به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛با رقم خوردن نتایج نبرد‌های هوایی ویتنام، هر چند توپ‌ها دوباره جایی برای خود باز کردند، اما دو نوع موشک حرارتی و راداری تسلیحات اصلی در نبرد هوا به هوا شدند. موشک‌های راداری در ابتدا وابسته به امواج رادار ارسالی از هواپیمای شلیک کننده بودند. این امواج با برخورد به هدف، بازمی گشت و یک جستجوگر (سیکر) با دریافت این امواج و ردیابی محل بازتاب به محل هدف چه ثابت و چه متحرک، پی برده و با تکرار شدن این فرایند و اصلاح مسیر، خود را به هدف می‌رساند. این روش هدایت "آشیانه یابی نیمه فعال راداری" است که امروزه هم در موشک‌های بسیاری مشاهده می‌شود.

بیشتر بخوانید:فکور ایرانی در مقابل فونیکس آمریکایی/ جنگنده‌های F۱۴ به موشک فکور۹۰ مجهز می‌شوند 

با پیشرفت صنعت الکترونیک و ساخت تجهیزات مورد نیاز رادار‌ها در ابعاد و وزن مطلوب انواعی از موشک‌های هوا به هوا که متکی به رادار داخل موشک بودند، ساخته شد. در واقع رادار خود موشک کار ردگیری هدف و فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصحیح مسیر برای رسیدن به هدف را انجام می‌دهد. به این نوع موشک‌ها "فعال راداری" گفته می‌شود که به دلیل سامانه‌های بکار رفته در آن، قیمت بالاتری دارند، اما مزیت‌های راهکنشی بالایی نیز به دنبال دارند.

در موشک نیمه فعال، هواپیمای شلیک کننده باید تا زمان اصابت موشک به هدف به سمت هدف جهت گیری داشته و توان ردگیری رادار خود را روی آن متمرکز کند. این باعث محدودیت عملکردی برای جنگنده در این مدت شده و خود آن را در معرض آتش دشمن قرار می‌دهد. در عوض موشک فعال راداری پس از مدتی از اطلاعات ارسالی از هواپیما بی نیاز شده و این امکان را بوجود می‌آورد که جنگنده محل را ترک کند. از این رو به موشک‌های فعال راداری، "شلیک کن-فراموش کن" هم می‌گویند.

نوع دیگر هدایت راداری، روش "غیر فعال" یا پسیو (passive) است که موشک با دریافت امواج رادار هواپیمای دشمن و اجرای فرایند آشیانه یابی، محل ارسال امواج و در واقع هواپیمای دشمن را یافته و خود را به آن می‌رساند. این روش هرچند تا حدودی کمتر نیاز به سخت افزار‌های راداری و الکترونیکی دارد و در دسته شلیک کن-فراموش کن هم قرار می‌گیرد، اما در صورت خاموش شدن رادار هدف، موشک سرگردان شده و از دست می‌رود. موشک‌های هوا به هوای زیادی مبتنی بر این روش هدفیابی ساخته نشده است.

یش از انقلاب اسلامی، ایران از موشک‌های آشیانه یاب حرارتی AIM-۹ سایدویندر در گونه‌های مختلف برای هواپیما‌های جنگنده خود استفاده می‌نمود. برخی اسناد واردات سلاح به ایران در دوره ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ نشان می‌دهد که ۷۰۰ فروند AIM-۹ B. برای جنگنده‌های F-۸۶ و F-۵ A، ۴۰۰ فروند گونه E. برای جنگنده F-۴ D، و در مجموع ۱۹۸۸ فروند از گونه‌های J/P در سه مقطع زمانی برای جنگنده‌های F-۵ E. تایگر، F-۴ E. فانتوم و F-۱۴ A. تامکت از آمریکا خریداری شده بود.

سایدویندر گونه J. دارای طول حدود ۳.۰۵ متر، قطر ۱۲.۷ سانتیمتر، جرم کل ۷۷ و جرم سرجنگی ۴.۵ کیلوگرم و برد اسمی ۱۴.۵ یا ۱۸ کیلومتر و سرعت بیشینه ۲.۵ ماخ بود. همه گونه‌های سایدویندر در اختیار ایران باید از سمت عقب هدف و روی حرارت خروجی موتور آن قفل می‌کردند. درصد انهدام هدف انواع گونه‌های موشک سایدویندر در جنگ ویتنام در حدود ۱۸ درصد برای ۴۵۲ موشک شلیک شده بود. موشک دیگر هوا به هوای ایران AIM-۷ اسپارو نام داشت. این موشک از نوع نیمه فعال راداری بود.

اسناد فوق نشان می‌دهد ۱۲۵ فروند از گونه C موشک فوق برای تجهیز جنگنده F-۴ D فانتوم خریداری شد هر چند که اسنادی از به کارگیری عملیاتی موشک فوق روی این گونه از فانتوم در دست نیست. همچنین ۱۲۱۶ فروند اسپارو گونه E-۲ در دو قرارداد برای استفاده در جنگنده F-۴ E. و F-۱۴ A خریداری شد.

لبته قرار بود برای جنگنده اف-۱۴ گونه E-۴ موشک اسپارو که به طور خاص برای این هواپیما توسعه یافته بود خریداری شود که تا پیش از انقلاب به کشور وارد نشد. موشک اسپارو گونه E-۲ دارای جرم کل ۲۰۵ و جرم سرجنگی ۳۰ کیلوگرم، طول ۳.۶۶ متر، قطر ۲۰.۳ سانتیمتر، سرعت بالای ۳ ماخ و برد نهایی اسمی ۴۴ کیلومتر بود.

اما کارامدترین موشک هوا به هوای ایران و شاید حتی جهان در آن دوره، موشک AIM-۵۴ فینیکس بود که نخستین موشک هوا به هوای فعال راداری دنیا نیز محسوب می‌شود. این موشک قدرتمند که در ۱۹۷۴ وارد خدمت شد. نام موشک از داستان پرنده اساطیری یعنی ققنوس گرفته شده است. این موشک بر مبنای طرح‌های رد شده موشک‌های دوربرد هوا به هوای ایگل و فالکون برای دفاع از ناوگان دریایی در برابر موشک‌های کروز ضدکشتی و بمب افکن‌های دوربرد شوروی سابق طراحی شد.

