به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده  12  ژانویه اعلام کرد اگر اصلاحات مدنظر آمریکا در برجام اعمال نشود، این کشور از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد.

"لو کان" سخنگوی وزارت امور خارجه چین در واکنش به اظهارات ترامپ  اظهار کرد: پکن خواهان حفظ برجام به عنوان معامله‌ای با ارزش است که با زحمت زیاد به سرانجام رسیده است.

وی گفت: رسیدن به معامله قابل قبول برای همه کار ساده‌ای نبود و از این رو هر یک از  طرف‌های  ذی‌نفع باید برای این نتایج ارزش قائل باشد. 

 سخنگوی وزارت امور خارجه چین همچنین مخالفت کشورش با هرگونه تحریم یک‌جانبه واشنگتن در رابطه با تهران را نیز اعلام کرد و گفت: این موضع چین در آینده نیز بلاتغییر خواهد ماند.

حال این سوال مطرح می‌شود چرا  چین به دنبال حفظ برجام است و از تحریم‌ها علیه ایران انتقاد می‌کند؟

در این باره باید گفت دو بعد اقتصادی و سیاسی در تشریح این موضوع قابل اهمیت است. در بعد اقتصادی ایران و چین شرکاری اقتصادی هستند و از سوی دیگر چین به عنوان قدرت نوظهور در عرصه سیاست بین الملل خواهان مقابله با آمریکا و تعیین دستورالعمل های مستقل است.

 گستره همکاری‌های ایران و چین در سال‌های اخیر به قدری قابل توجه بود که چین به عنوان بزرگترین واردکننده نفت ایران در سال 2016 میلادی لقب گرفت و در این سال 63 درصد از کل صادرات ایران به چین را نفت تشکیل داد.

به طور حتم چین و ایران را باید دو شریک استراتژیک دانست، شرکایی که در شرایط نابسامان بین المللی در کنار یکدیگر بوده‌اند اما نکته مهم در این بین گسترش روابط و مناسبات اقتصادی در چهار سال اخیر است.

 در سال 2016 میلادی حجم مبادلات تجاری ایران و چین از لحاظ وزنی 410 هزار تن نسبت به سال 2015 افزایش یافت و از لحاظ ارزشی نیز این رقم به بیش از 31.24 میلیارد دلار رسید اگر چه این رقم نتوانست رکورد 50 میلیارد دلاری دو کشور در سال 2014 را تکرار کند.

اما در 9 ماه اول سال 2017 و بر اساس جدیدترین آمار گمرک چین، ارزش مبادلات تجاری ایران و چین از مرز 27 میلیارد دلار فراتر رفته است که تراز تجاری 540 میلیون دلار به نفع کشورمان را نشان می دهد.

یعنی ایران در این مدت 13.88 میلیارد دلار کالا به چین صادر کرده است که این عدد نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3 میلیارد دلار افزایش داشته است این در حالی است که سال گذشته تراز تجاری دو کشور 940 میلیون دلار به نفع چین بود.

برخی این میزان افزایش صادرات را به افزایش قیمت نفت نسبت می دهند در حالی که سفیر ایران در چین معتقد است با توجه به اینکه از لحاظ وزنی نیز صادرات ایران به چین در این دوره 9 ماهه 7 میلیون تن نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است این تفسیر نمی‌تواند درست باشد.

همچون سال‌های قبل، نفت خام مهمترین کالای صادراتی ایران به چین است. میزان صادرات نفت خام ایران به چین در مدت این 9 ماه برابر با 8.74 میلیارد دلار بود و چین با واردات روزانه 633 هزار بشکه نفت از کشورمان بزرگترین خریدار نفت ایران محسوب می‌شود.

بر اساس آمار گمرک چین، در 9 ماه اول 2017 افزون بر 22.74 میلیون تن کالا به ارزش 5.14 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به چین داشته‌ایم که این میزان از لحاظ وزنی شاهد افزایش 28.1 درصدی و از لحاظ ارزشی افزایشی معادل 27.8 درصد داشته است.

