عربستان سعودی در عراق به دنبال چیست؟
ماه عسل عربستان و شیوخ دیگر با عراق مدتهاست به پایان رسیده است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،آل‌سعود در دوران 8 سال دفاع مقدس در حمایت و پشتیبانی سیاسی، مالی و لجستیکی از رژیم صدامک سنگ تمام گذاشت.
اما ماه‌عسل عربستان و شیوخ دیگر با عراق با تهاجم صدام به کویت در سال 1991 به پایان رسید.
در طی سال‌های بعد عراق به کشوری بحران‌زا و بی‌ثبات تبدیل شد و روابط دو جانبه بغداد و ریاض متاثر از فضای پس از جنگ اول خلیج فارس فضای سنگین و تیره گردید.
بعد از حوادث 11 سپتامبر و در آستانه تهاجم آمریکا به عراق عربستان اگر چه بنا به محدودیت‌‌ها و مقتضیات داخلی و منطقه‌ای موضع صریحی در حمایت از حمله به عراق ابراز نکردد و از دراختیار قرار دادن پایگاه هوایی به نیروهای ائتلاف خودداری کرد اما با اجازه به آمریکا و نیروهای ائتلاف در استفاده از فضای آسمان خود در مرزهای عراق و عربستان همگامی خود را با این اقدام نشان داد.
اما با پایان یافتن جنگ و سقوط صدام روند تحولات به گونه‌ای بود که در تضاد کامل با منافع راهبردی عربستان قرار داشت.
1. جلوگیری عربستان از قدرت گرفتن شیعیان در عرصه سیاسی عراق
پس از خاتمه جنگ دوم خلیج فارس مقامات صعودی اگرچه از صدام خشنود بودند اما نگرانی و هراس آنها از بابت آینده سیاسی عراق از همان ابتدای اشغال عراق مشهود بود.
سعود الفیصل وزیر امور خارجه وقت عربستان اندکی پس از اشغال عراق گفت: دولت صعودی منتظر می‌ماند تا مردم عراق دولتشان را انتخاب نمایند.
مشارکت ما منوط به این مسئله است که دولت عراق تهدیدی برای مردم خاورمیانه نباشد.
با گذشت زمان و تشدید ناآرامی‌ها و ظهور شیعیان در ساختار سیاسی و اجتماعی همچنین به حاشیه رفتن بعثی‌ها و سنی ها از ساختار قدرت در عراق نگرانی‌های عربستان نیز آشکارتر گردید.
طبق اسنادی که پایگاه افشاگر ویکی لیست به تازگی افشا کرده است در مورد وضع عراق حمایت کامل از جریان‌های سنی تاثیرگذار و رهبران ملی که موضعی مخالف با طرح طایفه ای نوری المالکی دارد می‌تواند مفید باشد.
در اولین محور این طرح در برقراری تماس با رهبران و شیوخ طوایف و قبایل و جذب آنها با حربه پول و وسایل دیگر در جهت کسب تایید و همراه بودن آنها به سیاست‌های عربستان سعودی تاکید شده است.
2. هراس عربستان از تقویت نقش و جایگاه انقلاب اسلامی ایران
پس از جنگ دوم خلیج فارس و سرنگونی صدام عربستان خود را بازنده صحنه عراق می‌داند چرا که تشکیل یک عراق متحد و یکپارچه با اکثریت شیعه برای دولت های سلفی و رادیکالی همچون عربستان خطر بالقوه محسوب می‌شود. مضاف بر آنکه دولت شیعه عراق در کنار جمهوری اسلامی ایران با داشتن عوامل همگرایی فراوان من‌الجمله دین، مذهب ، مسئله مدیریت کردها، نفت، حجم بالای مبادلات اقتصادی و موضوع امنیت و ثبات منطقه‌ای سد مستحکمی در برابر نفوذ و ادعای رهبری جهان اسلام از سوی عربستان تشکیل داده‌اند.
بعلاوه عربستان احساس می کند آنچه باید در بحث هسته‌ای علیه ایران به کار گرفته می شد از میان رفته است .
توافق برجام ، شرایط را کاملا عوض کرده و امروز دولت عربستان احساس می کند جمهوری اسلامی ایران نقش و جایگاه خودش را تقویت کرده است.
