به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از آبادان؛ شهر تاریخی شوشتر در شمال استان خوزستان قرار گرفته و از سمت شمال به کوه‌های بختیاری و شهرستان دزفول، از غرب به دزفول و شوش دانیال، از شرق به مسجد سلیمان ،از جنوب به اهواز و از جنوب شرقی به رامهرمز محدود می‌شود.

این شهر دارای وسعتی در حدود 3440 کیلومتر مربع بوده که شهر قدیمی و تاریخی شوشتر به عنوان هسته مرکزی آن و محصور در شعبات رودخانه کارون می‌باشد.

برخی تاریخ‌دانان معتقدند شوش و شوشتر را شوشیندخت (شوش) زن یزدگر پسر شاپور ساخت اما برخی دیگر می‌گویند این نام در اصل «شش‌در» است چون شهر شش در یا شش دروازه داشت.

گیریشمن باستانشناس فرانسوی غار "پبده" در اطراف شوشتر را نخستین سکونتگاه انسانی در ایران دانسته و بدینصورت قدمت شوشتر را به حدود ده هزار سال پیش می رساند.

عیلام شناس معروف والترهینس در کتاب دنیای گمشده عیلام، احتمال داده است شوشتر امروز همان آدامدن عیلامی باشد.

در حفاری‌هایی که در اراضی دستوا (در پنج کیلومتری جنوب غربی شوشتر فعلی) صورت پذیرفت، مشخص شد که این منطقه برای اولین بار بعد از مرگ اسکندر مقدونی توسط اقوام الیمائید اشغال شده است.

بهترین دوره ایکه شهر شوشتر در تاریخ خود گذرانده مربوط به عصر ساسانیان است بسیاری از آثار و بناهای با ارزش شوشتر در این زمان خلافت عمر توسط لشکریان اسلام به سرداری ابوموسی اشعری فتح شد.

یکی میراث های با ازش کهن شهر شوشتر سازه های آبی آن است .سازه‌های آبی تاریخی شوشتر مجموعه‌ای به هم پیوسته از پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند.

 در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است.

اساس کار مجموعه به این صورت است که سد رودخانه "گرگر "مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می‌آورد. تونل‌های سه‌گانه آب را به مجموعه هدایت می‌کنند و به کانال‌های متعددی تقسیم می‌شوند که پس از گرداندن چرخ آسیاب‌ها، آب به‌صورت آبشارهایی به محوطه‌ای حوضچه مانند سرازیر می‌شود.

بر اساس مشاهدات عینی یکی از ویژگی‌های بسیار بارز مجموعه آسیاب‌ها و آبشارها مجاورت آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است.

این محوطه علاوه بر استفاده‌های صنعتی، در روزهای کم آبی نیز، آب مورد نیاز ساکنین را تأمین می‌کرد، یک ویژگی بسیار زیبا و منحصر به فرد بصری نیز که در این مجموعه وجود دارد و جلوه‌ای خاص به آن می‌بخشد این است که آب حاصل از پساب آسیاب‌ها به‌صورت آبشارهای مصنوعی زیبا به محوطه‌ای حوضچه مانند می‌ریزد که منظره‌ای چشم نواز و دل‌انگیز را در مقابل دیدگان هر بیننده به‌وجود می‌آورد.

همچنین در محوطه پشت بند که محل آبگیری سه تونل معروف سه کوره، دهانه شهر و بلیتی است نیز چشم انداز زیبایی به چشم می‌خورد.

علاوه بر موارد ذکر شده، برخی پیچیدگی‌هایی که در طراحی تونل‌های آبرسانی وجود دارد، جهت بهره‌برداری غیر از مصارفی همچون آبیاری اراضی بوده است.

تونل‌های سه‌گانه در پشت پل بند گرگر، وظیفه انتقال حجم معینی از آب را برای به حرکت در آوردن پره‌های آسیاب برعهده داشته‌اند. رودخانه گرگر مربوط به دوره هخامنشی است و در شمال شهر شوشتر، در محل بند میزان از شاخه اصلی رودخانه کارون جدا شده و در روستای بندقیر در جنوب شوشتر مجددا به رود کارون می پیوندد.