 از سوی دیگر "وو بینگ بینگ" کارشناس مسائل بین الملل و استاد دانشگاه چین معتقد است: جایگاه ایران در برنامه راه ابریشم چین ویژه است و در دو سال گذشته ایران نقش بسزایی در توسعه این برنامه چین داشته است.

وی می‌گوید: انرژی و تجارت اساس مهمی در مناسبات دارد و چین می‌داند که ایران دارای منابع بسیار غنی انرژی است. به همین دلیل باید خود را در میادین نفت و گاز ایران فعال‌تر کند و طرح‌های بیشتری را در اختیار بگیرد.

وو بینگ بینگ خاطرنشان می‌کند: دو کشور نباید خود را محدود به منابع سنتی انرژی کنند بلکه باید در منابع تجدیدپذیر انرژی از جمله انرژی هسته‌ای و باد و خورشید همکاری نزدیک داشته باشند. وی بر این باور است که چین می‌تواند در طرح‌های زیرساختی ایران فعال شود و برای ایران بندر، فرودگاه و تاسیسات مخابراتی و اطلاع رسانی تاسیس کند.

از دیدگاه استاد دانشگاه پکن، ایران دارای محصولات بسیار خوب غذایی و خشکبار نظیر زعفران و پسته است که باید در این زمینه هم همکاری دو کشور بیشتر شود. 

بر اساس آمار 67.14 درصد ترکیب صادرات ایران به چین را نفت و میعانات گازی، 20.9 درصد پتروشیمی، 4.3 درصد سنگ آهن، 1.7 درصد کنسانتره مس و حدود 5 درصد بقیه را الومینیوم، کروم، انواع سنگ مرمر و کنسانتره سرب تشکیل داده است.

ویژگی‌های منحصر به فرد ژئو اقتصادی ایران در خاورمیانه به عنوان نقطه اتصالی خلیج فارس به آسیای میانه و قفقار از یکسو و آسیای غربی و شرقی به اروپا، زیر ساخت‌های متعدد ریلی و جاده‌ای و بندری می‌تواند زمینه ساز ارتباط چین با مناطق یاد شده برای توسعه تجاری باشد.

ایران نه تنها به دلیل دارا بودن منابع غنی معدنی و انرژی، مناسبات اقتصادی خوبی با چین دارد بلکه فرصت‌های بسیاری را هم برای سرمایه گذاران چینی فراهم کرده است که نمونه‌های آن را می‌توان در حوزه بانکی و فایناس 40 میلیارد دلاری چینی‌ها با بانک مرکزی در سال جاری عنوان کرد.

بانک‌های چین در مجموع 35 میلیاد دلار تامین مالی پروژه‌های کشورمان را پذیرفته‌اند این میزان شامل قرارداد تامین مالی 10 میلیارد دلاری میان بانک مرکزی کشورمان با سیتیک تراست چین، امضای یادداشت تفاهم تامین مالی 15 میلیارد دلاری با بانک توسعه چین و نهایی شدن مذاکرات جهت تنظیم قرارداد موافقتنامه عمومی تامین مالی تا سقف 10 میلیارد یورو با اگزیم بانک است.

مشارکت 30 درصدی شرکت ملی نفت چین در قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی به ارزش 4.8 میلیارد دلار و تامین مالی پروژه برقی کردن قطار تهران مشهد به ارزش 11.5 میلیاد یوان از جمله مهمترین پروژه‌هایی است که سرمایه گذاری چینی‌ها در آن قطعی شده است.

"لی جون"، معاون بین الملل حزب کمونیست چین نیز می‌گوید: ایران یکی از کشورهای پرنفوذ در منطقه خاورمیانه و حتی در جهان است. ما هم بر این واقعیت معترفیم. در سایه این قدرت در حل مسائل منطقه‌ای و کاهش بحران‌ها یقینا ایران از نفوذ خاص و ویژه‌ای برخوردار است. لذا طرف چینی هم با توجه به این قدرت و نفوذ، همواره بر گسترش مناسبات و روابط مشترک خود با ایران تمایل شدیدی دارد. از همین رو پکن توجه خاصی به گسترش روابط مشارکتی استراتژیک و راهبردی با تهران دارد. 