3. نگرانی از پیوند ایران وحزب‌الله لبنان از طریق عراق و سوریه
افزایش هراس از تقویت نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران بعلاوه حلقه اتصال ایران،عراق، سوریه و حزب‌الله لبنان سبب شد تا عربستان تمام توان خود را معطوف به متلاشی کردن این حلقه اتصال نماید. به این ترتیب می‌بینیم تروریست‌‌های داعش در دو شهر سنی‌نشین فلوجه و الانبار در غرب عراق تمرکز کرده‌اند و می‌خواهند ارتباط عراق و سوریه را قطع نمایند.
به حاشیه رفتن سنی هایی که همواره تحت تاثیر سیاست های عربستان هستند و افول نقش‌آفرینی آنها در عرصه سیاسی عراق از دیگر تهدیدات آل‌سعود بود. عربستان تغییرات طبیعی در عرصه سیاسی عراق را نمی‌خواست و نمی‌توانست بپذیرد.
عراق با اکثریت بیش از 63 درصد شیعه دهه‌ها تحت حکم رانی و سلطه سنی‌های مرکز بود و سعودی‌ها برخلاف این واقعیت اجتماعی خواستار تداوم نقش‌آفرینی سنی‌ها بودند.
گرچه عربستان در ژستی تبلیغاتی در اکتبر 2006 با دعوت از 40 تن از روحانیون و مقامات مذهبی شیعه و سنی عراق برگزاری نشست مصالحه ملی در مکه کوشید،تلاش دولت سعودی را در جهت مصالحه و تفاهم بین نیروهای عراقی نشان دهند.
در ورای این تحرکات دیپلماتیک و مواضع سیاسی آنچه مسلم است تلاش عربستان برای بازپس گیری صحنه عراق و برهم زدن ساختار سیاسی موجود در این کشور است.
عربستان در فضای جدید سنی‌های حاکم در رژیم بعث را که به طور طبیعی هم‌سویی بیشتری با سعودی داشته و دارد را در خارج از قدرت می‌بیند که برایش قابل تحمل نیست.
آل سعود که از زمان سرنگونی رژیم صدام تاکنون دولت عراق را به رسمیت نشناخته است تلاش دارد از طریق بازگشایی سفارت خود به طور مستقیم فعالیت‌هایش را در عراق از سر بگیرد و از آنجایی که آنها نگاه طایفه‌ای به عراق دارند روند جدید به سود مردم عراق نخواهد بود و به استقرار ثبات لطمه خواهد زد.
انتهای پیام/
اما ماه‌عسل عربستان و شیوخ دیگر با عراق با تهاجم صدام به کویت در سال 1991 به پایان رسید.
تضاد تحولات عراق با منافع راهبردی عربستان
در طی سال‌های بعد عراق به کشوری بحران‌زا و بی‌ثبات تبدیل شد و روابط دو جانبه بغداد و ریاض متاثر از فضای پس از جنگ اول خلیج فارس فضای سنگین و تیره گردید.
بعد از حوادث 11 سپتامبر و در آستانه تهاجم آمریکا به عراق عربستان اگر چه بنا به محدودیت‌‌ها و مقتضیات داخلی و منطقه‌ای موضع صریحی در حمایت از حمله به عراق ابراز نکردد و از دراختیار قرار دادن پایگاه هوایی به نیروهای ائتلاف خودداری کرد اما با اجازه به آمریکا و نیروهای ائتلاف در استفاده از فضای آسمان خود در مرزهای عراق و عربستان همگامی خود را با این اقدام نشان داد.
اما با پایان یافتن جنگ و سقوط صدام روند تحولات به گونه‌ای بود که در تضاد کامل با منافع راهبردی عربستان قرار داشت.
1. جلوگیری عربستان از قدرت گرفتن شیعیان در عرصه سیاسی عراق
پس از خاتمه جنگ دوم خلیج فارس مقامات صعودی اگرچه از صدام خشنود بودند اما نگرانی و هراس آنها از بابت آینده سیاسی عراق از همان ابتدای اشغال عراق مشهود بود.
سعود الفیصل وزیر امور خارجه وقت عربستان اندکی پس از اشغال عراق گفت: دولت صعودی منتظر می‌ماند تا مردم عراق دولتشان را انتخاب نمایند.
مشارکت ما منوط به این مسئله است که دولت عراق تهدیدی برای مردم خاورمیانه نباشد.
با گذشت زمان و تشدید ناآرامی‌ها و ظهور شیعیان در ساختار سیاسی و اجتماعی همچنین به حاشیه رفتن بعثی‌ها و سنی ها از ساختار قدرت در عراق نگرانی‌های عربستان نیز آشکارتر گردید.
