توسعه شهرها از کانال پیشرفت روستاها میگذرد، امری که به دلیل بی توجهی، منجر به تحمیل هزینههای بسیار سنگین به مردم و دولت شده است.
به گزارش خبرنگار
صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، بسیاری از روستاها در حاشیه شهرها و کلانشهرها قرار گرفته است، بنابراین نقش این مناطق در توسعه و شکوفایی کشور در عرصههای گوناگون، بخصوص اقتصادی و اجتماعی آنچنان جدی و تاثیرگذار است که حصول و پیشبرد فرآیند توسعه با نادیده انگاشتن روستاها، نه تنها دشوار بلکه فراتر از آن محال و غیر ممکن خواهد بود.
به واقع ظرفیتهای بالقوه موجود در روستاها به مثابه دو روی سکه است که از یکسو میتواند به عنوان عاملی اثرگذار در تسریع توسعه کشور ثمربخش واقع شود و در نقطه مقابل، غفلت و کم توجهی به آن، مسبب و عامل بروز بسیاری از نارساییها و چالشهای ریز و درشت در حوزههای گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... خواهد شد.
عنوان مهاجرت از روستاها و عزیمت به مناطق شهری، عبارتی غریب و ناآشنا نیست و در طول سالیان گذشته به کرات به آن اشاره شده است، پدیدهای نامیمون که نتیجه اوضاع نامساعد اقتصادی و اشتغال در روستاها است و طبیعتا این شرایط به خروج روستانشینان از این مناطق و مهاجرت به شهرها برای تغییر احتمالی وضعیت موجود و دستیابی به زندگی هر چه مطلوبتر منتهی خواهد شد.
به واقع در طول سالیان گذشته روستاها نحیفتر و لاغرتر شده اند و به موازات آن شهرها چاق و فربهتر شده اند و این موضوع و چالشی است که تنها به عملکرد دولت خلاصه نمیشود و متاسفانه در بسیاری از مقاطع و دهههای گذشته شاهد این وضعیت نامبارک بوده ایم و تنها تفاوت موجود به شدت و ضعف بروز این پدیده باز میگردد.
نتیجه این وضعیت، تضعیف ظرفیتهای کشاورزی و زراعی و رشد فزاینده مناطق حاشیه نشین در گوشه و کنار و اطراف و اکناف شهرها را به همراه خواهد داشت که هر کدام از موارد مذکور، علت بسیاری از آسیبها و هزینههای سنگین به کشور خواهد بود.
طبق آمار، حدود ۷۵ درصد جمعیت کشور در شهرها و تنها ۲۵ درصد از جمعیت ایران در روستاها سکونت دارند که در صورت استمرار وضعیت موجود، به طور یقین آمار سکونت روستانشینان به تدریج با کاهش هر چه بیشتری همراه خواهد شد و این زنگ خطری است که از مدتها پیش صدای آن به گوش میرسد و در صورت حساسیت به این صوت ناهنجار و آزار دهنده، قطعا امروز شاهد چنین وضعیت ناخوشایندی نبودیم.
تبعات خروج روستا نشینان و عزیمت آنها به شهرها
پیامدهای خروج روستانشینان و عزمیت آنها به شهرها، تنها به تخریب ظرفیتهای کشاورزی و باغداری کشور به عنوان یکی از مهمترین ارکان توسعه و امنیت غذایی کشور خلاصه نمیشود، بلکه این عارضه به تدریج شهرها را نیز درگیر نارساییهای پیچیدهای در حوزههای گوناگون میکند که رفع و حل و فصل آن به سادگی مُیَسَر نمیشود.
شهرهایی که به سختی تاب و توان تحملِ الزامات و نیازهای جمعیت شهرنشین خود را دارند. مواجه شدن با فوج فوج جمعیتی که با هزار و یک، امید و آرزو در صدد برخورداری از رفاه، امکانات و معیشت هر چه مطلوبتر هستند با چالشهای عدیدهای مواجه میشوند و در این شرایط نه تنها قادر به تامین نیازهای جمعیت مهاجر نخواهند بود، بلکه در مهیا ساختن ضروریات زندگی جمعیت بومی و سابق خود نیز دچار مشکل خواهند شد.
بروز مشکل در حمل و نقل، ترافیک، بدقواره شدن شهرها به دلیل ساخت و سازهای غیرمجاز و حتی بروز مشکلات امنیتی، انتظامی و افزایش جرم، از دیگر تبعات این مهاجرت بی رویه است که باید برای آن چاره اندیشی شود، امری که با توانمندسازی روستا نشینان میتوان بر آن غلبه کرد. در غیراینصورت نه تنها این نارسایی مرتفع میشود، بلکه چالشهای فعلی به فرصتی بالقوه مبدل میشود که همچون سکوی پرتاب برای دستیابی به توسعه و شکوفایی کشور و جامعه عمل خواهد کرد.
شاید همین اهمیت و ضرورتها باعث شده تا طرح توانمند سازی ۷۰۰ روستا، تعریف و در دستور کار قرار گرفت.
چندی پیش، علیرضا ساوری، مدیرکل پیشگیریهای وضعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه در گفت و گو با رسانه ها، جزئیات هر چه بیشتری از این طرح را تشریح کرد.
