دانشگاه، جامعه بی مطالعه / سرانه کتاب خوانی در بین دانشجویان پایین است
تحقیقات بر روی دانشجویان ایرانی نشان می دهد که آنها خواندن کتاب های درسی را به سایر کتاب ها ترجیح می دهند.
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، دوران دانشجویی همان طور که از اسمش پیداست برای مطالعه و کتاب خواندن بستر مناسبی را فراهم می کند اما انگار دانشجویان ما فقط کتاب های درسی را مطالعه می کنند و کتاب های غیر درسی در بین آنها جایی ندارد.
شاید علت این امر را به فضای مجازی و اینترنت، کمبود وقت، گرانی، کیفیت پایین و جذاب نبودن برخی کتاب های غیر درسی دانست اما دانشجویان برای قبولی در ترم های تحصیلی خود باید کتاب های درسی را بخوانند و این موضوع به عنوان یک الزام برای آنان تلقی می شود ولی از آنجایی که بایدی برای خواندن کتاب های غیردرسی وجود ندارد پس نیازی به خواندن این نوع کتاب ها هم در اکثریت دانشجویان ایرانی احساس نمی شود.
مطالعه وقت گیر است
تنبلی ذهنی و بی حوصلگی های ناشی از حجم کار و دل مشغولی های زیادی که برای گذران زندگی روزمره به آن می پردازیم هم سبب شده است تا مطالعه را وقت گیر و حتی بیهوده تلقی کنیم. خیلی از مواقع خوابیدن به کتاب خواندن برای اکثر نسل جدید در اولویت است.
بسیاری از ما با کتاب بیگانه هستیم اما با بیگانگانی که همه وقت ما را گرفته اند دوستی دیرینه پیدا کرده ایم، به راحتی ساعت ها حرف می زنیم و فیلم می بینیم، اما دقایقی مطالعه، ما را خسته می کند. مطالعه را کار دشواری می دانیم، چرا که هنوز "فرهنگ شفاهی" در ما غالب است.
بهانه تراشی و تن پروری
البته تمام علت های گفته شده را می توان بهانه دانست چرا که شاید مهمترین علت پایین بودن سرانه کتاب خوانی نه تنها در قشر تحصیل کرده بلکه در تمام اقشار جامعه تن پروری و عادت نداشتن به مطالعه است اما چرا دانشجویان که خود را جزء قشر فرهیخته می دانند هم از خواندن کتاب تا جایی که بشود سر باز می زنند؟
برخی گزارش‌ها سرانه مطالعه را هشت تا ده دقیقه می‌دانند، برخی دیگر از 18 دقیقه در روز سخن می‌گویند. رییس کتابخانه ملی ایران می گوید ایرانیان فقط دو دقیقه در روز مطالعه می کنند.
این در حالی است که آمار سرانه مطالعه در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه بسیار بیشتر از این است. منتقدان "کتاب نخواندن ایرانیان" از آمار 90 دقیقه مطالعه در ژاپن، انگلیس و 55 دقیقه در مالزی و ترکیه سخن می‌گویند.
در جوامع پیشرفته دنیا که اهمیت مطالعه و خواندن مطالب مختلف بر مردم آشکار شده است، بهبود وضع مطالعه و راه های صحیح و تسریع در این امر و درک بهتر و فهم مطالب یکی از اقدامات مهم آموزشی محسوب می شود.
این در حالی است که متاسفانه مطالعه در کشور ما از جایگاه خوبی برخوردار نیست و فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه ما هنوز جایگاه خود را به دست نیاورده است و سرانه مطالعه در بین جوانان ما شاید به روزی حتی چند دقیقه هم نرسد!
اکنون می خواهیم به بررسی معضلات پایین بودن مطالعه کتاب به خصوص کم رنگ بودن مطالعه کتاب های غیر درسی در بین دانشجویان بپردازیم.
