عوارض داروهای بدون نسخه/ خوددرمانی و تصمیم گیری شخصی ممنوع!
امروزه کمتر کسی برای درمان بیماری های سطحی به پزشک مراجعه می کند و همواره افراد با مراجعه به کیسه داروها که در منزل هر کسی اندازه کوچک یا بزرگ آن یافت می شود سعی در درمان خود دارد.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛متاسفانه تعداد افرادی که برخلاف هشدار پزشکان و داروسازان مبنی بر عواقب مصرف خود سرانه دارو اقدام به خود درمانی می کنند کم نیست و همچنان این روال ادامه دارد تا این که مشکلی حاد گریبانگیر آن ها شده و مجبورند برای درمان و رفع آن به پزشک مراجعه کنند.
سلامت گرانبهاترین هدیه ای است که خداوند متعال به بشر ارزانی کرده و همگی می دانیم که انسان سالم، از عوامل موثر در توسعه پایدار هر جامعه است.
هرچند مصرف دارو به عنوان آخرین و حساس ترین مرحله در چرخه سلامت از مهمترین ارکان درمان بیماری ها است اما مصرف بی رویه و خودسرانه دارو یا به عبارتی "خوددرمانی" با توجه به گسترش ابعاد آن از مشکلات مهم درمانی بویژه در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود.
گرانی درمان یا نداشتن اطلاعات کافی؟
اگرچه مصرف بجا و درست یک دارو، سلامت را به فرد باز می گرداند، اما مصرف نادرست و زیاده از حد همان دارو می تواند پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد؛ این پیامدها می توانند از نارضایتی بیمار، طولانی شدن زمان بیماری و شدت آن شروع شده و به عوارض جانبی خطرناک و بستری شدن در بیمارستان و در نهایت افزایش هزینه های درمانی و حتی مرگ بیمار ختم شود.
نکته مهم و قابل توجه این است که چه عامل یا عواملی سبب خود درمانی افراد می شود ؟ آیا گران بودن هزینه های درمان و ویزیت پزشک سبب می شود که فرد از رفتن به مراکز درمانی سرباز زند یا نداشتن اطلاعات کافی در مورد بیماری ها و داروها موجبات این امر را فراهم می کند؟
البته ناگفته نماند پزشکان در اشاعه این فرهنگ نادرست نقش بسیار موثری دارند زیرا کم نیستند پزشکانی که به دستور بیمار اقدام به نوشتن داروهای نسخه قبلی بیمار کرده و یا بنا به تشخیص خود بیمار اقدام به نوشتن اقلام زیادی از دارو می کنند و این یعنی خود بیمار به تشخیص بیماری و درمان خود می پردازد و نقش پزشک در این بین مشخص نیست .
دسترسی راحت افراد به انواع دارو ها ، نبود اطلاعات کافی و اهمیت ندادن به سلامت و نسخه پزشک برای بهبود بیماری از دیگر عواملی هستند که زمینه را برای خود درمانی در جامعه فراهم کرده اند .
کاين ره که تو می‌روی به ترکستان است
مصرف خود سرانه داروها به منظور خود درمانی می تواند عوارض جسمی و روحی فراوانی را در درازمدت برای افراد ایجاد کند که لازم است در جهت رفع این معضل اقشار مختلف مردم، مسوولان بهداشت و درمان و تمامی بخش هایی که به نوعی درگیر سلامت جامعه هستند؛ دست به دست هم داده و با برنامه ریزی صحیح آموزشی در جهت ارتقاء سطح آگاهی افراد جامعه نسبت به مسایل بهداشتی و درمانی اقدام کنند.
همه می دانیم که علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد و نباید به راحتی سلامت خود را در معرض آسیب های جبران ناپذیر قرار داد .
شاید در این میان نقش رسانه های دیداری برای اطلاع رسانی و افزایش آگاهی افراد نسبت به امر خود درمانی بیش از سایرین باشد و این فرهنگ باید در جامعه نهادینه شود که برای رفع هر مشکل بویژه مشکلات جسمی و روحی باید به افراد اهل فن یعنی پزشکان مراجعه کرد.
انواع خود درمانی
سيد علي فاطمي عضو هيات مديره انجمن داروسازان ايران نیز در خصوص خود درمانی اظهار می کند :خود درماني يا elf-Medication يك معضل فراگير در همه جاي دنيا است كه سازمان بهداشت جهاني توصيه هاي سودمندي را براي كنترل آن در كشورها ارائه مي كند و به همين دليل ما امروزه با دو نوع خود درماني مواجه هستيم: 1- خود درماني درست 2-خود درماني نادرست
وی ادامه می دهد : براي خود درماني درست، در هر كشوري يك فهرست از داروهاي بي نياز از نسخه يا OTC وجود دارد که براي تهيه اين داروها از داروخانه ها، نيازي به داشتن نسخه نيست. معمولا داروهاي مسكن، تب بر، ضد التهاب، ضد حساسيت، ضد اسهال، مسهل، ضد اسيد معده، لاغر كننده، ضد تحريك هاي پوستي و ضد ريزش موي سر در اين گروه قرار مي گيرند.