آنچنان که این مقام مسئول عنوان داشته، اقدام نخست بر توانمند سازی جوامع روستایی با اولویت روستاهایی که در مخاطره تخریب قرار دارند و یا جمعیت آنها کم و نامتعارف است، معطوف میشود.
وی میافزاید: مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک، حرفه آموزی به روستائیان و طرح توسعه صنایع دستی و گردشگری سه اقدامی است که برای حصول این امر (توانمند سازی روستاها) مد نظر قرار میگیرد.
به واقع، سه مولفه مذکور را میتوان از عناصر اساسی شکوفایی روستاها قلمداد کرد. اشاره به طرح مدیریت آب و خاک که نقش مستقیمی در شکوفایی و توسعه زراعت و باغداری ایفاء میکند، حوزهای که علاوه بر درآمدزایی برای روستاها باعث تامین نیاز شهرها و به تبع آن دستیابی به امنیت و استقلال غذایی خواهد شد و در صورت پیشرفت در این عرصه، نه تنها در عرصه داخلی، بلکه در توسعه صادرات نیز میتوان به توفیقات شایسته تری نائل شد.
امری که مستلزم افزایش سرمایه گذاری ها، آموزش روستائیان، فاصله گرفتن از روشهای سنتی آبیاری و زراعت و گام برداشتن در جهت کشاورزی نوین و پیشرفته است.
عنصر بعدی به حرفه آموزی روستائیان معطوف میشود، مولفهای که حصول موفقیت در آن، روستائیان را در مشاغل دیگر نیز توانمند میسازد . این تکثر و تنوع شغلی با اقتضائات و فرصتهایی که روستاها از آن برخوردارند، بسترسازِ پیشرفت خیره کنندهای در روستاها میشود و مولفه نهایی، به حمایت و پشتیبانی از صنایع دستی و گردشگری و فراهم کردن زمینه لازم برای رشد و شکوفایی هر چه بیشتر این امر منتهی میشود که در صورت دستیابی به موفقیت در این عرصه، به تنهایی این حوزه قادر به حل و فصل بسیاری از مشکلات روستاها و ساکنان آن خواهد بود.
وقتی پتانسیل روستاها در تولید نادیده گرفته میشود
طبق آمار نرخ رشد اقتصادی در نیمه اول سال در بخش کشاورزی، کمتر از یک درصد و در نقطه مقابل، نرخ رشد در گروه خدمات، بیش از ۷ درصد است و این امر موید کاهش ضریب تولید در عرصه زراعت به نسبت ادوار و دهههای گذشته است.
موارد بسیاری در این افت میزان تولید در حوزه زراعت دخیل است که شاید اصلیترین آن به چالش منابع آبی، بروز خشکسالی، مهاجرت از روستاها معطوف میشود.
چندی پیش، ناصر مقدسی، قائم مقام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در گفت و گو با رسانهها با اشاره به ضرورت حفظ منابع تولید در روستاها و لزوم در اولویت قرار گرفتن آن بیان کرد: متاسفانه در کنار برخی از محدودیتهای طبیعی، برخی اقدامات غیراصولی باعث بروز مشکلات هر چه بیشتری شده است.
وی حرکت هوشمندانه در مسیر کشاورزیِ نوین، تنوع هر چه بیشتر فعالیتهای روستایی و توجه جدی به فرآوردههای ارگانیک را از مولفه اساسی در افزایش درآمد و ارزش افزوده روستاها عنوان میکند.
راه اندازی هلدینگ بازرگانی اولویت سازمان تعاون روستایی کشور
علی اوسط هاشمی رئیس سازمان تعاون روستایی کشور در جلسه ستاد تنظیم بازارقزوین گفت: برای برجسته سازی اقتصاد روستا باید با حذف واسطهها فاصله مزرعه تا سفره را به حداقل رساند.
وی افزود: باید جایگاه روستاها را به عنوان تولید کننده تقویت کرد تا مردم از روستاها به شهرها مهاجرت نکنند.
هاشمی تصریح کرد: در
اقتصاد مقاومتی، مردم اساس توسعه هستند و باید در این اقتصاد زمینه مشارکت مردم را فراهم کرد.
رئیس سازمان تعاون روستایی کشور با بیان اینکه برکت در تعاون و تاکید اسلام هم مشارکت در تعاون است، تاکید کرد: اتحادیههای تعاون روستایی، باید مباشرین واقعی دولت باشند.
به گفته هاشمی؛ مدیران هم باید با برنامه ریزی صحیح زمینه حمایت از کشاورزان را فراهم کنند.
وی افزود: توسعه زمانی امکان پذیر است که سن تولید کننده کاهش پیدا کند و زنان نیز همپای مردان در توسعه کشور نقش آفرینی کنند.
معاون وزیر و رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در ادامه گفت: راه اندازی هلدینگ بازرگانی و تحول در نظام تعاونیها اولویت ما در سال آینده است.
امید آن میرود، طرح توانمند سازی روستاها با جدیت، همت و فراگیری تاثیرگذار، پیگیری و عملیاتی شود، در غیر اینصورت، در آیندهای نه چندان دور، شاهد تشدید روند خالی شدن روستاها از سکنه (که بنا بر اظهارات معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری، در سال ۹۴، ضریب آن حدود ۳۳ هزار روستا و آبادی عنوان شد) خواهیم بود.
گزارش: ناصر رمضانی
انتهای پیام/