به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،پدیده مصرف گرایی یکی از معضلات کنونی جامعه ما محسوب می شود که متاسفانه در دهه های اخیر شاهد تندتر شدن روند این سبک غلط و انحرافی از زندگی در میان برخی گروه ها و اقشار جامعه بوده ایم.

با نگاه اجمالی به پیشینیه تاریخی پدیده مصرف گرایی در می یابیم که این پدیده پس از انقلاب صنعتی رونق چشمگیری پیدا کرد.

ایران نیز،در حالی که در ابتدای دهه 30 شمسی،همزمان با هم تولید کننده و صادر کننده مواد غذایی محسوب می شد،در دهه 50 تبدیل به بزرگ ترین وارد کننده مواد غذایی غرب قاره آسیا شد و این در نابودی تولید داخلی در دوران پهلوی بسیار تاثیر گذار بود.

با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی،با توجه به دگرگونی ایجاد شده در ابعاد سیاسی ،اجتماعی،فرهنگی،اقتصادی  و ...روند مصرف گرایی افراطی برای مدتی متوقف شد و این پدیده جای خود را به ساده زیستی داد.

اما با پایان جنگ و رسیدن به ثبات نسبی اقتصادی،روند مصرف گرایی در جامعه آغاز وگویی مجددا جانی دوباره گرفت.

در این میان رشد تکنولوژیکی و ظهور ویدئو،ماهواره،اینترنت و...اشتیاق جامعه را به مصرف گرایی تشدید کرد و امروز کار به جایی رسیده که با یک جامعه مصرف گرا و آماری تکان دهنده و تاسف آور از مصرف مواجه هستیم.

مجید ابهری،آسیب شناس اجتماعی و متخصص علوم رفتاری در تشریح سرانه مصرف ایرانیان در مقایسه با دیگر کشورهای جهان در سال گذشته عنوان کرد:سرانه مصرف نان مردم ایران 160 کیلوگرم است که در مقایسه با رقم مصرفی 25 کیلویی موجود در جهان،رقم قابل توجهی به شمار می رود.

وی افزود:در مصرف بنزین نیز ایرانیان 6 برابر مصرف جهانی با سرانه 90 لیتر در روز مواجه هستند که همه این ها حاکی از فاصله گرفتن از ساده زیستی و بی توجهی به مصرف منطقی و معقولانه وگرایش به زیاده روی و اسراف است که متاسفانه در کشور ما این رویه نادرست باعث تحمیل هزینه های بسیاری به سبد اقتصادی خانوارها  و تحمیل ضرر و زیان به کشور شده است.

آمار مورد اشاره به اقلام مذکور ختم نمی شود و در مصرف اقلام دیگر نیز با اعداد و ارقام خیره کننده ای مواجه هستیم.

بطور مثال کشور چین با یک میلیارد و 400 میلیون نفر جمعیت،نخستین مصرف کننده طلای زینتی،هند با یک میلیارد و دویست میلیون نفر جمعیت در جایگاه دوم و ایران با جمعیت قریب به 75 میلیون نفر رتبه سوم را به خود اختصاص داده است.

به واقع کشور ما،حتی گوی سبقت را در واردات طلای زینتی از کشورهای ثروتمندی همچون آلمان،فرانسه،ژاپن و حتی کشورهای عربی نیز ربوده است.

در مصرف دستمال کاغذی،لوازم آرایشی،قند و شکر،برنج،حبوبات،آب،برق و...نیز آمارها حاکی از پیشگامی ایران در مصرف گرایی است.

به نظر می رسد واکاوی علل و عوامل چنین رشد جهنده ای در مصرف اقلام،کالاها ومحصولات اینچنینی دیگر، اصلی ضروری و حائز اهمیت است که باید بیش از پیش به آن پرداخته شود.

**از شبهه در کیفیت محصولات داخلی تا موج سنگین تبلیغات غربی

یکی از اصلی ترین دلایل رشد این سبک نادرست در مصرف،الگوهای پر زرق و برق وارداتی و کپی شده از ایده های مصرفی غرب است.

امروزه حجم انبوهی از کالاهادر بسته بندی های جذاب و با تبلیغات حرفه ای و مهندسی شده،بر ذهن مخاطبان در کشورهای مصرفی همچون ایران القاء می شود و این امر در شرایطی رخ می دهد که عرصه تولید در کشورما با مشکلات ریز و درشت بسیاری روبرو است.

یکی دیگر از عوامل موثر در تشدید مصرف گرایی در طول سالیان اخیر،عدم اعتماد به کیفیت تولیدات و محصولات داخلی است.

به تعبیر دیگر،یک فرهنگ غلطی در جامعه جاری و ساری است مبنی بر اینکه جز کالاها و محصولاتی خاص همچون فرش،پسته،زعفران و...هر آنچه که در داخل تولید می شود،بی کیفیت است.

