گزارش/
جای خالی آزمایشگاه در گمرک برای ارزیابی خطر محصولات غذایی وارداتی/ محصولات تراریخته؛ خطری جدی برای طبیعت و سفره مردم
در بسیاری از کشورهای دنیا واردات و مصرف محصولات تراریخته پرخطر حتی با حد تراریختگی زیر یک درصد، تنها با برچسب‌گذاری و قوانین احتیاط آمیز مجاز است.
به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ مواد غذایی تراریخته یا دستکاری ژنتیکی شده به محصولاتی گفته می‌شود که از انتقال یک یا چند ژن بین دو نوع موجود زنده مختلف به وجود آید، محصولاتی که علی رغم تمامی مشکلاتی که ممکن است برای مردم به دنبال داشته باشد، اما هنوز در کشور تولید می‌شوند و بسیاری از شهروندان از همه جا بی خبر از آن مصرف می‌کنند.
هرچند تولید این محصولات در ایران بدون سختگیری است و مشکلی برای تولید کنندگان آن وجود ندارد، اما کشت و مصرف عمومی محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی (تراریخته) در اغلب کشورهای اروپایی به جز مزارع خاص و قرنطینه تحقیقاتی ممنوع است و با انواع قوانین سخت با واردات این محصولات برخورد می‌شود.
در بسیاری از کشورهای دنیا واردات و مصرف این محصولات پرخطر - حتی با حد تراریختگی زیر یک درصد - نیز تنها با برچسب‌گذاری و قوانین احتیاط آمیز مجاز است؛ همچنین کشت، واردات و مصرف محصولات با تراریختگی بالای یک درصد نیز ممنوع است.
*واردات محصولات تراریخته مضر از مبادی ورودی قانونی کشور
براساس گفته بسیاری از متخصصان حوزه کشاورزی با توجه به هشدارهای ارایه شده در خصوص مضرات مصرف محصولات تراریخته توسط انسان، اما در گمرک‌ها و مبادی ورودی کالا در ایران، آزمایشگاهی مختص تشخیص میزان تراریختگی و ارزیابی خطر محصولات غذایی وارداتی از حیث تراریختگی وجود ندارد و تنها اعلام کشور صادر کننده مبنای تصمیم گیری مسئولان ذی‌ربط است.
تولیدات تراریخته در سراسر دنیا عمدتا به ۴ محصول ذرت، کلزا، سویا و پنبه محدود می‌شود، اما بر اساس اظهارات بسیاری از کارشناسان این حوزه تولید برنج تراریخته در ایران نیز مطرح است.
آزاد عمرانی، عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود اینکه می‌گویید تولید محصولات تراریخته در دنیا محدود به ۴ محصول است؛ بیشتر مباحثی که در کشور ما مطرح می‌شود مربوط به تولید برنج تراریخته است، پاسخ داد: جز کشت بسیار محدود در کشور چین آن هم به صورت کنترل شده و آزمایشی، در هیچ کجای دنیا برنج تراریخته به عنوان محصولی که مستقیما مورد مصرف انسان قرار گیرد، کشت تجاری و انبوه نشده، زیرا میزان مصرف روزانه برنج توسط انسان قابل مقایسه با ذرت، کلزا و سویا نیست و تاکنون هیچ کشوری این مخاطره را نپذیرفته است.
عمرانی برخورد عجولانه و غیرکارشناسی با موضوع تراریخته‌ها را غیرمنطقی دانست و گفت: نباید فقط فشار رسانه‌ای ذی‌نفعان را در نظر گرفت و در ورود این محصولات به طبیعت و سفره غذایی مردم عجله کرد.
عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی تصریح کرد: البته لازم است در اسرع وقت زیرساخت‌های ارزیابی مخاطرات و انجام آزمون‌های سلامت و زیست محیطی این محصولات توسط تمام مراجع ذی‌ربط فراهم شود.
وی با بیان اینکه واردات محصولات تراریخته به کشور یک دهه کتمان شده است، گفت: طبق اعلام دست اندرکاران سالانه ۵ تا ۵. ۵ میلیارد دلار محصول تراریخته وارد می‌شود.
عمرانی اظهارداشت: در سالیان اخیر، بدون اینکه مردم آگاه باشند این محصولات وارد سفره آنان شده است ضمن اینکه جز در 6 ماه اخیر مسئولان مربوطه هیچ‌گونه اطلاع رسانی صحیحی در این زمینه نداشته‌اند.
* واردات محصولات تراریخته بازی با جان مردم است
در ایران بیش از یک دهه است که بدون آگاهی مردم محصولات تراریخته وارد سفره آنان شده و از طرفی هم آمار بیماری‌های سیستم عصبی به شدت افزایش یافته است، به همین جهت اثر دراز مدت تراریخته‌ها به عنوان یکی از ارکان روغن‌های پر مصرف خوراکی باید در کشور مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
عضو اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با بیان اینکه مسئولان 2 وزارت‌خانه جهاد و بهداشت اعلام کردند ما چاره‌ای جز مصرف این محصولات نداریم، چراکه ۹۰ درصد تولید روغن دنیا تراریخته است، گفت: این اظهارنظر مستند نیست، زیرا تقریبا ۶۰ تا ۶۵ درصد ورودی کارخانجات روغن کشی به ذرت و کلزا اختصاص دارد و بقیه روغن مورد نیاز کشور از دانه سویا و مقداری هم از آفتابگردان استحصال می‌شود.
وی افزود: به همین جهت باید لوگو و برچسب مخصوصی مانند سیب سلامت طراحی شود تا ماهیت محصول تراریخته به راحتی قابل تشخیص باشد.