به گفته باستان شناسان گرگر کاملا با دست کنده شده است و احداث آن را به اردشیر بابکان، شاهنشاه ساسانی نسبت داده‌اند اما مطالعات باستان‌شناسی این تاریخ را عقب‌تر برده است.

قدیمی ترین آثار شناخته شده در شوشتر مربوط به دوران پارینه سنگی و پیش از تاریخ بوده است، این شهر در دوره ایلامی به دلیل نزدیکی به معبد چغازنبیل از اعتبار ویژه‌ای برخوردار بوده و دردوره هخامنشی مزداریون و سازه‌های آبی آن پایه ریزی شدند. شوشتر در دوره اشکانیان پایتخت حاکمان محلی خوزستان بوده و در زمان ساسانیان یکی از مراکز مهم خوزستان به شمار مي‌رفته است.

در دوره ساسانیان شوشتر به صورت جزیره‌ای میان آب‌ها قرار گرفته و معماری گسترده آبی به صورت کانال‌ها، پل بندها و آسیاب‌ها در گوشه وکنار آن شکل گرفتند.

قلعه "سلاسل" شوشتر از دیگر آثار مهم باستانی این شهرستان است این قلعه دژی است بسیار بزرگ که دارای حیاط‌های مفصل و متعدد و سربازخانه‌ها و طویله‌ها و حمام‌ها و شبستان‌ها و برج‌ها و باغچه‌ها و قورخانه و نقاره خانه و حرم خانه و آشپزخانه و قاپی‌های متعدد و حوض‌های بزرگ و حصار و خندق بوده‌است. اکنون تمامی عمارت های آن تخریب شده‌اند و جز اتاق‌های زیر زمینی، شوادان‌ها و تونل‌های داریون چیزی از آن نمانده‌است. 

متون تاریخی از وجود آن در زمان هخامنشیان حکایت می‌کنند و قلعه تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده‌است. این قلعه به‌جز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته، مرکز کنترل نهر داریون و همچنین محل استقرار والی خوزستان ‌بوده است. باوجود تخریب قسمت عمده این قلعه، بخش‌های باقیمانده چشمگیر و بسیار دیدنی هستند.

مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس اعزامی دولت فرانسه در سال ۱۸۸۱م درباره قلعه سلاسل اورده است : «قلعه سلاسل اقامتگاه رسمی والی خوزستان است، و در روی کوهی که مانند فلات کوچکی است قرار دارد. در پای این کوه هم یکی از شعب کارون که شطیط نام دارد عبور می‌کند، و ساختمان‌ها و استحکاماتی که از عهد ساسانیان باقی مانده‌اند آن را از طرف شهر قابل دفاع می‌سازند.»

در تابستان ۸۷ مجموعه سازه‌‌های آبی شوشتر مشتمل بر بند میزان، آسیاب‌های آبی، قلعه سلاسل، بند گرگر، بند خاک، پل بند شادوران، بند برج عیار، پل لشکر، بند ماهی باران، بند شرابدار و میل مناره کلاه فرنگی در فهرست آثار جهانی یونسکو به عنوان دهمین اثر از ایران به ثبت رسید.

مسجد جامع، بافت تاریخی، دخمه‌های زرتشتی، چشمه سوزنگر، بازار سنتی و بیشه زارهای موجود در جزایر و سواحل رودخانه‌های کارون و دز از دیگر دیدنی‌های این منطقه‌اند.

همه اینها شوشتر را به یک مقصد گردشگری شگفت‌انگیز بدل کرده‌اند. همین موضوع باعث شده تا تورهای بسیاری به ویژه در زمستان و فصل‌های خنک سال از همه سو روانه خوزستان و این شهر تاریخی آن شوند.

انتهای پیام/ب