مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرد؛
بازخوانی شأن و جایگاه نمایندگان مجلس
رفتار نمایندگان مجلس رابطه مستقیم با شأن مجلس دارد، یکی از مهمترین شاخصه‌های اندیشه امام خمینی(ره) و مرجعیت شیعه درباره شأن نمایندگان مجلس موضوع نوع رفتار و تعامل با بیگانگان است.
به گزارش حوزه احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان از همان دوران مشروطه که صحبت از تاسیس مجلس شورا شد، حفظ شأن این مجلس مورد تاکید نخبگان سیاسی و مذهبی قرار گرفت. به عقیده این نخبگان، رفتار نمایندگان مجلس رابطه مستقیم با شأن مجلس دارد. یکی از مهمترین شاخصه‌هایی که می‌توان در اندیشه امام خمینی و مرجعیت شیعه در گذار تاریخ درباره شأن نمایندگان مجلس عنوان کرد٬ موضوع نوع رفتار و تعامل با بیگانگان است.
دیدگاه علامه میرزاحسین نائینی
علامه میرزا حسین نائینی، از جمله علمای مبارز دوران مشروطه در کتاب "تنبیه‌الامه و تنزیه المله" به مواردی از این دست اشاره می‌کند. علامه نائینی ذیل فصل "شرایط و وظایف نمایندگان مجلس"، دین و وطن‌خواهی را یکی از این وظایف شمرده و می‌نویسد: «غیرت کامله و خیرخواهی نسبت به دین و دولت و وطن اسلامی و نوع مسلمین، بر وجهی که تمام اجزاء و حدود و ثغور مملکت را از خانه و ملک شخصی خود به هزار مرتبه عزیزتر، و دماء و اعراض و اموال آحاد ملت را مثل جان و عرض و ناموس شخصی خود گرامی بداند. ناموس اعظم، کیش و آیین را اهم نوامیس و استقرار دولت اسلامیه را که رتبه حراست و نگهبانی همه را در عهده دارد تالی آن شمارد.»
علامه نائینی همچنین در جای دیگری در کتاب "تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله" می‌نویسد:"حفظ ناموس دین مبین و تحفظ بر استقلال دولت و قومیت خود و حراست حوزه و ممالک اسلامیه را بر هر غرضی چناچه از سایر ملل مشهور است مقدم دارد."
دیدگاه آیت‌الله مدرس
با نگاهی به رفتار و منش آیت‌الله سید حسن مدرس در مجلس می‌توان به یک الگوی رفتاری دست یافت. مرحوم مدرس که در دوره سوم مجلس شورای ملی، به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس فعالیت می‌کرد، تاکید فراوانی بر حفظ شأن و مرتبه مجلس داشت و معتقد بود شان مجلس که برای برپایی آن زحمات فراوانی کشیده شده است باید حفظ شود. وی می‌گفت: «... خیلی خیلی مجلس مقدس باید ملاحظه بکند که این زحماتی که کشیده شده برای انعقاد یک همچو مجلسی، این زحمات را به هدر نداده باشند. از اول تشکیل و افتتاح مجلس، احساسات همچو می‌نمایاند که روز به روز ما به دست خودمان قوای خودمان را می‌کاهیم، و بنده یک نفر که شخص خودم را حامی مشروطه می‌دانم عرض می‌کنم که زیاده از این، قوای خودمان را نکاهیم.»
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی که در دوره‌های چهارم و پنجم نایب‌رئیس اول مجلس شورای اسلامی بود، در یکی از سخنرانی‌های خود در این جایگاه، ضمن اشاره به الگو بودن شهید مدرس برای نمایندگان، درباره تاکید مرحوم مدرس به حفظ جایگاه مجلس گفت: «واقعا خیلی مشکل است که ما در تاریخ یکبار دیگر شخصیتی را مثل مدرس در جایگاه نمایندگی مجلس بیابیم. نکته مهم اینکه امام(ره) الگوی نماینده خوب را مدرس قرار دادند. از دید حضرت امام الگو و مثل اعلای یک وکیل مردمی، عدالتخواه، شجاع و اسلام‌شناس آگاه و آشنا به زمان، مدرس است و لذا به مردم هم توصیه می‌فرمود که امثال مدرس را پیدا کنید و به عنوان نماینده انتخاب کنید...» وی ادامه می‌دهد: «مدرس تلاش فراوان داشت تا پایگاه مجلس لطمه نبیند. اولین تلاش او این بود که قدرت مجلس باقی بماند و تضعیف نشود. بی‌تردید مهمترین معتمد مردم در تمامی برهه‌های زمانی مجلس است، زیرا مردم از بخش‌های مختلف کشور افرادی را به عنوان وکیل و معتمد خودشان برای مجلس انتخاب می‌کنند و لذا مجلس امین مورد اعتماد مردم است. مشروعیت دیگر قدرت‌های کشور هم از مجلس نشات می‌گیرد. همین الان هم همینطور است... بنابراین مجلس شان و جایگاه بسیار مهمی دارد و لذا مدرس تلاش می‌کرد تا این جایگاه صدمه نبیند.»
