به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ،اولین ماه سال هجری قمری یعنی ماه محرم‌الحرام ماهی است که عشق و ارادت عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) در عمل تجلی یافته و در قالب عزاداری و بزرگداشت این ایام نمایان می‌شود.

بعد از گذشت یک قرن از شهادت غم انگیز امام حسین (ع) و یاران باوفایش این واقعه آن قدر شور و حرارت دارد که بعد از قرن‌ها دل عاشقان و ارادتمدارانش با شروع این ماه به لرزیدن می‌افتد.

البته تا دنیا باقی است عاشورا نیز استوار و پابرجا خواهد بود چرا که:"کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا".

آئین‌های باشکوه عزاداری با جلوه‌های خاص و معنادار از حرکت عاشورا و درسی که می‌توان از این نهضت عظیم یاد گرفت به عنوان یک نماد کلی و اساسی در برگزاری مراسم‌های عزاداری در ماه‌های محرم و صفر است.

در این میان مردمان ایران زمین به تبع آداب و فرهنگ مرسوم خودشان همزمان با شروع ماه محرم عزاداری‌های خود را آغاز کرده و به طرق مختلف عشق و ارادت خود را اثبات می‌کنند.

مردم استان زنجان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و چه بسا پیشرو مردم ایران اسلامی در این وادی قدم گذاشته‌اند به طوری به گفته بزرگان، زنجان صاحب "مدال ولایت‌پذیری و دین‌مداری" است.

در زنجان ایام محرم به عنوان روز‌های برآورده شدن حاجات و خیر و خوبی در بین مردم شناخته می‌شود به همین دلیل هنوز هم در روز‌های محرم هرکسی به وسع خود در اطعام نیازمندان می‌کوشد.

آداب بسیاری در بین مردم این دیار در زمان‌های عزاداری جاری است، اما یکی از مهم‌ترین مکان‌هایی که مردم این شهر نسبتاً کوچک برای عزاداری جمع می‌شوند حسینیه اعظم زنجان است که حتی از کشور‌ها و شهر‌های همسایه مسلمان نیز گاهی برای شرکت در این مراسم حضور دارند.

مراسم حسینیه اعظم زنجان

حسینیه اعظم زنجان و گرمابه قدیمی آن از اماکن مذهبی شیعیان است که از قدیم مرکز تجمع عزاداران و حسینیان بوده است و جنوبی‌ترین بخش بافت قدیمی شهر زنجان و در محله‌ای معروف به «سیدلر» واقع شده که به دروازه جنوبی شهر (دروازه قلتوق) مشرف است. قدمت این مکان به حدود یک قرن پیش می‌رسد.

البته این بنا در هجوم حوادث زمان چندین بار تخریب و ویران بود، ولی به دلیل ارادت خاص مردم منطقه در مراحل مختلف بازسازی و مرمت گردید. بر مبنای مدارک تاریخی اکثر مساجد و تکایای زنجان دارای اسم از نظر وقف کننده، سازنده و محله می‌باشد و این مکان تنها مکانی است که فاقد اسم از نظر شخص و محله (در زمان گذشته) است بنابراین با جرات می‌توان گفت که تنها مکان اصلی بعنوان تکیه و حسینیه‌ی عزاداری در شهر زنجان در طول تاریخ بوده است.

منابع مستند و مشخصی از تاریخ بنا و بانیان این محل در دست نیست لیکن اطلاعاتی که از تاریخ، فرهنگ شفاهی بدست رسیده حاکی از آن است که قدمت تاریخی مسجد به اوایل دوران صفویه و حتی قبل از آن یعنی به دوران نخستین اسلامی می‌رسد.

حسینیه اعظم زنجان بیشتر به خاطر دسته‌ای که هرسال محرم به یاد سقای دشت کربلا در هشتمین روز ماه محرم دارد مشهور است. این دسته حرکت خود را از محل حسینیه اعظم شروع می‌کند و معمولاً همزمان با اذان مغرب به امامزاده ابراهیم پایان می‌یابد. جمعیت این دسته افزون بر پانصد هزار نفر است. مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان در تاریخ ۱، ۵ دی ماه ۸، ۷ با شماره ثبتی ۱، ۰ به عنوان دهمین مورد از میراث معنوی ثبت شده در ایران است.

در سال‌های اخیر بیش از دویست هزار نفر در این دسته شرکت می‌کنند. علاوه بر اهالی شهر، جمعی از اهالی استان‌های آذری زبان همسایه و حتی کشور آذربایجان خود را به زنجان می‌رسانند تا در این آیین بی نظیر شرکت کنند.

تعداد قربانی‌های نذری هم به حدی است که می‌توان مسجد حسینیه اعظم زنجان به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام بعد از منا و مرکز پایتخت شور و شعور حسینی در ایران شناخته شده است.

ثبت دسته عزاداری هشتم محرم برابر با شب تاسوعای حسینی به عنوان دهمین میراث معنوی ایران، دلیل منحصر به فرد بودن این برنامه و آستان مقدس و صد البته توجهات خاصه حضرت سید الشهداء (ع) به این مکان مذهبی است که شهرت و آوازه آن را به برکت معنویت خاص این مسجد و اعتقاد قلبی ارادتمندان حضرت امام حسین (ع) جهانی کرده است.

در این دسته نه علم کشی می‌کنند و نه از زنجیر زنی و طبل و دهل رایج در دسته‌های عزاداری خبری است. فقط سیل انسان‌های عزادار نوحه‌های سنتی و قدیمی را زمزمه می‌کنند و بر سر و سینه می‌زنند.