داروهای بدون نسخه به این معنا هستند که اگر فردي ناراحتي در خودش احساس كرد، مي تواند به تشخيص خودش به داروخانه مراجعه و داروي مورد نظر را طبق راهنمايي دكتر داروساز درخواست كند.اما اين بدان معنا نيست كه هيچ محدوديت يا نگراني بابت مصرف اين داروها وجود ندارد.
این متخصص فارماکولوژی تصریح می کند : شکی نیست که مصرف نادرست اين داروها نیز مي تواند عوارض جدي براي بيمار به همراه داشته باشد بنابر این توصيه مي شود تا مراجعان هنگام دريافت اين داروها از داروخانه، حتما در مورد عوارض جانبي و شيوه صحيح مصرف آنها، از دكتر داروساز سوال كنند.
وی می گوید : به عنوان مثال سوسپانسيون آلومینیوم ام-ج-اس كه معمولا برای کاهش علائم زخم معده، سوزش سر دل و سوء هاضمه به کار می رود، اگر توسط بیماران با نارسایی کلیوی، به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرد مي تواند باعث وخامت حال اين بيماران شود و مصرف بیش از اندازه مسكن معروف استامينوفن نیز می تواند باعث آسیب کبدی و حتی مرگ شود.
باید همواره به این مسئله توجه داشت که حتما هنگام خريد داروهايOTC يا بي نياز از نسخه، از دكتر داروساز در داروخانه در مورد عوارض جانبي و هشدارهاي مربوط به دارو سوال كنيم و بدون اطلاعات، مصرف اين داروها را آغاز نكنيم.
خود درمانی با داروهای نیازمند نسخه معضل نظام درمانی
به گفته عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان ایران در حال حاضر بر اساس فهرست رسمي داروهاي كشور، بيش از 200 شكل داروييOTC داريم در حالي كه بيش از 3000 نوع دارو در كشور وجود دارد. لذا براي تهيه بيشتر داروها از داروخانه به نسخه پزشك نياز داريم.
در واقع موضوع اطلاع از هشدارها و عوارض جانبي داروها در مورد داروهاي نيازمند نسخه به مراتب با اهميت تر است. لذا ضمن درخواست اين داروها از داروخانه صرفا با نسخه پزشك و پرهيز از خود درماني، بايد اطلاعات كافي در مورد مصرف اين داروها را از دكتر داروساز در داروخانه طلب كنيم.
فاطمی با ابراز تاسف از این که خود درماني با داروهاي نيازمند نسخه، امروزه يكي از معضلات نظام درماني کشور ما است ، بیان می کند : اين پديده، خود درماني نادرست محسوب مي شود و آمارها در كشور ما نشان مي دهد كه آنتي بيوتيك ها و داروهاي كورتوني، يكي از مهم ترين دسته هاي دارويي هستند كه مورد خود درماني قرار مي گيرند.
وی می افزاید : مصرف نابجاي كورتون ها ( داروهايي مثل بتامتازون، دگزامتازون، پردنيزولون، هيدروكورتيزون و .....) و مصرف آنها در بلند مدت مي تواند با عوارضي چون زخم معده، آب مرواريد چشم، افزايش فشار خون، پوكي استخوان، ابتلا به عفونت، كاهش رشد و غیره همراه باشد.
ناگفته نماند که خود درمانی فقط به مصرف این نوع داروها ختم نمی شود بلکه مصرف نابجا و بيش از حد آنتي بيوتيك ها مانند آموكسي سيلين، سفيكسيم، آزيترومايسين، سيپروفلوكساسين و غیره ،جدا از ريسك عوارض ناخواسته شديد بعضي از آنها مانندحساسيت، عوارض گوارشي، آريتمي و التهاب تاندون ها مي تواند منجر به افزايش مقاومت ميكروبي در جامعه شود.
متاسفانه اکنون با پديده افزايش عفونت هاي ميكروبي در جامعه مواجه هستيم كه در گذشته به خوبي با آنتي بيوتيك ها درمان مي شدند اما امروزه مصرف انواع آنتي بيوتيك ها هم روي آنها تاثيري ندارد.
برای داشتن روان و جسمی سالم در نظر داشتن تبعات بهداشتي و اقتصادي خود درماني نادرست در جامعه، توجه بيماران و مراجعين به داروخانه ها به توصيه هاي مسئولين فني داروخانه و همچنین ارائه آموزش هاي لازم به جامعه از طرف رسانه هاي جمعي، ضرورت دارد ضمن آن که خود مردم نیز باید این مسئله را در نظر داشته باشند که مصرف خود سرانه داروها نه تنها کمکی به بهبود بیماری آن ها نمی کند بلکه علاوه بر تحمیل هزینه های اضافی سبب مزمن شدن بیماری آن ها نیز می شود.
گزارش از : زهرا رحیمی
انتهای پیام/