فینیکس که ده‌ها سال عنوان‌دار دوربردترین موشک هوا به هوای آمریکا نیز بود به همراه رادار و سامانه کنترل آتش "AWG-۹" قابلیت منحصر درگیر شدن همزمان با ۶ هدف مختلف را پیدا کرد که حتی امروز هم اغلب جنگنده‌ها از چنین قابلیتی بی بهره هستند. این توانمندی نخستین بار در هواپیمای اف-۱۴ تامکت به صورت عملیاتی درآمده و مقدمات تبدیل این رهگیر دوربرد را به یکی از بی نظیرترین هواپیما‌های شکاری دنیا فراهم کرد.

این موشک پس از شلیک به هدفی در مسافت‌های دور با استفاده از سامانه‌های هدایت درونی بخش زیادی از مسیر را طی کرده و در فاز بعدی با روش هدایت نیمه فعال به سمت هدف رفته و در فاز نهایی با استفاده از رادار خود وارد فاز هدایت فعال راداری می‌شود. در مسیر‌های متوسط موشک خیلی زود تحت هدایت نیمه فعال و سپس فعال راداری قرار می‌گیرد. پروفیل پرواز موشک نیز بسته به فاصله تا هدف در دو نوع مستقیم یا حمله از بالا بود. در پروفیل حمله از بالا موشک ابتدا شروع به اوجگیری کرده و سپس با رسیدن به محدوده خاصی از هدف وارد فاز شیرجه روی آن می‌شود. این شیوه حمله به هدف از بالا، احتمال فرار موفق هدف از دست موشک را به شدت کاهش می‌دهد.

نمای گرافیکی برش خورده موشک فینیکس

موشک فینیکس حدود ۴ متر طول، ۳۸.۱ سانتیمتر قطر و ۹۲.۵ سانتیمتر دهانه بال دارد. این موشک ۴۵۳ کیلوگرمی به سرعت ۴.۳ ماخ (حدود ۱۴۱۳ متر بر ثانیه در ارتفاع ۳۰۰۰ متری) دست یافته و برد نهایی آن در منابع ۱۵۰ تا ۱۸۵ کیلومتر عنوان شده است. این موشک از سرجنگی ۶۰ کیلوگرمی ترکشی-انفجاری شدید برخوردار است که شعاع انهدامی بیش از ۵ تا ۱۵ متر به آن می‌دهد.

هواپیمای اف-۱۴ و سلاح اصلی آن یعنی موشک فینیکس در سال ۱۳۵۴ وارد کشور شد. در مستندات تاریخی همواره یکی از دلایل مطرح شده برای خرید این رهگیر گرانقیمت که گرانتر از قیمت نیز به ایران فروخته شد مقابله با نفوذ هواپیما‌های بلندپرواز و بسیار سریع میگ-۲۵ شوروی بود که برای عملیات شناسایی تا عمق زیادی در ایران نفوذ می‌کردند.

با انهدام حداقل یک پهپاد هدف BQM -۴۳ E در ارتفاع ۵۰ هزار پا (حدود ۱۵ کیلومتری) تا حد زیادی از این عملیات‌ها کاسته شد. به جز دو فروند از ۷۹ تامکت که در اثر سانحه از بین رفته بودند و تعدادی موشک فینیکس از حدود ۲۸۴ فروند تحویل شده به ایران که شلیک شده بودند مابقی این دارایی‌های ارزشمند در اختیار نیروی هوایی بود.

تصویری که از آن به عنوان اولین شلیک فینیکس در کشور یاد می‌شود

پس از به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی و خنثی شدن توطئه‌های پس دادن تامکت‌های نیروی هوایی به آمریکا و فروش آن‌ها به کانادا، روند عملیاتی نگهداشتن این جنگنده با افت و خیز‌هایی همراه بود، اما موشک‌های فینیکس هنوز به انتهای عمر انبارداری خود نرسیده و با وجود اینکه آمریکایی فینیکس‌های فروخته شده به ایران را با کیفیت کمتری نسبت به نمونه‌های تحویل شده به نیروی دریایی شان مونتاژ کرده بودند همچنان آماده بودند.

دوران جنگ تحمیلی و کارنامه ققنوس‌ها

نیروی هوایی ارتش با استعداد فوق وارد جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق علیه ایران شد و با تمام قوا در عملیات‌های هوا به هوا و هوا به سطح توسط خلبانان و پرسنل فنی خود شرکت کرد. به جز موشک حرارتی که در اختیار انواع جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش بود و شکار‌های متعددی را ثبت نمود، موشک‌های اسپارو و فینیکس هم نقش خود را در جنگ داشتند که از این میان فینیکس به دلیل ویژگی‌های برتر خود که با توانمندی‌های اف-۱۴ تامکت در هم آمیخته شده بود به موفق‌ترین و مشهورترین موشک هوا به هوا در ایران تبدیل شد. بیش‌تر شکار‌های هوایی تامکت‌ها در ایران توسط این موشک رقم خورد. البته این مسئله، دلایل فنی نیز در کارایی نچندان مطلوب سایدویندر و اسپارو در دست تامکت داشت، زیرا این دو موشک در گونه‌های موجود در ایران، هماهنگی کامل با اف-۱۴ نداشتند.

به صورت استاندارد کارخانه ای، گونه E-۴ موشک اسپارو برای جنگنده تامکت در نظر گرفته شده بود که تا پیش از انقلاب به ایران تحویل نشد در نتیجه عدم هماهنگی کامل اسپارو‌های موجود در کشور با تامکت سبب کاهش کارایی عملیاتی این موشک در دست تامکت در دوران جنگ شد، زیرا پارامتر‌های ثبت شده از عملکرد موشک در رایانه هواپیما و سامانه کنترل آتش با پارامتر‌های موشک E-۲ که عملاً در دست اف-۱۴ بود تفاوت داشت. با این وجود پیروزی‌های هوایی متعددی نیز توسط اسپارو و تامکت در جنگ ثبت شد. بنا بر اسناد موجود اولین شکار موشک فینیکس در جنگ روز ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ یعنی ۵ روز قبل از آغاز حمله سراسری عراق به ایران و چند ماه پس از تجاوز‌های گاه و بی گاه نیروی هوایی عراق به ایران انجام شد.

موشک فینیکس در دست خلبانان ماهر و از جان گذشته هواپیمای شکاری رهگیر اف-۱۴ شاهکار‌های متعددی را ثبت نمود از جمله انهدام ۳ هواپیمای عراقی از یک دسته پروازی ۴ فروندی تنها توسط یک موشک، انهدام جنگنده پرسرعت و ستودنی میگ-۲۵ و نیز انهدام موشک‌های کروز ضد کشتی اگزوسه فرانسوی و C-۶۰۱ چینی. در منابع خارجی دستکم ۷۸ پیروزی هوایی کسب شده توسط هواپیمای اف-۱۴ تامکت‌های نهاجا را به موشک فینیکس نسبت می‌دهند. آمریکا به عنوان سازنده هواپیمای اف-۱۴ و موشک فینیکس در جنگ‌های مختلف خود موفق به ثبت حتی یک پیروزی هوایی با موشک فینیکس تا زمان بازنشستگی آن در سال ۲۰۰۴ نشد.

نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با تلاش متخصصان داخلی و تهیه قطعات یدکی موفق شد همواره تعدادی از موشک‌های فینیکس را تا انتهای جنگ عملیاتی نگه دارد؛ حرکتی که با پایان جنگ و فعالیت بیش از پیش جهاد خودکفایی ادامه پیدا کرد. اما ریشه شایعات مربوط به تمام شدن موشک‌های فینیکس ایران و کُند شدن یکی از سلاح‌های بُرّنده نهاجا به همان سال‌های جنگ بازمی گردد.

پروژه سجیل و جایگزینی موشک کمیاب

در مجموع مسائل فوق از یک سو و کاهش ذخیره موشک‌های فینیکس عملیاتی هم به دلیل تعداد کم آن‌ها و فشار بی امان نیروی هوایی عراق بر پهنه وسیع ایران و مشکلات فنی در مورد عملیاتی نگهداشتن فینیکس‌ها سبب شد تا فرماندهان نیروی هوایی ارتش به فکر چاره باشند. مشکل عمده در عملیاتی نگهداشتن فینیکس عدم دسترسی به روغن‌های خنک کاری بود که باید برای این موشک استفاده می‌شد. این امر سبب کاهش تعداد موشک‌های عملیاتی فینیکس شده بود.

در نتیجه نهاجا این ایده را دنبال کرد که از موشک‌های سطح به هوای موجود برای رفع نیاز موشک هوا به هوا در اف-۱۴ استفاده کند که از بین موشک RIM-۶۶ استاندارد و MIM-۲۳ هاوک، دومی انتخاب شد. به کارگیری موشک هاوک یک از شواهد اتمام، کاهش شدید یا مشکلات عمده موشک فینیکس در ایران بود در حالی که تفسیر منصفانه‌تر می‌تواند این باشد که این پروژه برای پیشگیری از وقوع چنین مسئله‌ای به انجام رسید.

این پروژه توسط تیم داخل نهاجا در سال ۱۳۶۴ و با نام سجیل آغاز شد و با تلاش شبانه روزی و البته تسلط قبلی این افراد به تمام دانش موجود از موشک هاوک و جنگنده اف-۱۴، در مدت بسیار کوتاهی موفق به انجام پروژه شدند.

غیر از پروژه سجیل، اقدام دیگری نیز در سال‌های قبل از شروع این پروژه برای تجهیز جنگنده اف-۴ ئی فانتوم به موشک استاندارد شده بود. هدف از به کار گیری موشک استاندارد روی سامانه هاوک، مقابله با میگ-۲۵‌های بلندپرواز عراقی بود و با توجه به اینکه زمینه‌ای برای هماهنگ سازی استاندارد با فانتوم وجود داشت، سعی شد تا با کمک این موشک که مشخصات پروازی بسیار بهتری نسبت به اسپارو داشت، سلاحی برای مقابله با فاکسبت‌های عراقی برای اف-۴ ایجاد شد.

در یکی از حملات میگ-۲۵ عراقی به تهران، فانتوم مسلح به موشک استاندارد برای مقابله با آن اقدام کرد که موشک به سمت هدف جهت گرفته و به نزدیکی آن رسید، اما موفق به اصابت به هدف نشده و با فاصله اندکی از کنار میگ عراقی عبور کرد. گفته می‌شود این موشک در یک پرواز عملیاتی دیگر موفق به ساقط کردن یک جنگنده عراقی شده است. در هر صورت به دلایل نامشخصی موشک استاندارد به عملکرد قابل اطمینانی در نقش هوا به هوا روی اف-۴ دست پیدا نکرده و این جنگنده قابل را از ایفای نقش مؤثرتر در دفاع هوایی کشور با موشک‌های راداری ناکام گذاشت.

و اما پس از دفاع مقدس

با پایان یافتن دوران ۸ ساله جنگ و شروع آتش‌بس با عراق، نیروی هوایی ارتش که تجربه تقریباً منحصر به فردی از نبرد‌های سنگین هوایی کسب کرده بود به دنبال بازسازی خود برآمد. خرید هواپیمای جنگنده اف-۷ از چین در دوران جنگ تحمیلی شروع شده بود هر چند که پس از پایان جنگ عملیاتی شد. این جنگنده با خود موشک هوا به هوای حرارتی PL-۷ را به همراه آورده بود. این موشک نسخه چینی موشک "آر-۵۵۰ مجیک" محسوب می‌شد. این موشک دارای طول ۲.۷۴ متر، قطر ۱۵.۷ سانتیمتر، جرم کل ۸۹ و جرم سرجنگی ۱۲.۵ کیلوگرم بوده و به سرعت ۲.۵ ماخ می‌رسد. برد آن نیز بین ۵۰۰ متر تا ۱۲.۵ کیلومتر عنوان شده است.

خرید دیگر از شوروی واپسین روز‌های عمر آن انجام شد که مربوط به هواپیمای رهگیر میگ-۲۹ بود. این هواپیمای جنگنده نیز با خود موشک‌های برد کوتاه حرارتی R-۶۰ آفید، R-۷۳ آرچر و موشک میان برد راداری R-۲۷ آلامو را به همراه آورده بود. R-۶۰ موشکی با طول ۲.۰۹ متر، قطر ۱۲۰ میلیمتر، جرم کل ۴۳.۵ و جرم سرجنگی ۳ کیلوگرم بوده و به برد ۸ کیلومتر و سرعت ۲.۷ ماخ رسیده و قابلیت درگیری با هدف از تمام زوایا را دارد. موشک R-۷۳ دارای طول ۲.۹۳ متر، قطر ۱۶۵ میلیمتر، جرم کل ۱۰۵ و جرم سرجنگی ۷.۴ کیلوگرم بوده و به سرعت ۲.۵ ماخ و برد ۳۰ کیلومتر می‌رسد. موشک میانبرد هدایت راداری R-۲۷ R. نیز دارای طول ۴.۰۸ متر، قطر ۲۳۰ میلیمتر، جرم کلی ۲۵۳ و جرم سرجنگی ۳۹ کیلوگرم بوده، به سرعت بیش از ۴ ماخ و برد نهایی ۴۲.۵ تا ۷۳ کیلومتر بسته به شرایط دست پیدا می‌کند.