معاون بین الملل حزب کمونیست چین  ادامه می‌دهد: در ژانویه 2016 آقای شی جین پینگ، رئیس جمهور چین هم سفری را به ایران داشتند و در آن سفر، دیدارها و مذاکرات سازنده‌ای میان روسای جمهوری چین و ایران شکل گرفت که در مجموع سفر ژانویه 2016 را به سفری موفق بدل کرد، چرا که در آن سفر 17 قرارداد و سند همکاری مهم بین دو کشور امضا شد. در این راستا اکنون بسیاری از آن قراردادها در حال اجرایی شدن هستند و برخی هم طی سال آتی به مرحله اجرایی خواهند رسید.

وی اضافه می‌کند: افزون بر این مسائل در سال‌های اخیر هر دو کشور ایران و چین راجع به مشکلات و مسائل خاص و در عین حال حساس منطقه خاورمیانه، هماهنگی و اشتراک نظر فروانی را با یکدیگر دارند. از نظر چین این سطح از هماهنگی و این نوع از اشتراک نظر که میان دو کشور پدید آمده، می‌تواند برای گسترش ثبات و حفظ صلح در منطقه حساس خاورمیانه و کل جهان بسیار مفید و سازنده باشد. از همین رو با توجه به چنین سطح بالایی از همکاری‌ها که در دوره اول ریاست جمهوری آقای روحانی شکل گرفته است، چین تلاش دو چندانی را دارد که در دوره دوم ریاست جمهوری آقای روحانی، نیز چه در زمینه گسترش روابط و مناسبات دیپلماتیک و چه در حوزه توسعه تجاری و اقتصادی فصل جدید و پررنگی از همکاری ها میان دو کشور شروع شود.

جواد منصوری سفیر پیشین ایران در چین معتقد است: دو کشور ایران و چین در دو منطقه از شرق و غرب آسیا، از لحاظ ژئوپلتیکی و روابط تاریخی- فرهنگی اهمیت زیادی دارند و در سال‌های اخیر در بسیاری از زمینه‌های سیاسی اقتصادی روابط رو به توسعه‌ای را دنبال کردند. به‌طوری که امروز می توان گفت روابط ایران و چین به شکلی استراتژیک تعریف می شود و در همه زمینه‌ها، فعالیت دو جانبه رو به گسترش است.

از طرف دیگر اینکه در بسیاری از مواضع بین المللی مواضع مشترک بین دو طرف وجود دارد و این موضوع می‌تواند به نزدیک شدن دو دولت و افزایش همکاری‌ها کمک کند. نگاه دیگری که تاثیرگذار است این است که منطقه غرب آسیا به ویژه خلیج فارس تامین کننده بخشی از انرژی چین بوده و بازار گسترده چین محسوب می‌شود که نفوذ ایران و حضور آن در این منطقه از اهمیت بالایی در سیاست خارجی دولت چین برخوردار است.

از این رو ایران در این منطقه برای چین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ضمن اینکه ظرفیت همکاری با ایران در تمامی زمینه‌ها وجود دارد طبعا این مسئله باعث می‌شود که دو طرف برای هماهنگی و پیگیری کارها، ارتباطات منظمی در سطح بالا داشته باشند. در یک سال‌های اخیر سفرهای متعددی از چین به ایران و از ایران به چین صورت گرفته و در زمینه اجرایی کردن بسیاری از طرح‌ها و نهایی کردن بعضی از تصمیمات پیشرفته به خصوص تبادل نظر در زمینه مسئله برجام رفت و آمدها و گفت و گو‌هایی وجود دارد که در این برهه بخصوص اهمیت خاصی به این سفر داده می شود.