طبق اسنادی که پایگاه افشاگر ویکی لیست به تازگی افشا کرده است در مورد وضع عراق حمایت کامل از جریان‌های سنی تاثیرگذار و رهبران ملی که موضعی مخالف با طرح طایفه ای نوری المالکی دارد می‌تواند مفید باشد.
در اولین محور این طرح در برقراری تماس با رهبران و شیوخ طوایف و قبایل و جذب آنها با حربه پول و وسایل دیگر در جهت کسب تایید و همراه بودن آنها به سیاست‌های عربستان سعودی تاکید شده است.
2. هراس عربستان از تقویت نقش و جایگاه انقلاب اسلامی ایران
پس از جنگ دوم خلیج فارس و سرنگونی صدام عربستان خود را بازنده صحنه عراق می‌داند چرا که تشکیل یک عراق متحد و یکپارچه با اکثریت شیعه برای دولت های سلفی و رادیکالی همچون عربستان خطر بالقوه محسوب می‌شود. مضاف بر آنکه دولت شیعه عراق در کنار جمهوری اسلامی ایران با داشتن عوامل همگرایی فراوان من‌الجمله دین، مذهب ، مسئله مدیریت کردها، نفت، حجم بالای مبادلات اقتصادی و موضوع امنیت و ثبات منطقه‌ای سد مستحکمی در برابر نفوذ و ادعای رهبری جهان اسلام از سوی عربستان تشکیل داده‌اند.
بعلاوه عربستان احساس می کند آنچه باید در بحث هسته‌ای علیه ایران به کار گرفته می شد از میان رفته است .
توافق برجام ، شرایط را کاملا عوض کرده و امروز دولت عربستان احساس می کند جمهوری اسلامی ایران نقش و جایگاه خودش را تقویت کرده است.
3. نگرانی از پیوند ایران وحزب‌الله لبنان از طریق عراق و سوریه
افزایش هراس از تقویت نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران بعلاوه حلقه اتصال ایران،عراق، سوریه و حزب‌الله لبنان سبب شد تا عربستان تمام توان خود را معطوف به متلاشی کردن این حلقه اتصال نماید. به این ترتیب می‌بینیم تروریست‌‌های داعش در دو شهر سنی‌نشین فلوجه و الانبار در غرب عراق تمرکز کرده‌اند و می‌خواهند ارتباط عراق و سوریه را قطع نمایند.
4. به حاشیه رفتن سنی‌های طرفدار عربستان در عراق
به حاشیه رفتن سنی هایی که همواره تحت تاثیر سیاست های عربستان هستند و افول نقش‌آفرینی آنها در عرصه سیاسی عراق از دیگر تهدیدات آل‌سعود بود. عربستان تغییرات طبیعی در عرصه سیاسی عراق را نمی‌خواست و نمی‌توانست بپذیرد.
عراق با اکثریت بیش از 63 درصد شیعه دهه‌ها تحت حکم رانی و سلطه سنی‌های مرکز بود و سعودی‌ها برخلاف این واقعیت اجتماعی خواستار تداوم نقش‌آفرینی سنی‌ها بودند.
گرچه عربستان در ژستی تبلیغاتی در اکتبر 2006 با دعوت از 40 تن از روحانیون و مقامات مذهبی شیعه و سنی عراق برگزاری نشست مصالحه ملی در مکه کوشید،تلاش دولت سعودی را در جهت مصالحه و تفاهم بین نیروهای عراقی نشان دهند.
در ورای این تحرکات دیپلماتیک و مواضع سیاسی آنچه مسلم است تلاش عربستان برای بازپس گیری صحنه عراق و برهم زدن ساختار سیاسی موجود در این کشور است.
عربستان در فضای جدید سنی‌های حاکم در رژیم بعث را که به طور طبیعی هم‌سویی بیشتری با سعودی داشته و دارد را در خارج از قدرت می‌بیند که برایش قابل تحمل نیست.
آل سعود که از زمان سرنگونی رژیم صدام تاکنون دولت عراق را به رسمیت نشناخته است تلاش دارد از طریق بازگشایی سفارت خود به طور مستقیم فعالیت‌هایش را در عراق از سر بگیرد و از آنجایی که آنها نگاه طایفه‌ای به عراق دارند روند جدید به سود مردم عراق نخواهد بود و به استقرار ثبات لطمه خواهد زد.
انتهای پیام/