ماهیتی که علی رغم نامشخص بودن بسیاری از مردم از آن محصولات استفاده می‌کنند و بر سر سفره هایشان قرار دارد و حال اکنون اگر بخواهیم به دنبال برچسب سلامت و مواردی این چنینی باشیم به قطع و یقین زمان و فرصت‌های بسیاری را از دست داده ایم.
علی محمد شاعری، نماینده مردم بهشهر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: تاکنون در خصوص مضر بودن یا نبودن محصولات تراریخته اظهارنظر مشخصی مطرح نشده است، برخی معتقدند این محصولات یافته جدید علمی است، اما عده‌ای دیگر به دلیل دستکاری‌های ژنتیکی که در این محصولات وجود دارند نظری مخالف با آنان دارند.
وی بیان کرد: ما در ایران در حوزه محصولات کشاورزی به جز چند مورد اقلام پروتئینی خودکفا هستیم و نیازی به واردات نداریم.
* تهدیدات ناشی از کشت محصولات دستکاری شده ژنتیکی برای محیط زیست
بر اساس اظهار نظر برخی از محققان سرطان، تومورهای خطرناک، ناباروری، میکروسفالی، پیری زودرس و تغییرات فیزیکی بخشی از خطرات احتمالی محصولات تراریخته بر انسان است. هرچند آن طور که باید و شاید تا به امروز در خصوص مضر بودن این محصولات در کشور توضیحات کافی و وافی به مردم ارایه نشده و صدور مجوز مصرف این مواد همچنان در هاله‌ای از ابهام است، اما گویا این بار مسئولان خود به میان آمده و در خصوص مضر بودن این محصولات اظهار نظر کرده اند.
داوود حیات‌غیب، معاون دفتر پژوهش سازمان محیط زیست با بیان اینکه آلودگی ژنی یکی از پیامدهای کشت GMO در کشور است، گفت: محصولات تراریخته طی ۱۰ سال گذشته سالانه ۵ میلیارد دلار به کشور وارد شده است؛ هیچ‌گاه در کشورمان این محصولات ارزیابی مخاطرات نشده‌اند.
وی به اثرات مخرب کشت این محصولات بر روی محیط زیست کشور اشاره و مطرح کرد: دانشمندان بیشتر در مکزیک و اسپانیا و در درجه بعدی در برزیل و اروپا کار تحقیقاتی انجام داده‌اند و اثراتی سوء که این گیاهان دستکاری شده بر زمین زراعی یا بر روی خویشاوندان غیر دستکاری شده خود دارند را بررسی کرده‌اند؛ یکی از این تهدیدات، پدیده‌ای به نام آلودگی ژنی است.
*درباره واردات تراریخته‌ها باید حساس باشیم
بر اساس دیده‌ها و شنیده‌ها در کشور می‌توان گفت که محصولات تراریخته بر سر سفره مردم وجود دارد و از آن محصولات در نوبت‌های غذایی خود مصرف می‌کنند، اما اینکه به تازگی مسئولان به فکر افتاده و به دنبال توجه بیشتر در خصوص واردات این مواد هستند جای تعجب دارد، موضوعی که‌ای کاش پیش از این راه حلی برای آن یافت می‌شد تا حواشی آن کمتر گریبان مردم را می‌گرفت.
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه "واردات محصولات تراریخته برای ما در معاونت علمی مانند دارو مورد اهمیت است"، ادامه داد: همان‌طور که وقتی داروی جدید به کشور می‌آید قبل از آن که مردم استفاده کنند باید استانداردهای لازم رعایت شود و حتی ممکن است ۲ تا ۳ ماه این امر طول بکشد تا به‌صورت بالینی مورد آزمایش قرار گیرد، در محصولات تراریخته کشاورزی نیز برای تجاری‌سازی باید این اتفاق بیافتد و باید حساس باشیم.
هرچند حساس بودن در این خصوص نیز از نظر ما با اهمیت است، اما اینکه پس از گذشت این زمان طولانی اکنون باید حساس بود تا حدودی گله مندی مردم را به همراه دارد، چرا که تازمانی که در مبادی ورودی کشور سختگیری‌های لازم در این حوزه وجود نداشته باشد از دست مردم که دیگر کاری ساخته نخواهد بود.
ستاری تصریح کرد: در ستاد بیوتکنولوژی، تحقیقاتی درباره تراریخته‌ها به‌روی ۲ تا ۳ محصول کشاورزی نظیر پنبه و برنج در حال انجام است، اما هیچ گونه رهاسازی نشده است و برای رهاسازی و تجاری‌سازی آن نیازمند پروتکل‌های استاندارد هستیم. هر موقع افراد توانستند استاندارد‌ها و تأییدیه‌های وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی و سایر ارگان‌های مرتبط را بگیرند می‌توانند اقدام به تجاری‌سازی این محصولات کنند.
با توجه به تمامی توضیحات ارایه شده اینکه تا به امروز مضر بودن یا نبودن، مجوز ورود به کشور و البته تولید این محصولات باید از منابع آگاه خبری برای مردم اطلاع رسانی می‌شد جای هیچ شک و شبه‌ای نیست، اما اینکه چرا در مرحله نخست از واردات این محصولات به کشور و یا تولید آن جلوگیری به عمل نمی‌آید، پرسشی است که در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد، اما تاکنون پاسخی برای آن از سوی مسئولان مربوطه ارایه نشده و این بار نیزهمچون برخی موارد دیگر هر ارگان و نهادی بی توجه به تبعات به وجود آمده برای مردم سنگ خود را به سینه می‌زند.
انتهای پیام/