با گرانی کتاب چه کنیم؟
یکی از مسائلی که در کاهش سرانه مطالعه دانشجویان حائز اهمیت است گرانی روز افزون کتاب است . در این شرایط دانشجویان حتی از عهده خرید کتاب های درسی خود هم بر نمی آیند دیگر چه برسد به خرید کتاب های غیر درسی که ضرورتی به خواندن آنها هم وجود ندارد. البته بسیاری از صاحب نظران این حوزه اعتقاد دارند که با گران شدن کتاب های جذاب افراد ترجیح می دهند از این نوع کتاب ها دوری کنند چون توانایی خرید آنها را ندارند.
وقتی فضای مجازی جای کتاب ها را می گیرد
در دنیای امروزه مردم به خصوص قشر جوان که تعداد زیادی از آنان را دانشجویان تشکیل می دهند مدت زمان زیادی را در فضای مجازی نظیر تلگرام، اینستاگرام و واتس اپ و غیره می گذاراند، زمانی که حداقل بخشی از آن می توانست به مطالعه اختصاص پیدا کند.
قشر جوان به ویژه دانشجویان خلاء فضای مجازی را درون خود احساس می کنند. اگر درشرایطی برای مدت طولانی به اینترنت دسترسی نداشته باشند کلافه شدن را می توان به راحتی در چهره و رفتار آنان مشاهده کرد اما همین افراد احساس خلاء کتاب نخواندن را در درون خود احساس نمی کنند. شاید کمتر کسی را در ایران بتوان یافت که خواندن کتاب را به وقت گذرانی در فضای مجازی ترجیح دهد.
منابع جایگزین مثل اینترنت ، میزان نیاز به کتاب را کاهش داده است. این در حالی است که هنوز به نسل جوان آموزش لازم داده نشده که اینترنت نمی تواند همه نیازهای فکری آنان را برآورده سازد .
وقتی کتاب در دسترس نیست
بسیاری از دانشجویان از نبودن همه کتاب های درسی و غیر درسی در فضای کتابخانه دانشگاه گله می کنند و این را به عنوان یک معضل تلقی می کنند چرا که پس از چند بار جویا شدن برای کتاب مورد نظر خود از کتابخانه، ترجیح می دهند به جزوه های خود پناه ببرند و قید کتاب های کمک آموزشی را می زنند.
با کتاب های بی محتوا چه کنیم؟
از مسائل فرهنگی و میل پایین به آگاهی در جامعه که بگذریم، یکی از دلایل اصلی کم بودن مطالعه در بین نسل تحصیل کرده و دانشجویان، کیفیت پایین محتوای کتاب های چاپ شده است، به عبارتی دیگر بسیاری از کتاب ها چنگی به دل نمی زنند و خواننده رغبتی برای خرید و مطالعه آن ندارد.
در این خصوص سری به یکی از کتابخانه های مطرح زدیم و با مسئول آنجا به گفت و گو پرداختیم.
این مسئول در خصوص سرانه کتاب خوانی گفت: سرانه کتاب خوانی در بین دانشجویان به شدت کم رنگ است. افراد کمی برای امانت گرفتن کتاب های درسی و غیر درسی مراجعه می کنند.
البته کتاب های غیر درسی بیشتر در زمان تعطیلات به امانت گرفته می شود اما این روزها در تعطیلات هم رونق چندانی ندارد.
وی در خصوص علت این موضوع عنوان کرد: کمبود وقت برای مطالعه و روانه شدن کتاب های الکترونیکی باعث شده کتابخانه ها مراجعه کنندگان کمتری داشته باشند.
خبرنگار ما پس از گفت و گو با مسئول کتابخانه به سراغ تعدادی از دانشجویان رفت و با آنان درباره این موضوع صحبت کرد.
فرصتی برای مطالعه کتاب های غیر درسی نیست
مهسا دانشجوی کارشناسی ارشد گفت: ما دانشجویان مجبور به خواندن کتاب های درسی هستیم و از آنجایی که حجم مطالب درسی که باید یاد بگیریم زیاد است فرصتی برای مطالعه کتاب های غیر درسی نمی ماند.