هواپیمای بمب افکن ضربتی سوخو-۲۴ و پشتیبانی نزدیک سوخو-۲۵ نیز در فهرست خرید‌های ایران پس از جنگ بود که موشک آفید را به کار می‌گرفتند. بی شک موشک R-۷۳ و R-۲۷ جزء سلاح‌های هوا به هوای ارزشمند برای کشورمان محسوب می‌شدند خصوصاً آرچر در رده موشک‌های برد کوتاه به اذعان کارشناسان خارجی جزء برترین موشک‌ها محسوب می‌شود و در اوائل دهه ۱۹۹۰ شاید بهترین موشک نیز بود.

با توجه به برتری‌های این موشک‌ها نسبت به سایدویندر و اسپارو‌های موجود، نیروی هوایی ارتش تصمیم به هماهنگ سازی موشک‌های هوا به هوای جدید شرقی با هواپیما‌های جنگنده غربی موجود گرفت. این برنامه‌ها با توجه به اعتماد به نفس حاصل از فعالیت‌های فنی انجام شده در دل جنگ برای هماهنگ سازی موشک‌های سطح به هوای هاوک و استاندارد تعریف شده و برخی از آن‌ها تا میانه دهه ۱۳۷۰ انجام شده و برخی در اوائل دهه ۱۳۸۰. این برنامه‌ها شامل نصب موشک‌های آفید و PL-۷ روی اف-۵، نصب موشک آرچر روی اف-۴ و نصب هر سه موشک روسی آفید، آرچر و آلامو روی اف-۱۴ بود.

با توجه به اهمیت جنگنده رهگیر اف-۱۴ برای مأموریت‌های دفاع هوایی از کشور، بدیهی است که نیروی هوایی برای تأمین تسلیحات جدید و به روز برای این جنگنده نیز از طریق به کارگیری موشک‌های جدید روسی اقدام کرده باشد. بنا گفته امیر عطاءالله بازرگان از مسئولین اسبق جهادخودکفائی نیروی هوایی ارتش، هماهنگ سازی هر سه موشک روسی R-۶۰، R-۷۳ و R-۲۷ با جنگنده تامکت در دستور کار بوده است. هماهنگ سازی موشک راداری R-۲۷ با اف-۱۴ تحت پروژه‌ای به نام طوفان در اوائل دهه ۱۳۸۰ آغاز شده، اما برخی منابع حکایت از متوقف شدن این پروژه پس از چند وقت دارند.

تکمیل پروژه سجیل چه شد؟

با عملیاتی شدن موشک هاوک روی جنگنده اف-۱۴ تحت پروژه سجیل، کار‌های تکمیلی روی آن ادامه داشته و با تدوین مستندات علمی و آزمایش‌های متعدد انجام شده روی این موشک در قالب یک طرح مدون، معاونت تحقیقات و خودکفائی نهاجا موفق به کسب رتبه دوم تحقیقات کاربردی در طرح‌های ویژه در دوره هشتم جشنواره بین المللی خوارزمی در سال ۷۳ شد.

با اجرای برخی کار‌های تکمیلی در این زمینه خبر آزمایش مجدد پروژه سجیل در رزمایش بزرگ ضربت ذوالفقار ۱۳ شهریور ۱۳۸۵ در منطقه شمالغرب کشور منتشر شد. همچنین برخی گمانه زنی‌ها حاکی از آن بود که پس از رونمایی از موشک‌های پیشرفته شاهین در اوائل بهار سال ۱۳۸۸، این موشک نیز توسط اف-۱۴ در همین قالب پروژه سجیل قابل به کار گیری بوده است. عملیاتی بودن پروژه سجیل در دهه ۸۰ نشان می‌داد نیازی که زمینه اجرای آن را شکل داده بود همچنان وجود داشت یعنی کمبود موشک هوا به هوای راداری فراتر از میدان دید (فامد) در جنگنده اف-۱۴.
فکور هم آمد

پس از پایان جنگ نیز با تلاش در جهت رفع مشکلات، کارایی این موشک روی تامکت از برخی جهات بهبود داده شد تا میزان نیاز به فینیکس در برد‌های عنوان شده کاهش یابد. بحث وخیم بودن وضعیت عملیاتی موشک فینیکس با کمتر شدن نمایش این موشک در رژه‌ها و رزمایش‌ها بیشتر قوت گرفتن هر چند که نمونه تمرینی آبی رنگ این موشک پای ثابت بسیاری از نمایشگاه‌هایی بود که اف-۱۴ تامکت در آن حضور می‌یافت. از این رو برخی تصور کردند یکی از سلاح‌های بُرّنده نهاجا برای همیشه کند شده است.

نمونه تمرینی فینیکس

از سوی دیگر از برخی منابع داخلی تلاش برای تهیه و ساخت قطعات و حتی ساخت خود موشک AIM-۵۴ شنیده می‌شد، مطلبی که در دهه ۷۰ و تا اواخر دهه ۸۰ شمسی هرگز مورد تأیید رسمی قرار نگرفت. اما بالاخره شواهدی نشان از عملیاتی شدن تمام فینیکس‌ها و حتی ساخت نمونه داخلی آن با فناروی‌های روز توسعه یافته در کشور دارد. در منابع خارجی نیز مطالبی مبنی بر فعال شدن مجدد فینیکس‌ها و ساخت داخلی آن به چشم می‌خورد. گزارش مشاهدات خلبانان آمریکایی در حال گشت زنی از تامکت‌های مسلح به فینیکس در پرواز روی خلیج فارس یکی از این موارد است.

آنچه می‌توانست در اوائل دهه ۱۳۹۰ ساخت موشکی به پیچیدگی فینیکس را با اتکا به توانمندی‌های بومی به اثبات برساند نگاهی به چند پروژه موشک‌های پدافند هوایی از سال‌های دور تا آن روز و همچنین بحث عملیاتی نگه داشتن، ارتقاء و بهسازی رادار AWG-۹ خود اف-۱۴ باشد که باید گفت: حتی از در دوران جنگ آغاز شده و به عنوان مثال گفته می‌شود جایگزینی یکی از قطعات مورد نیاز این رادار با نمونه تهیه شده توسط متخصصان داخلی سبب کاهش وزن ۱۰ کیلوگرمی در این رادار شده بود.

همانطور که ذکر شد به کارگیری موشک سطح به هوای هاوک روی اف-۱۴ آن هم در سال‌های پرمشغله جنگ تحمیلی کار بسیار مهمی بود. در واقع دو سامانه هاوک و AWG-۹ که اشتراک خاصی نداشتند به هم مرتبط شده و قابل استفاده در عملیات آن هم در جنگ شدند. این مسئله نشان دهنده میزان اشراف متخصصان نهاجا به هر دوی این سامانه‌ها داشت. چیزی که تا مدت‌ها بعد هم برخی آن را باور نکرده بودند.

