به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در چند سال اخیر، تبلیغات بسیاری برای بالا بردن میزان مطالعه خانواده‌ها انجام شده و خوشبختانه با مسجل شدن ارزش کتاب و مطالعه برای خانواده‌ها، والدین حتی اگر خود علاقه‌ای به مطالعه ندارند، فرزندان خود را علاقه‌مند به این محصول فرهنگی می‌کنند. از این رو شاید کتاب کودک و نوجوان بیشتر از هر کتابی در هر رده سنی در سبد خرید خانواده‌ها قرار گرفته است. اما متأسفانه در این میان عده‌ای تنها به بعد سودآوری این محصول فرهنگی توجه کرده و با انتشار کتاب‌های نازل از توجه مردم به خرید کتاب برای کودکانشان سوء‌استفاده می‌کنند. کتاب‌هایی با موضوعاتی پیش پا افتاده، سطح پایین با کلمات و عبارات نادرست که به ذهن و روان کودک آسیب می‌رسانند. هر چند عده‌ای مخالف آموزش در ادبیات هستند اما کودکان نیاز به آموزش دارند و این آموزش باید در جای جای زندگی ‌آن‌ها گنجانده شود که بی‌شک مطالعه از مهم‌ترین بخش‌های زندگی یک کودک است.

حتی قصه‌های عامیانه ایرانی هم در این آشفته بازار انتشار و سودآوری از کتاب‌های کودک بی‌نصیب نبوده‌اند. قصه‌هایی که آگاهانه یا ناآگاهانه فرهنگ ایرانی را نشانه گرفته‌اند. خاله سوسکه‌ای که در عصر اینترنت و بی‌شوهری! زندگی می‌کند از آن جمله است.

محمد میرکیانی نویسنده کودک در این باره می‌گوید: «اینکه عده‌ای که با ادبیات آشنا نیستند و برای جاذبه و ایجاد کشش در داستان به سمت فضاهایی می‌روند که اصلا مناسب گروه سنی کودک و نوجوان نیست، باعث نگرانی است. بدگویی، زشت‌گویی و ناپسندگویی جایی در ادبیات کودک ندارد حتی اگر به بهانه شخصیت پردازی برای کودکان یا شناخت جایگاه یک کاراکتر در رمان باشد و به همین علت است که نوشتن برای کودک و نوجوان کار دشواری است چرا که شما باید تمام ابعاد و ویژگی‌های موجود روحی روانی کودک و نوجوان را در نظر بگیرید. مطلب ساده به معنی مطلب سطحی و آسیب‌رسان نیست. یک مطلب ممکن است در عین سادگی عمیق و پربار باشد. بعضی در نگارش برای کودکان و نوجوانان به جای سادگی رو به سطحی‌نگری آورده‌اند و این آسیب می‌رساند.»

در این مشکل فرهنگی به وجود آمده نمی‌توان یک عامل را مقصر دانست. خانواده، نویسندگان و ناشران کودک و هیأت نظارت بر کتاب کودک همگی در به وجود آمدن این معضل نقش دارند.

خانواده‌ها باید در هنگام خرید یک کتاب دقت بسیاری داشته باشند و کتابی را به صرف داشتن ظاهر و یا عنوان جذاب خریداری نکنند. همان طور که کتاب‌های خوب بزرگسال را با شناخت تهیه می‌کنیم، باید این حساسیت در خرید کتاب کودک و نوجوان نیز وجود داشته باشد.

میرکیانی خانواده را مهم‌ترین عامل در گسترش تعداد کتاب‌های ضعیف می‌داند و می‌گوید: «خانواده ‌نباید هر اثری که شکل و عنوان کودک و نوجوان داشت را تهیه کنند. بلکه باید نویسنده و ناشر را بشناسند و این کار با جستجو در اینترنت به راحتی امکان‌پذیر است. باید قبل از خرید کتاب درباره نویسنده تحقیق کنند که آیا او ادبیات کودک را می‌شناسد و با حوزه کاری خود آشناست؟ همان طور که حاضر نیستیم فرزندمان را هر رستورانی ببریم، هر چند اگر کیفیت یک وعده غذا خوب نباشد تأثیرش همان روز است؛ هر کتابی را هم نباید در دسترس کودکمان قرار دهیم. کتاب محصول فرهنگی و غذای روح است. اگر روح فرزند آسیب ببیند در بزرگسالی چطور این مشکل را درمان کنیم؟»

واضح است که عملکرد هیأت نظارت بر کتاب در این زمینه بسیار مهم است و این نشان دهنده لزوم به کارگیری بیشتر ضابطه‌ها و قوانین جدی‌تر در این حوزه است. قطعا نوع ممیزی در کتاب کودک با کتاب‌های بزرگسال فرق می‌کند، بنابراین این گروه علاوه بر داشتن اعضای کارشناس کودک، باید دقت و اهتمام بیشتری بر این موضوع داشته باشند و تولیدات کودک و نوجوان به حال خود رها نشود.

همانطور که گفتیم؛ نویسندگان کتاب کودک هم در این مسئله بسیار مورد اهمیت هستند. میرکیانی خود را امانت‌دار می‌داند و در رابطه با وظایف نویسندگان بیان می‌کند: «‌به عنوان نویسنده کتاب کودک و نوجوان باید توجه داشته باشیم که فرزندان این سرزمین امانت در دست ما هستند. این امانت نباید آسیب ببیند. نویسندگان اجازه ندارند به صرف اینکه مخاطب نمی‌تواند از خود دفاع کند، هر اثری را در خدمت او بگذارند. ما مسئول و پاسخگو هستیم.»

تعدادی از ناشران کتاب کودک نیز بدون توجه به روح و روان فرزندان این مرز و بوم، تنها به علت سودآوری به اشخاصی که در این زمینه دانش کافی ندارند اعتماد کرده و با دادن مبلغ ناچیزی اثر شخص را از آن خود کرده و اقدام به انتشار آن به هر شکلی که می‌خواهند می‌کنند.

به طور کلی؛ بحث کتاب کودک و نوجوان، مسئله‌ای نیست که بتوان آن را ساده گرفت و از آن گذشت. ادبیات کودک، پایه و ستونی برای ادبیات بزرگسال ایران است. بهتر است با همت و دقت همگانی هر چه بیشتر در محکم کردن ستون‌های ادبی کشور کوشا باشیم.

گزارش از فریده قهرمانی

انتهای پیام/