استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری کشنده دارند.آمار ایدز رو به افزایش است و وزارت بهداشت می‌گوید این موج بیشتر از هركسی زنان را نشانه رفته است. تحقیقات نشان داده احتمال ابتلای زنان به ویروس HIV حدود ۵/۲ برابر بیشتر از مردان است و زنان به دلیل ویژگی خاص‌تری نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به ایدز هستند.

همچنین رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت هم با اشاره به افزایش ابتلا به ایدز در زنان کشور گفته كه «از بین بیماران مراجعه کننده به بنده ۹۹ درصد موارد جدید از طریق رابطه جنسی مبتلا شده‌اند.»سازمان جهانی بهداشت هم تأکید كرده كه بیشترین راه انتقال ویروس ایدز در ایران از طریق برقراری روابط ناسالم جنسی صورت می‌گیرد.

زنان از نظر جسمانی آمادگی بیشتری نسبت به مردان برای دریافت ویروس HIV را دارا هستند. این واقعیت یک پیام با خود به همراه دارد و آن این است که بایستی توجه خاصی به زنان در مبارزه با ایدز شود و از آنان حمایت بیشتری به عمل آید.

تأثیر مستقیم دیگری که آلودگی در زنان به وجود می‌آورد، انتقال ویروس از طریق مادر به جنین است که این نیز خود دلیل دیگری است برای توجه بیشتر به آسیب پذیری زنان و زنگ خطری است در افزایش آمار کودکان آلوده و مبتلا به ایدز. اطلاعات به دست آمده از تحقیقات متفاوت نشان می‌دهد که در تماس جنسی بین زن و مرد، زنان در مقایسه با مردان به میزان دو برابر بیشتر امکان دریافت ویروس از شریک جنسی آلوده خود را دارند.

در این میان برخی از كارشناسان نسبت به شیوع ویروس ایدز در محیط‌های آرایشگاه‌های زنانه هم هشدار می‌دهند و می‌گویند در صورت عدم رعایت بهداشت در این مكان‌ها، خدماتی مانند پدیکور، مانیکور و انواع تاتو مستعد انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز است.به هرحال در اینجا هم آمار سلامت به نفع جامعه و به ویژه زنان نیست و صدای یک زنگ خطر دیگر هم شنیده می‌شود.

رییس اداره کنترل و مبارزه با ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت با اشاره به فعالیت مراکز ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر برای درمان معتادان متجاهر، جهت جلوگیری از گسترش HIV در این مراکز پیشنهاد کرد که بررسی ابتلا به این بیماری در تمام افرادی که به مراکز درمانی مربوطه مراجعه می‌کنند، صورت گیرد.

صداقت به چگونگی درمان اعتیاد در مراکز ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر اشاره کرد و گفت: تجمع مصرف کنند‌ه‌ها در یک دوره زمانی کوتاه و بدون هیچ برنامه‌ای برای درمان روان شناختی و حمایت‌های روان شناسی، هیچ نتیجه‌ای را در بر ندارد. این تجمع خطر شیوع رفتارهای پرخطر و در نتیجه شیوع بیماری‌های مرتبط با آن از جمله HIV را افزایش می‌دهد.

صداقت همچنین تاکید کرد: این روند به این معنی نیست که اگر ابتلای فردی به HIV، مثبت شناخته شد از درمان اعتیاد و کاهش آسیب طرد شود یا جداسازی صورت گیرد. این رویکرد می‌تواند معضل را دوچندان پیچیده‌تر کند. راه انتقال HIV تنها دو رفتار پرخطر تزریق مشترک و روابط جنسی محافظت نشده است، ترویج آموزش‌های پیشگیری از انتقال و آگاه سازی گروه‌هایی که به این مراکز مراجعه می‌کنند، بهترین و موثرترین رویکرد جلوگیری از اشاعه HIV و دیگر بیماری‌های مشابه است.

وی ضمن تاکید بر ارائه خدمات توسط پرسنل آموزش دیده در این مراکز، گفت: آموزش بویژه از طریق گروه‌های همسان و همچنین حمایت‌های روانشناختی باید در کنار بسته‌های خدمتی آنها قرار گیرد.

گزارش از محمد رضا قلی پور

انتهای پیام/