مشابه فعالیت پروژه سجیل برای موشک استاندارد نیز با سه رویکرد سطح به هوا در ترکیب با سامانه هاوک، هوا به هوا و نیز هوا به سطح در ترکیب با جنگنده اف-۴ ئی فانتوم در دل دوران جنگ به انجام رسید. بعد‌ها نیز بهسازی‌های این موشک تحت عنوان فجر و چند سال بعد تحت عنوان محراب به انجام رسید. شاید مهمترین برنامه موشک‌های ضداهداف هوایی کشور که اعلام شده است ساخت سامانه مرصاد و موشک‌های شاهین/شلمچه باشد. این سامانه که بر پایه سامانه پدافند هوایی موشکی هاوک ساخته شده تماماً دیجیتال، دارای سامانه‌های پیشرفته هدفگیری و الگویتم‌های هوشمند، بومی و شاید منحصر به فرد ردگیری هدف است.

بخشی از اجزاء موشک‌های شلمچه (چپ) و شاهین (راست)

در تصاویر منتشر شده از موشک‌های این سامانه نیز خبری از اجزای قدیمی موشک‌های هاوک نیست بلکه سامانه‌ای دیجیتالی و آنتن‌های مسطح آرایه‌ای که حتی با آنتن رادار موجود در موشک فینیکس هم متفاوت است نشان از یک جهش در این زمینه دارد. هر چند این دو موشک دارای هدایت نیمه‌فعال راداری هستند، اما ساخت تجهیزات راداری که قابل به کار گیری در موشک باشند موفقیتی بزرگ است که قطعاً زمینه مناسبی برای رسیدن به سامانه‌های فعال راداری محسوب می‌شود. به علاوه سایر اجزای موشک نیز همچون سازه، بدنه، فیوز و سرجنگی، سامانه‌های ناوبری، هدایت و کنترل نیز در این موشک‌ها بومی است که فناوری‌های بکار رفته در آن‌ها بسیار بیشتر از سامانه هدفگیری راداری قابل توسعه در موشک‌های ضدهوایی دیگر است.

باید توجه داشت که توانایی کشور تا آن مقطع هم در زمینه طراحی و هم تولید انبوه چند نسل سوخت جامد، مواد مقاوم در برابر حرارت حتی تا سرعت‌های بالای ۱۰ ماخ و زیرسامانه‌های مخابراتی و جنگ الکترونیک در سایر برنامه‌های موشکی کشور اثبات شده بود. ضمن اینکه در همان زمان پروژه‌های سامانه‌های پدافند هوایی موشکی پیشرفته مانند باور-۳۷۳ و موشک‌های صیاد-۲ و نیز انواع موشک‌های طائر-۲ نیز در جریان بود که خود نشان از کار جدی بر روی سامانه‌های مورد نیاز در موشک‌های ضد اهداف پرنده داشت.

شاید مهمترین نکته‌ای که موجب تردید ناظران در توانایی ایران پیرامون تولید موشک مشابه فینیکس می‌شد بحث سامانه هدایت فعال راداری بود که البته به نظر می‌رسد گلوگاه پروژه نیز همین مورد بوده، زیرا روی سایر اجزاء قبلاً در موشک‌هایی مانند شاهین/شلمچه و نیز صیاد-۲ کار شده بود. نکته مهم دقیقاً همین‌جا است که اتفاقاً به دلیل وجود تجربه‌های قبلی ذکر شده، وجود تنها یک گلوگاه که آن هم بحث سامانه هدایت فعال راداری است موجب تمرکز نخبگان و مدیریت بر روی همین مورد برای رسیدن به نتیجه مطلوب شده و در این راستا از تجربیات بهینه سازی انواع رادار‌های هواپایه و نیز توسعه رادار‌های پیشرفته زمین پایه به صورت مؤثری استفاده شده است.

اجزای موشک فینیکس

این موارد مجموعاً می‌توانست برای تحلیلگران منصف، اثباتگر خوبی برای وجود فناوری‌های مختلف لازم برای طراحی و ساخت یک موشک هوا به هوا نه تنها در سطح فینیکس بلکه پیشرفته‌تر و مطمئن‌تر از آن باشد. موشکی که سطح توانمندی تامکت‌ها برای دفاع هوایی دوربرد را نسبت به زمان فعلی در وضعیت مطلوبی قرار می‌داد. خصوصاً فناوری طراحی و ساخت رادار فعال برای فاز نهایی این موشک شاید یکی از گلوگاه‌های اصلی این پروژه بوده باشد.

بالاخر در ۲۳ شهریور ۱۳۸۹ مصاحبه امیر "عزیز نصیرزاده"، معاون هماهنگ کننده وقت نیروی هوایی ارتش، آب پاکی را روی دست همه ناظران و تحلیلگران داخلی و خارجی ریخته و گمانه زنی‌های باورمندان نسبت به توانایی‌های فنی و صنعتی بومی را به واقعیت تبدیل کرد. وی در این مصاحبه خبر از در جریان بودن پروژه‌هایی برای ساخت و تولید بومی موشکی مشابه، اما با قابلیت‌های بیشتر از فینیکس خبر داد. وی تصریح کرد «به هرحال هرچیزی را که بخواهیم بسازیم باید الگویی داشته باشیم، در اینجا هم ممکن است که از روی موشک "فینیکس" الگو برداری کرده باشیم البته الگوبرداری ازعلم فیزیک والکترونیک بکار گرفته شده در آن، اما با این وجود پروژه ما کاملا بومی است.

نمایش اجزاء داخلی موشک فینیکس

اولین شواهد در این زمینه به رژه ۲۹ فروردین سال ۱۳۹۰ باز می‌گردد. یک تیر موشک فینیکس در کنار موشک ضد رادار دوربرد KH-۵۸ که آن نیز بدست متخصصان داخلی بهسازی شده بود روی کفی یک تریلر و تحت عنوان تسلیحات هواپایه بهینه شده در معرض دید عموم قرار گرفت در حالی که ظاهری کاملاً نو داشته و نوشته‌ها و علائم روی مطابق سبک جدید نیروی هوایی بود، اما نام موشک با شماره سریال مجهول و با سبک نگارش متفاوت از فینیکس‌های معمول، ثبت شده بود در حالی که موشک‌های خریداری شده از آمریکا حتی نمونه‌های تمرینی به رنگ آبی، شماره سریال خاص خود را دارند.