البته در این میان نباید از عملکرد ضعیف خود نیز به سادگی بگذریم،وجود برخی کالاها و محصولات بی کیفیت از یک سو و الصاق لِیبِل هایی تحت عنوان صادراتی،ناخودآگاه به ذهن مخاطب این موضوع را القاء می کند که کالاهای داخلی بی کیفیت و غیر استاندارد هستند و تنها محصولات صادراتی از درجه کیفی قابل قبولی برخوردارند و بس.

به واقع با چنین عملکرد تبلیغاتی این پیام را به اذهان عمومی متبادر می کنیم که شاید هر آنچه که غیر صادراتی است،محصول با کیفیتی نخواهد بود.

**چشم و هم چشمی و رقابت در مصرف گرایی

یکی دیگر از دلایل رشد مصرف گرایی،حسادت و چشم و هم چشمی های مخرب است که برخی افراد برای اینکه از کاروان مصرف گرایی باز نمانند به نحو غیر متعارفی اقدام به خرید محصولات متعدد می کنند و با این شیوه گویی به نوعی در صدد ارتقاء سطح منزلت اجتماعی خود هستند.

مریم بیگی،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران در این ارتباط گفت:متاسفانه گاهی مشاهده می شود که مصرف گرایی و خرید کالاها فراتر از نیاز معمول،معیاری می شود برای برتری افراد نسبت به یکدیگر و چنین ذهنیتی این موج مخرب را فزاینده تر از قبل تشدید می کند.

وی افزود:برخی نیز کمبودهای درونی خود را با خرید خارج از قاعده محصولات و تولیدات مصرفی پوشش می دهند و به تعبیری می توان گفت احساسات هیجانی و ناآرام خود را با مصرف گرایی و تجملات آرام می سازند.

**تبعات مصرف گرایی و تجمل گرایی چیست؟

صدیقه نوبهار،کارشناس وآسیب شناس اجتماعی در تشریح تبعات و عوارض مصرف گرایی عنوان کرد:از زاویه جامعه شناختی و روانشناختی افزایش مصرف گرایی وتجمل گرایی شکاف میان توده های اجتماعی را افزایش می دهد.

وی افزود:جلوه بیرونی تجمل گرایی افراطی در قالب تبعیض نمود پیدا می کند و تشدید این احساس می تواند باعث انباشت عقده ها،سرخوردگی ها و در مراتب شدید تر خشونت های پنهانی شود که به تدریج به همدلی و انسجام جامعه خدشه وارد می کند.

**عوارض اقتصادی مصرف گرایی

همانطور که عنوان شد تبلیغات کشورهای خارجی و کمپانی های اقتصادی یکی از دلایل تشدید تمایلات مصرف گرایانه است.

هدف از چنین تبلیغاتی،وابسته سازی اقتصادی کشورهای هدف،ایجاد بازار مصرفی برای فروش تولیدات کشورهای توسعه یافته و سودآوری هر چه بیشتر در نظام سرمایه داری حاکم در جوامع غربی است.

در چنین شرایطی،تولید داخلی کشورها با رکود و رخوت مواجه می شود و به تبع پویایی و بالندگی اقتصادی از جوامع مصرف گرا رخت بر می بندد و بطور یقین کشوری که با اقتصاد ضعیف دست و پنجه نرم می کند با مشکلات  ونابسامانی های بسیار دیگری نیز مواجه خواهد شد که تاثیرات آن در ابعاد اجتماعی،فرهنگی،امنیتی و...ظهور و بروز پیدا می کند و چنین جامعه ای در دراز مدت آبستن نارسایی ها و مشکلات متعدد وبسیاری می شود.

**چه باید کرد؟

مهار سیل بنیان کن مصرف گرایی با تبعات و عوارض ناخوشایند و مخرب خاص به خود،اصلی حائز اهمیت است که نیازمند اتخاذ تدابیر منطقی و هوشمندانه است.

ولی ا...رضامند کارشناس اقتصادی در تشریح راهکارهای مهار و پیشگیری از گسترش مصرف گرایی در جامعه گفت:افزایش کیفیت محصولات داخلی،افزایش مالیات کالاهای لوکس و ممنوعیت واردات اقلام غیر ضروری در مواردی که تولیدات داخلی جوابگوی نیاز کشور خواهد بود و فرهنگ سازی با هدف آگاه سازی هر چه بیشتر مردم از تبعات چنین معضل مخربی(مصرف گرایی)از نمونه اقداماتی است که می تواند در کنترل این ناهنجاری اجتماعی،اقتصادی مثمر ثمر واقع شود.

وی یادآور شد:محدود کردن تبلیغات کالاهای لوکس خارجی و برنامه ریزی مستمر برای نهادینه کردن الگوی صحیح مصرف در نهادهای آموزشی کشور بخصوص آموزش و پرورش،می تواند در برابر هجمه سنگین مصرف گرایی سدی مستحکم و مقاوم را ایجاد کند و مصرف منطقی و مبتنی بر عقلانیت را در اذهان فرد فرد جامعه حاکم سازد .

انتهای پیام/