مراسم زینبیه اعظم زنجان

زینبیه اعظم زنجان یکی از قطب‌های عزاداری استان زنجان بوده و همه ساله پذیرای خیل عظیم عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) از سراسر کشور و حتی خارج از کشور است.

در روز یازدهم محرم الحرام هر سال، شهر زنجان به عنوان پایتخت شور و عشق حسینی جلوه معنوی خاصی برخورد می‌گیرد و عاشقان امام حسین (ع) خود را آماده برای حضور در یک اجتماع عظیم و حماسی می‌کنند تا ندای «یاحسین» و «یا زینب» سر داده و به یاد شهید دشت کربلا عزاداری کنند.

این مراسم ساعات بعدازظهر روز ۱۱ محرم در محل زینبیه آغاز شده و در صحن مقدس آستان حضرت ابراهیم (ع) که یکی از امام زاده‌های قابل احترام زنجان است به پایان می‌رسد.

آئین عزاداری زینبیه زنجان نیز از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در فهرست میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است.

عزداری دو هیئت بزرگ زنجان یعنی حسینیه و زینبیه از آن جهت منحصر به فرد و مهم است که عاشقان حضرتش تمام وجود خود را در طبق اخلاص قرار داده و نثار جانفشانی‌های امامی می‌کنند که ۱۴ قرن پیش در چنین ایامی خود را فدای دین مبین اسلام کرد تا از گزند ناکسان در امان بماند.

نحوه عزاداری این دو هیئت پیچیده نبوده و روش خاصی ندارد بلکه طبق معمول نوحه خوانی و سینه زنی شاکله اصلی آن را تشکیل می‌دهد به طوری که در هر دو هیئت مداح اهل بیت با سرودن اشعاری در مدح امام حسین (ع) و اهل بیت وی، مردم را آماده کرده ومردم نیز با سینه زنی و زنجیرزنی او را همراهی می‌کنند.

آئین طشت‌گذاری

آئین طشت‌گذاری یکی از قدیمی‌ترین سنت‌ها و مناسک ایرانی است که در آستانه ماه محرم برگزار می‌شود و گفتنی است این مراسم سه روز پیش از آغاز محرم طی تشریفات خاص و پرشور برگزار می‌شود.

مردم زنجان معتقدند این سنت با الهام از اقدام سالار شهیدان و یادآور رفتار جوانمردانه امام حسین (ع) است. براساس روایت‌ها ایشان در روز ۲۷ ذیحجه آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و لشکر حر و اسبان سپاه او را سیراب می‌کند.

تشت‌هایی که در این مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرد از جنس برنز یا مس است.

بعد از عزاداری ریش سفیدان و عاشقان حسین (ع) در هر محله طشت‌ها را به دوش حمل کرده و وارد مسجد می‌شوند و حاضران در مجلس به احترام آن به پا خواسته و در مقابل آن‌ها سینه‌زنی می‌کنند و نوای الدخیل یا ابوالفضل سر می‌دهند پس از آن ریش‌سفیدان با دور زدن در مسجد تشت‌ها را در سرجای خود قرار می‌دهند و طشت‌ها را از آبی که در کوزه‌ها بر دوششان حمل کرده‌اند پر می‌کنند. روشن کردن شمع و نوشیدن آب متبرک از این ط‌ها همراه سوگواری از اعمال این مراسم است.

بعداز اتمام مراسم، مردم آب‌های موجود در تشت‌ها را به عنوان تبرک به خانه‌هایشان برده و یا بین اقوام تقسیم می‌کنند.

هیئت‌های زنجان

هیئت عاشوراییان زنجان، هئیت رایت‌الحسین (ع) زنجان، هیئت فاطمیون زنجان، هیئت فاطمیه زنجان و هیات محبین امام صادق (ع) زنجان از جمله هیئت‌های زنجان می‌باشد.

شهرستان‌های ابهر، خرمدره، قیدار، هیدج، صائین‌قلعه، سلطانیه، سجاس، ماه‌نشان، گرماب، دندی، زرین‌آباد، چورزق، حلب و ... نیز به‌مانند مردم مرکز استان زنجان در این ماه محرم سیاه‌پوش شد و با عشق و ارادت در این ماه به عزاداری می‌پردازند.

عزاداری استان زنجان هرچند همانند سایر استان‌ها از آیین‌ها و رسم رسومات خاصی پیروی نمی‌کند ولی یکپارچه بودن عزاداران واقعی این استان آن را به عنوان پایتخت شور و شعف حسینی تبدیل کرده است.

نیازی نیست برای نظاره این حماسه که هرساله بر لوح تاریخ نقش می‌بندد راهی شهر زنجان شده و از نزدیک به نظاره بنشینی بلکه کافی است در روز‌های هشتم و یازدهم محرم گیرنده‌های تلوزیونی را روشن کنی چرا که در این ایام اکیپ‌های خبری مختلفی در این شهر مستقر شده و به بهترین نحو این شور و حماسه حسینی را به تمام دنیا مخابره می‌کنند.

ناگفته نماند دیدن این حماسه از لنز دوربین‌هایی که عدد آن‌ها زیاد است به خودی خود حال عاشقان را دگرگون می‌کند، ولی حضور واقعی در بین این حماسه از لذت دیگری حکایت می‌کند.

انتهای پیام/ز

عزاداری محرم در زنجان