پس از آن در نمایشگاه دستاورد‌های نیرو‌های مسلح در اول تیر ماه همان سال که مورد بازدید مقام معظم رهبری قرار گرفت، فینیکس در کنار اف-۱۴ و برخی تسلیحات هواپایه که یا جدید بوده و یا کاربری آن‌ها به تازگی اعلام شده بود حضور یافت. با توجه به ماهیت نوآورانه و بومی بودن دستاورد‌های ارائه شده در نمایشگاه مذکور احتمالات مطرح شده در مورد بومی بودن فینیکس مذکور را بسیار تقویت کرد.

فینیکس بدون شماره سریال در رژه فروردین ۱۳۹۰

پس از آن موشک مشابهی، اما این بار بدون وجود مشخصه AIM-۵۴ A. روی بدنه در رژه ۳۱ شهریور سال ۹۰ به نمایش در آمد که گمانه زنی‌ها پیرامون ماهیت این موشک و اینکه آیا همان نمونه بومی فینیکس است یا خیر را بیش از پیش تقویت کرد.

فینیکس یا نمونه بومی آن در رژه شهریور ۱۳۹۰

همچنین تصاویر منتشر شده توسط خلبان نیروی هوایی روسیه که در یک تیم پروازی عازم نمایشگاه هوایی بحرین بودند نشان دهنده مجهز بودن تامکت‌ها به موشک‌های AIM-۵۴ بود. رهگیر‌های ایرانی که در حال مشایعت این تیم روسی برای عبور از آسمان ایران بودند تماماً مسلح بوده و فینیکس‌های همراه آن‌ها تعجب کارشناسان خارجی را برانگیخت، زیرا هواپیما‌های اسکورت کننده قاعدتاً از جمله هواپیمای آماده عملیات و برخوردار از تسلیحات عملیاتی هستند. در سال ۱۳۹۱، موشکی که نمونه بازسازی شده فینیکس یا نمونه بومی آن تلقی می‌شد در رژه ۲۹ فروردین حاضر و در رژه ۳۱ شهریور غایب بود.

در نهایت اولین خبر رسمی از وضعیت پروژه نمونه بومی فینیکس پس از مدت‌ها توسط سردار سید مهدی فرحی رئیس وقت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در یک برنامه زنده تلویزیونی در شب ۲۲ بهمن ۱۳۹۱ اعلام شد مبنی بر اینکه آزمایش موفقیت آمیز موشک فکور-۹۰ به عنوان جدیدترین موشک هوا به هوای ساخت داخل در هفته اخیر از روی هواپیمای اف-۱۴ انجام شده است.

تقریباً تمام کارشناسان و تحلیلگران نتیجه گیری کردند که منظور همان نمونه بومی فینیکس است، زیرا تنها پروژه در حال اجرای اعلام شده در زمینه هوا به هوا در آن سال‌ها همین مورد بوده است. قرار گرفتن عدد ۹۰ در کنار نام موشک احتمالاً به دلیل این است که موشک در سال ۱۳۹۰ مرحله مهمی از فرایند خود را به انجام رسانده است.

اما اولین نمایش موشک فکور-۹۰ که به ناظران اجازه مقایسه ظاهری آن با فینیکس آمریکایی را می‌داد در رژه ۲۹ فروردین ۱۳۹۲ انجام شد. در این سال موشکی شبیه فینیکس، اما بدون علائمی روی بدنه در رژه حاضر شد که در تابلوی معرفی آن نام فکور-۹۰ درج شده بود و در کنار یک تیر موشک نصر هواپایه به نمایش در آمده بود.

فکور-۹۰ ایرانی در نگاه اول ابعاد هندسی مشابه فینیکس آمریکایی دارد، اما با کمی دقت دو تفاوت در مورد بال‌ها و بالک‌های کنترلی آن قابل تشخیص است. بر خلاف فینیکس که بال‌های اصلی آن در ناحیه ریشه و محل نصب روی بدنه دارای ضخامت زیاد بوده و در قسمت جلو و عقب دارای زاویه‌های متفاوت نسبت به قسمت مرکزی هستند، بال فکور-۹۰ دارای زاویه یکسان از لبه حمله تا لبه فرار در ناحیه ریشه است، ضمن اینکه تمام سطح بال دارای ضخامت ظاهراً یکسان است.

مورد بعد، محل نصب عملگر‌های حرکت دهنده بالک‌های کنترلی است که در فکور-۹۰ نسبت به فینیکس جلوتر بوده که نشان از تفاوت‌هایی در محل قرار گیری گلوگاه پیشران سوخت جامد در این دو موشک دارد. تفاوت آشکار دیگر، وجود یک داکت در کنار بدنه فکور-۹۰ است که از ناحیه نزدیک به نوک تا انتهای بدنه کشیده شده است.

این داکت در برخی موشک‌ها برای قرارگیری سیم‌ها و کابل‌های ارتباطی بین سامانه هدایت و کنترل با عملگر‌های نصب شده برای حرکت دادن بالک‌ها است، اما در شرایطی استفاده می‌شود که طراح تصمیم گرفته این کابل و سیم‌ها را از داخل بدنه عبور ندهد. عبور دادن آن‌ها از داخل بدنه سبب کاهش فضای مؤثر برای جایدهی پیشران سوخت جامد موشک می‌شود. البته نصب داکت در بیرون بدنه نیز باعث افزایش نیروی مقاوم هوا روی موشک شده و در نهایت باید بین این تأثیر منفی و تأثیر مثبت افزایش پیشران سوخت جامد، براساس مقایسه‌های کمی، انتخاب صورت گیرد. مشابه این داکت در برخی موشک‌های دیگر مانند موشک سطح به هوای هاوک و نمونه‌های ایرانی آن یعنی شاهین و شلمچه نیز دیده می‌شود.

از سال ۹۲ به بعد موشک فکور-۹۰ به عنوان موشک میانبرد راداری هوا به هوا در رژه‌های ارتش و نیرو‌های مسلح همواره حاضر بوده است. در ۳۰ مرداد این سال معاون هماهنگ کننده وقت نهاجا از در دست پیگیری بودن پروژه موشک بومی هوا به هوا بین نیروی هوایی و وزارت دفاع خبر داد. رئیس وقت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع در اولین همایش تسلیحات هواپایه تصریح کرد که کار تولید موشک هوا به هوای فکور-۹۰ و قادر و نصر هواپایه در ۶ ماه منتهی به مهر ۱۳۹۲ انجام شده. وی همچنین افزود: «این موشک‌ها در آستانه تولید انبوه قرار گرفته اند و برای توسعه موشک مقصود دفاتر طراحی مشترک بین سازمانی ایجاد شده و از همکاری نیروی هوایی ارتش بهره می‌بریم.»