"علی‌اصغر خاجی" سفیر ایران در چین با اشاره به اینکه ایران به عنوان امن‌ترین کشور منطقه، می‌تواند بهترین شریک برای پکن باشد، می‌گوید: ایران دارای دومین منابع نفت و گاز در جهان است و می‌تواند نقش مهمی در تامین انرژی و امنیت چین داشته باشد.

خاجی با بیان اینکه همکاری‌های بُرد- بُرد ایران و چین در زمینه انرژی را می‌توان به سایر حوزه‌ها نیز گسترش داد، خاطرنشان می‌کند: همکاری‌های علمی و دانشگاهی یکی از این عرصه‌ها است، زیرا گسترش علم و دانش کلید اصلی توسعه هر کشوری است.

سفیر تهران در پکن، ایده «یک کمربند یک جاده» را فرصت مناسبی برای ایران و چین و مردم این دوکشور دانست و تصریح کرد: ایران و چین به عنوان دو کشور مهم مسیر جاده ابریشم باید با یکدیگر آشنا شوند تا در صورت شناخت صحیح، مردم خودشان در مسیر روابط ایران و چین گام بردارند.  

محمد ساجدی کارشناس سیاست خارجی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران درباره اینکه چرا چین مخالف تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران است، اظهار کرد: در میان 5 کشور دارنده حق وتو در شورای امنیت، چین و روسیه در یک اردوگاه و فرانسه، انگلیس و آمریکا در اردوگاه دیگر هستند.

این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: چین و روسیه از تمایلات سوسیالیستی و یک اجماع چپی برخوردار هستند و هر جا که آمریکایی‌ها و غربی‌ها درباره موضوعی موضع‌گیری کنند، این دو هم بر اساس منافع خودشان تصمیم می‌گیرند.

وی افزود: چینی‌ها معتقدند زمانی که 5 قدرت با ایران صحبت می‌کنند و توافقی به امضا می‌رسد، کارشکنی و بدعهدی یکی از آنها بی‌احترامی به بقیه است.

ساجدی گفت: حل بحران تحریم‌های ایران یکی از منافع بزرگی است که به جیب چینی‌ها، روس‌ها و غربی‌ها می‌رود؛ بنابراین ادامه تحریم‌ها به ضرر خودشان است.

وی خاطرنشان کرد: چینی‌ها معتقدند اگر توافق بین المللی نقض شود، دیگر هیچ کس به هیچ قراردادی پایبند نمی‌ماند.

ساجدی با اشاره به اینکه چینی‌ها در چند مورد مانند؛ حقوق بشر، دخالت واشنگتن در شرق آسیا، حمایت واشنگتن از ژاپن و.. اختلافات اساسی با آمریکایی‌ها  دارند، گفت:  آنان اکنون در مورد موضوع ایران در حال تسویه حساب با آمریکایی‌ها هستند و با رأی آنها مخالفت می‌کنند.

حسین کنعانی‌مقدم دیگر کارشناس سیاست خارجی نیز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: بر اساس تعهداتی که در برجام وجود دارد، هیچ‌یک از کشورها نمی‌توانند به بهانه تحریم‌های هسته‌ای و... ایران را تحریم کنند.

وی ادامه داد: آمریکا به بهانه‌های حقوق بشری و توان موشکی ایران به دنبال تحریم‌های بیشتر علیه جمهوری اسلامی است و اقدام آنان خارج از چارچوب برجام است.

کارشناس سیاست خارجی با اشاره به اینکه سیاست چین در قبال ایران در چارچوب برجام است و این کشور مایل نیست آمریکایی‌ها فشار بیشتری را به تهران وارد کنند، خاطر نشان کرد: اقدام آمریکا بیشتر جنبه اقتصادی و تجاری و حضور در بازارهای منطقه از جمله ایران دارد و به همین دلیل پکن مخالف حضور آمریکا در غرب آسیاست.

انتهای پیام/