حجت‌الاسلام روحانی در ادامه اشاره می‌کند که: «هر وقت مرحوم مدرس در مجلس می‌دید یکی از نمایندگان، سخن و بیانی دارد که به نحوی عظمت مجلس را خدشه‌دار می‌کند، فورا اعتراض می‌کرد. وی معتقد بود برای تاسیس مجلس زحمات فراوانی کشیده شده و نباید عظمت و تقدس مجلس زیر سوال قرار بگیرد... شهید مدرس ضروری می‌دانست در آن مقطع حساس هرچه بیشتر احساس عظمت و اقتدار را در مردم زنده کند تا هم استبداد زنده نشود و هم دست استعمار به سوی کشور دراز نشود.»
رفتار آیت‌الله کاشانی با نماینده امریکا
رفتار آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی که در دوره‌های پانزدهم، شانزدهم و هفدهم نماینده مجلس شورای ملی بود نیز می‌تواند الگوی مناسبی برای نمایندگان باشد. وی در برخورد با نمایندگان دول بیگانه به نوعی بود که هرگز شانیت ملت ایران زیر سوال نرود. چنانکه محمود شروین که در دولت مصدق رئیس اوقاف بود در خاطرات خود اشاره می‌کند، آیت‌الله کاشانی در برخورد با هندرسون، سفیر امریکا در تهران از موضع بالا برخورد می‌کند. شروین با اشاره به دیدار هندرسون با آیت‌الله کاشانی درباره نحوه رفتار آیت‌الله کاشانی با نماینده امریکا می‌گوید: «آیت‌الله گله و ایرادات حقه ملت ایران را از سیاست امریکا بیان داشته و خاطر نشان ساخت که تنها راه جلب افکار عمومی ایران این خواهد بود که امریکا در سیاست خود تغییر فاحشی به نفع ایران بدهد.»
دیدگاه امام خمینی درباره
امام خمینی، بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی نیز بر حفظ شأن مجلس تاکید داشته و مجلس را همانند یک معلم برای جامعه می‌دانند. ایشان می‌فرمایند: «مجلس یک معلم باشد از برای همه کشور، و برای مجلس‌های بعد و نسل‌های آینده...» از این‌رو نحوه رفتار نمایندگان در مجلس می‌تواند برای نسل‌های بعد و مجالس آینده هم مهم و تاثیرگذار باشد.
امام خمینی، شهید مدرس را الگوی نمایندگان معرفی کرده و می‌فرمایند: «سعی کنید مثل مرحوم مدرس را انتخاب کنید. البته مثل مدرس را که به این زودی‌ها پیدا نمی‌شود. شاید آحادی مثل مدرس باشد، کسانی را که انتخاب می‌کنید باید مسائل را تشخیص دهند، نه از افرادی باشند که اگر روس یا امریکا تشری زد بترسد، باید بایستد مقابله کند.» این فراز از فرمایشات حضرت امام نشان می‌دهد که نمایندگان در مقابل بیگانه چگونه باید رفتار کنند.
امام خمینی همچنین در 29 اسفند 1367 در جمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی، به تکمیل شناخت نمایندگان از غرب و شرق تاکید کرده و می‌فرمایند: «اگر خدای نخواسته، در مجلس شورا ـ نه به واسطۀ سوء نیت، به واسطۀ اینکه شناخت کم است ـ یک دستهای گمان می‌کنند که مکتب سرمایهداری بهتر از مکتب کمونیست است مثلاً، یک دسته هم آن طرفش را خیال می‌کند، آن که خیال می‌کند او بهتر است، می‌رود سراغ اینکه ببیند در اسلام کجاها اسمی از این مسئله برده شده، بدون اینکه توجه به اطراف مسئله بکند، ببیند که آنجایی که گفتند، پهلویش چه گفتند. یک دسته میروند آن چیزی را که باز خودشان به نظرشان رسیده، میروند دنبال آنکه او را پیدا بکنند... از این جهت آنی که من آرزو دارم این است که ما، شماها که در مرکز قانونگذاری هستید و از همه مهم‌تر محل شماست، و دیگران هم که مابعد این واقع هستند، ما تحت تأثیر هیچ مکتبی واقع نشویم. نمیخواهم بگویم همۀ شما تحت تأثیر واقع شدید، لکن یک عدهای ممکن است تحت تأثیر تبلیغات آن طرف یا تبلیغات آن طرف. ما باید راه مستقیم اسلام را بگیریم و مطالعات اسلامی داشته باشیم... اگر یک مکتب انحرافی، ما را در تحت تأثیر خودش قرار بدهد، ما از اسلام غافل شدهایم.»