معاون آماد و پشتیبانی ستاد کل نیرو‌های مسلح نیز در همایش فوق ضمن تصریح به پایان رسیدن تمام مراحل موشک فکور-۹۰ آن را موشکی میانبرد توصیف کرد و افزود که دستیابی به سلاح هوا به هوا در ادامه با موشک دوربرد مقصود دنبال خواهد شد. وی پروژه مقصود را "در دست انجام" خواند و خاطرنشان کرد «در سال ۹۲، ۶۰ درصد تحقیقات ما به حوزه هواپایه و سلاح‌های هواپایه اختصاص یافته است.»

در ۲۸ آذر ۱۳۹۲ سخنگوی رزمایش هوایی فداییان ولایت از به کار گیری موشک هوا به هوای ساخت داخل در رزمایش خبر داد. این امر با توجه به آماده تولید بودن موشک فکور-۹۰، نشان از ورود محدود آن به عملیات با شرکت دادن آن در مهمترین رزمایش سالیانه نیروی هوایی ارتش داشت.

جانشین وقت فرمانده نیروی هوایی ارتش در ۳ مهر ۱۳۹۳ از تجهیز تامکت‌های ایرانی به موشک فکور-۹۰ خبر داد. امیر سرتیپ خلبان علیرضا برخور جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش در گفتگو با خبرگزاری دفاع مقدس با اعلام این خبر اظهار داشت: «موشک فکور محصول مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و نیروی هوایی ارتش است که هم‌اکنون به مرحله تولید رسیده است». وی با اشاره به توانمندی این موشک هوا به هوا گفت: «قابلیت این موشک در رهگیری و انهدام اهداف، در کلاس موشک‌های همتراز خود بوده و مختص جنگنده‌های اف-۱۴ است.»

فرمانده وقت پایگاه هشتم شکاری اصفهان نیز در ۱۸ بهمن ۱۳۹۳ در مصاحبه‌ای تصریح کرد که نصب، آزمایش‌های جدایش و شلیک صحیح و پرواز موشک فکور-۹۰ با موفقیت کامل توسط هواپیمای اف-۱۴ انجام شده و در ادامه تلاش برای افزایش دقت و برد و قدرت تخریب موشک در حال انجام است. وی تصریح کرد که این موشک قابل رقابت با موشک‌های خارجی بوده و حاصل کار مشترک نیروی هوایی و دانشگاه‌های کشور و صنعت است.

آخرین خبر مربوط به این موشک در ۲۶ فروردین ۱۳۹۶ اعلام شد که با حضور رئیس جمهور از چند دستاورد هوایی و موشکی از جمله موشک فکور-۹۰ رونمایی شد. این امر با وجود خبر‌های فوق مبنی بر در حال استفاده بودن فکور-۹۰ انجام شد. نکته مهم در مورد موشک فکور-۹۰ به نمایش در آمده در این مراسم، تخصیص مشخصه AIMF-۹۰ به این موشک بود که برای اولین بار مشاهده می‌شد.

رونمایی از فکور-۹۰ در فروردین سال ۹۶

پس از گذشت حدود ۱۵ ماه در یکم مرداد ۱۳۹۷ خبر افتتاح خط تولید موشک هوا به هوای فکور با حضور وزیر دفاع و جانشین فرماندهی نیروی هوایی ارتش در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع افتتاح شد. در این مراسم ۶ فروند موشک کامل فکور و نیز تعداد ۵ عدد از بلوک هدایت، کنترل و ناوبری این موشک به نمایش گذاشته شد. یک نکته قابل ذکر در این رونمایی، تخصیص مشخصه AIM-۲۳ M. به این موشک است که روی بدنه آن قابل تشخیص بوده و بیشتر شبیه به مشخصه موشک سجیل است.

وزیر دفاع در این مراسم اعلام کرد: «پس از طراحی، ساخت و آزمون موفق موشک فکور در سال ۹۶، خط تولید آن با استفاده از توانایی‌ها و ظرفیت‌های بومی راه اندازی شده است. موشک هوا به هوای فکور براساس نیاز عملیاتی و با همکاری نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تولید شده است.» وی در ادامه به نکته بسیار کلیدی اشاره کرد که: «این موشک قابل تعمیم به هواپیما‌های شکاری جمهوری اسلامی است، تصریح کرد: فکور، یک موشک هوا به هوای راداری میانبرد است که براساس آخرین فناوری‌های روز دنیا طراحی و ساخته شده است.

فکور نصب شده زیر نمونه پایلون جنگنده اف-۱۴

بر اساس گفته فوق، موشک فکور با هر جنگنده در خدمت دیگر که از نظر راداری قابلیت هماهنگی با فکور را داشته باشد قابل به کار گیری است. این امر علاوه بر تجهیز گسترده هواپیمای رهگیر اف-۱۴ تامکت به عنوان مهمترین شکاری رهگیر کشور، سبب افزایش توان دفاع هوایی با کمک سایر جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش (نهاجا) خواهد شد.

فکور زیر بال تامکت در یک پرواز آزمایشی

یک گزینه محتمل برای این موضوع، جنگنده بمب افکن اف-۴ ئی فانتوم-۲ موجود در نهاجا است. تا کنون پروژه‌های متعددی برای بهبود سامانه رادار و کنترل آتش این جنگنده در داخل انجام شده که آخرین مورد آن مربوط به تجهیز رادار آن به آنتن آرایه‌ای است. در دهه‌های گذشته نیز برنامه‌هایی برای افزایش برد کشف و برد ردگیری آن به اجرا در آمده بود. به علاوه این جنگنده با توجه به توان حمل محموله رزمی بالا، به راحتی امکان حمل چندین موشک فکور را دارد که احتمالاً هر تیر از آن جرمی بیش از ۳۰۰ کیلوگرم دارد.

یک نکته دیگر که از تصاویر افتتاح خط تولید فکور قابل برداشت است، حک شدن مشخصه M. ۱۱۲ به عنوان پیشران سوخت جامد این موشک است. این مشخصه مربوط به پیشران موشک‌های MIM-۲۳ B. یا نمونه بهسازی شده موشک سطح به هوای هاوک است که در فاز قدرت، ۵ ثانیه و در فاز اصلی به مدت ۲۱ ثانیه کار می‌کرد. این موتور ۳۹۵ کیلوگرم جرم داشته که ۲۹۵ کیلوگرم آن مربوط به سوخت جامد می‌شد. به کارگیری پیشران فوق روی موشک هاوک در زمان خود سبب بهبود محدوده قابل درگیری با اهداف برای آن موشک شد. با توجه به اینکه کشورمان در طراحی و تولید انواع پیشران سوخت جامد مرکب پیشرفته خودکفا است علت به کار گیری نام مشابه پیشران موشک هاوک و البته بازگشت به مشخصه AIM-۲۳ برای فکور مورد سوال است.