وی در خصوص راهکار حل این موضوع عنوان کرد: به نظر من نقش فرهنگ سازی نباید نادیده گرفته شود و نخست باید به سراغ خانواده رفت و کتابخوانی را در آنجا نهادینه کنیم.
موبایل جای کتاب را گرفته است
علی دانشجوی کارشناسی گفت: من علاقه زیادی به مطالعه دارم اما در حال حاضر می بینیم که موبایل و فضای مجازی حتی در محیط دانشگاه هم رخنه کرده اند و دانشجویان بسیاری به جای درس خواندن ترجیح می دهند در اینترنت پرسه بزنند.
وی ادامه داد: فقط فضای مجازی نیست که باعث کم رنگ شدن خواندن کتاب شده است بلکه گرانی کتاب انگیزه های خرید را از هر فردی می گیرد.
"کلش اف کلن" را به مطالعه ترجیح می دهم
محمد دانشجوی کارشناسی بیان کرد: من تمایلی برای خواندن کتاب های غیر درسی در خود احساس نمی کنم چون اصلاً وقت آن را ندارم و اگر زمان خالی داشته باشم استراحت را به مطالعه ترجیح می دهم. در اوقات فراغت بازی کلش اف کلن بازی می کنم.
وی افزود: من به همراه گروهی از همکلاسی ها در یک کلن عضو هستیم و بیشتر اوقات خودم را حتی گاهی سر کلاس درس به این بازی اختصاص می دهم.
نیلوفر دانشجوی کارشناسی ارشد در همین راستا گفت: اولویت مطالعه بعد از جزوات استادان، کتاب های درسی است و اگر در این بین فرصتی پیدا کنم سری به بازی های و دنیای مجازی می زنم.
وی ادامه داد: اگرچه بسیاری از دختران از بازی های کامپیوتری بیزارند اما من زمان زیادی را به بازی کلش حتی شب امتحان اختصاص می دهم. گذر عقربه های ساعت در این بازی مهیج را احساس نمی کنم اما تا کتاب را باز می کنم خوابم می گیرد.
پاس کردن درس ها اولویت دانشجویان است
محسن دانشجوی کارشناسی اظهار داشت: دغدغه بسیاری از دانشجویان ، تنها پاس کردن واحدهای شان است و کمتر کسی به مطالعه غیر درسی می‌پردازد. در این حالت خواندن کتاب های غیر درسی مورد توجه قرار نمی گیرند.
وی ادامه داد: در دانشگاهها اساتید از دانشجویان خود تنها خواندن کتابها و جزوه های درسی را می خواهند در نتیجه بیشتر دانشجویان هم تنها به خواندن کتابهای مربوط به رشته‌ی خود اکتفا میکنند.
راهکار چیست؟
در شرایطی که حتی قشر در حال تحصیل کشور هم از خواندن کتاب فرار می کند چه کار می توان انجام داد؟ قطعا با جا انداختن فرهنگ کتاب خوانی با استفاده رسانه و سیستم های آموزشی در مدرسه و دانشگاه می توان قدم های موثری را در این زمینه برداشت.
همچنین استفاده از ظرفیت فناوری اطلاعات برای گسترش نشر و کتابخانه با پیشرفت تکنولوژی، زندگی مردم بسیار تغییر کرده است اما فرهنگ ما با گوش کردن به جای خواندن انس گرفته است شاید بتوانیم از پتانسیل کتاب های شفاهی درسی و غیر درسی و سی دی های گویا در جهت بالا بردن روحیه کتاب خوانی در بین دانشجویان استفاده کنیم. ما باید روش تولید کتاب را تغییر دهیم تا آمار مطالعه را بتوانیم افزایش دهیم.
از آنجایی که کتاب غذای روح است، در صورت مقوی بودن روح انسان را تقویت می کند. کتاب رابط انتقال فرهنگ میان نسل های مختلف است. تجربه نشان داده است کتاب و رونق چاپ آن موجب رونق بازار فرهنگ می شود و جامعه ای که فرهنگ مطالعه در آن رشد داشته باشد پیشرفت می کند.
گزارش از بهار الهی
انتهای پیام/