دیدگاه مقام معظم رهبری
رهبر معظم انقلاب اسلامی در 22 اسفند 1386 درباره جايگاه و شأن نمايندگان فرمودند: «نماینده صالح آن کسی است که پایبندی او به اسلام باشد، پایبندی او به عدالت باشد، پایبندی او به منافع ملی باشد، مرز او با دشمن مرز مشخصی باشد. اگر این نشد، آن نماینده، نماینده خوبی نخواهد بود؛ نماینده ملت در واقع نخواهد بود. خوشبختانه در کشور ما مجموعه‌های سیاسی‌ای که هستند، نسبت به مبانی اسلام و انقلاب تقریباً همه، به‌جز یک اقلیت کوچکی، متفق‌القولند؛ منتها مرزها را باید روشن کرد. بعضی، از دشمن رودربایستی دارند؛ بعضی، ملاحظه دشمن را می‌کنند. ملاحظه ملت را باید کرد، ملاحظه خدا را باید کرد، نه ملاحظه دشمن را. دشمن، دشمن است؛ هرچه ملاحظه کنی، هر چه عقب بنشینی، او جلو می‌آید. اگر خاکریز شما در مقابل دشمن خاکریز مستحکمی نباشد، او نفوذ می‌کند. دشمنان این را می‌خواهند. یکی از شاخص‌ها همین است. مردم در هر جای کشور هستند، به این شاخص توجه کنند. آن کسانی که مرزشان با دشمن و دست‌نشاندگان دشمن مرز کمرنگی است، این‌ها برای ورود به مجلس اصلح نیستند. کسانی باید باشند که مرز روشنی با دشمن داشته باشند.»
رهبر معظم انقلاب همچنین در بهمن 74 فرمودند: «اگر نماینده‌ای بی‌علاقه به انقلاب و کشور و بی‌اعتقاد به قانون اساسی به مجلس راه پیدا کند که مصالح این کشور برایش مهم نباشد؛ دشمنی‌های استکبار جهانی را نفهمد، دلش بخواهد که از استکبار جهانی تملّق بگوید و در روزنامه‌ها و مجلّات وابسته به صهیونیست‌ها اسمش را درشت بنویسند و بگویند فلانی با سیاست نظام جمهوری اسلامی مخالفت کرد؛ چنین نماینده ای مجلس را خراب می کند، ملت را خراب می کند، کشور را هم خراب می کند؛ پس به درد نمی خورد.»
ایشان همچنین در تاریخ 26 آذرماه 1382، می‌فرمایند: «در نظام جمهوری اسلامی غیر از دانایی و کفایت سیاسی، کفایت اخلاقی و اعتقادی هم لازم است. افرادی نگویند که اخلاق و عقیده مسأله شخصی انسان‌ها است. بله، اخلاق و عقیده مسأله شخصی انسان‌هاست؛ اما نه برای مسئول. من اگر در جایگاه مسئولیت قرار گرفتم و اخلاق زشتی داشتم؛ فهم بدی از مسائل جامعه داشتم و معتقد بودم که باید جیب خودم را پُر کنم، نمی‌توانم به مردم بگویم این عقیده و اخلاق شخصی من است و اخلاق و عقیده ربطی به کسی ندارد. برای یک مسئول عقیده و اخلاق مسأله شخصی نیست؛ مسأله‌ای اجتماعی و عمومی است؛ حاکم شدن بر سرنوشت مردم است. آن کسی که به مجلس می‌رود، یا به هر مسئولیت دیگری در نظام جمهوری اسلامی می‌رسد، اگر فاسد، بیگانه‌پرست و در خدمت منافع طبقات برخوردار جامعه بود، دیگر نمی‌تواند نقشی را که ملت و طبقات محروم می‌خواهند، ایفا کند...»
انتهای پیام/
جایگاه مجلس شورای اسلامی