موشک فکور

بنا بر آنچه در رسانه ملی پیرامون مشخصات این موشک اعلام شده، فکور به برد ۱۶۰ کیلومتر و سرعت ۵ ماخ (۵ برابر سرعت صوت معادل حدود ۱۶۴۳ متر بر ثانیه در ارتفاع ۳۰۰۰ متر) دست می‌یابد. بنا بر این موشک ایرانی فکور یا از پیشران قوی تری نسبت به فینیکس بهره می‌برد و یا با فناوری‌های پیشرفته موجود، سبک‌تر از نمونه آمریکایی ساخته شده است. دمای انبارداری این موشک از منفی ۴۰ تا مثبت ۶۰ و محدوده دمایی که موشک در آن قابل شلیک است از حدود منفی ۳۱.۷ تا مثبت ۵۱.۷ درجه سانتیگراد بالغ می‌شود. دمای پائین این محدوده معادل ارتفاع پروازی کمی بیش از ۷۰۰۰ متر است.

بخشی از این محدودیت دمای شلیک به پیشران سوخت جامد موشک مربوط است و با توجه به سرعت و برد نهایی فکور، قطعاً این موشک نیز همانند فینیکس و احتمالاً پیشتر از آن (به دلیل سرعت بیشینه بالاتر) توانایی حمله به اهداف هوایی را تا چند هزار متر بالاتر از ارتفاع شلیک خود دارد.
"مقصود" هم منتظر رونمایی است

همانطور که اشاره شد برای اولین بار در همایش "ضرورت توسعه تسلیحات هواپایه" در ۹ مهر ۱۳۹۲ از نمونه دوربرد از فینیکس ایرانی با نام مقصود در کنار نمونه میان برد یعنی فکور-۹۰ صحبت شد. معاون وقت تحقیقات صنعتی ستاد کل نیرو‌های مسلح در این همایش گفت: «مقصود، موشک هوا به هوای برد بلند است که پروژه آن در دست اقدام بوده و در آینده نزدیک به بهره برداری می‌رسد.

رئیس وقت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع نیز در همین همایش گفت: «برای طراحی و ساخت موشک مقصود، دفاتر طراحی مشترک بین سازمانی و نیروی هوایی تأسیس کرده ایم». وی افزود این موشک دارای پلتفرم مشترک است که احتمالا منظور وی، اشتراک پلت فرم مقصود با نمونه میانبرد یعنی فکور-۹۰ بوده است. طبعاً یکی از راهکار‌های اصلی افزایش برد موشک، طراحی پیشران متفاوت با فکور-۹۰ است، پیشرانی که قابلیت بالاتری داشته، ولی در عین حال حجم و وزن چندان بالاتری نسبت به پیشران فکور-۹۰ نداشته باشد. قاعدتاً زیرسامانه‌های هدایت و کنترل، سرجنگی، ایمنی و تسلیح و ارتباطی مقصود و فکور-۹۰ می‌تواند یکسان یا دارای مشابهت بسیار بالا باشد. از این جهت باید امیدوار بود که مقصود در زمان کوتاه تری نسبت به فکور-۹۰ توسعه پیدا کند یا کرده باشد.

تصاویر به نمایش در آمده در قالب بنر‌های معرفی دستاورد‌های دانشگاه هوایی شهید ستاری در حاشیه نمایشگاه نیروی هوایی ارتش در هفته دفاع مقدس سال ۹۴ نشان می‌داد، مقصود از پیکربندی مشابه فکور بهره می‌برد. وزیر دفاع نیز در مراسم افتتاح خط تولید فکور اعلام کرد: «کشوری سازنده مانند جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بنا به نیاز خود با توجه به پیشرفت علم و فناری، نسخه‌های جدیدی را از این نوع موشک تولید کند.

به نظر می‌رسد راهکار اصلی در افزایش برد، طراحی پیشران سوخت جامد بزرگتر باشد که ضربه ویژه بالاتر و زمان سوزش بیشتری ارائه دهد. نکته‌ای باید در اینجا به آن اشاره کرد، امکان توسعه نمونه‌های ضد کشتی و ضد رادار از موشک‌های فکور-۹۰ و مقصود است. در واقع با توجه به برد کافی و سرعت پروازی مافوق صوت، این موشک‌ها می‌توانند پلتفرم مناسبی برای رسیدن به دو نوع موشک ضد کشتی و ضد رادار با سرعت‌های بالا باشند که جای آن در بین تسلیحات هواپایه کشور خالی است.

در این صورت می‌توان انتظار داشت که بر اساس این موشک ها، بتوان موشکی با عملکردی نزدیک به KH-۳۱ روسی به دست آورد. لازم به ذکر است که کار روی جستجوگر‌های راداری و آشیانه یاب راداری برای مقاصد ضد کشتی و ضد رادار قبلاً در موشک‌های هرمز-۱ و ۲ که سرعت پروازی آن‌ها در حدود ۵ ماخ و برد ۳۰۰ کیلومتر است به انجام رسیده و می‌تواند نقطه شروع بسیار مناسبی برای توسعه نمونه‌های هواپایه روی بستر فکور و مقصود باشد.

نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پس از تلاش برای ساخت موشک حرارتی برد کوتاه فاطر در دهه ۱۳۷۰ و نیز موشک حرارتی برد متوسط با برد ۴۰ کیلومتر در دهه ۱۳۸۰ و نیز اجرای پروژه‌های متعدد بهسازی سامانه‌های موشکی هوا به هوای خود مانند موشک اسپارو که روی جنگنده‌های اف-۴ فانتوم در رزمایش‌ها با موفقیت آزمایش نیز شده، با افتتاح خط تولید موشک فکور در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع، ثمره شیرین یکی از زحمات طولانی مدت خود را برداشت کرد. یقیناً به کار گیری و گسترش این موشک و نمونه‌های دیگر آن، روی جنگنده‌های این نیرو به افزایش بیش از پیش اقتدار هوایی کشور چه در برابر هواپیما‌های سرنشین دار، چه انواع پهپاد‌ها و چه موشک‌های کروز منجر خواهد شد.

منبع:مشرق

 انتهای پیام/

«فکور»  می‌تواند پلتفرم مناسبی برای رسیدن به موشک ضد کشتی و ضد رادار باشد