مزاج شناسی علمی بسیار وسیع و گسترده است که کاربردهای فراوانی برای تشخیص و درمان مشکلات جسمی و روحی دارد.

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،  با یه غوره سردیش می کنه و با یک مویز گرمیش؛ حتما شما هم این ضرب المثل را شنیده اید. ریشه یابی و تعبیر این ضرب المثل حکایت از آدمی دارد که با کوچک‌ترین چیزی وضعیت مزاجی‌اش تغییر کند و عقیده خودش را تغییر می‌دهد، اما در این ضرب المثل صرف نظر از معنا و کنایه‌ای که با نگاهی ریزبینانه به افراد دم دمی مزاج اشاره می‌شود، می‌توان به دو نکته طلایی نهفته درآن که به مزاج افراد و تاثیری که بر حالت جسمانی و رفتاری افراد دارد توجه کرد و به اهمیت موضوعی به نام " مزاج " پی برد.

مزاج شناسی علمی بسیار وسیع و گسترده است که کاربرد‌های فراوانی برای تشخیص و درمان مشکلات جسمی و روحی دارد موضوعی که اگر بسیاری از افراد در روش زندگی خود و دستیابی به تعادل در مزاج، به آن توجه کنند، می‌توانند آرامشی کاملا محسوس برای جسم و روان خود به دست آورند.
 
فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد
عناصر طبیعت از چهار اصلی عنصر آتش، هوا، خاک و آب تشکیل شده است. برهمین اساس از دیدگاه طب سنتی مزاج یعنی کیفیت جدید و یکسانی که در اثر آمیختن عناصر یعنی سردی، گرمی، خشکی و تری با یکدیگر بوجود می‌آید. عنصر آتش، دارای کیفیت گرم وخشک، عنصر هوا دارای کیفیت گرم و تر، آب دارای کیفیت سرد و‌ تر و خاک دارای کیفیت سرد و خشک است.
 

مزاج شناسی از مباحث مهمی است  که دانشمندان نامدار ایرانی از جمله ابوعلی سینا، زکریای رازی و سیداسماعیل جرجانی به آن پرداخته و آن را  به بالندگی رساندند  که نه تنها در طب سنتی ایران بلکه در کشورهای دیگر مثل طب سنتی چینی، رومی، یونانی و هندی نیزدیده می شود. 

شناسایی و شناخت دقیق مزاج نیازمند مراجعه به اهل فن و متخصصین طب سنتی است اما سوال اینجاست که مزاج یک فرد تا چه اندازه برجنبه های مختلف زندگی از جمله حالات جسمانی و رفتاری اثر گذار است؟ موضوع مهمی که در این گزارش برای آشنایی با مزاج و راه های رسیدن به تعادل در آن به گفتگو با  متخصص طب سنتی ایرانی پرداخته می شود.

 

فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد

 

 حمیده وحید متخصص طب سنتی ایرانی در ابتدا با اشاره به تعریف مزاج از دیدگاه طب سنتی می گوید: مزاج از نظر لغوی به مفهوم " در آمیختن " است. از دیدگاه طب سنتی، اجزای اولیه همه موجودات اعم از انسان، حیوان ، نبات و جماد از 4 عنصر آب، خاک، هوا و آتش تشکیل شده است که از در هم آمیختگی این 4 عنصر در هر شیئی، کیفیتی حاصل می شود که به آن مزاج گویند.

مزاج های اصلی

وی می افزاید: مزاج ها به 9 مزاج اصلی تقسیم می شوند که  شامل مزاج معتدل و مزاجهای غیر معتدل مفرد (گرم، سرد، خشک و تر) و مرکب (گرم و خشک، گرم و تر، سرد و تر، سرد و خشک) می شوند. در واقع افراد در یک طیف قرار می گیرند و شدت این کیفیتها با هم متفاوت است و بر اساس خصوصیات هر فرد با او برخورد می شود. 

 

فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد

 

این متخصص طب سنتی ایرانی درباره مزاج در هر فرد تصریح می کند:  هر فردی یک مزاج پایه (ذاتی، مادرزادی) دارد ولی سنین مختلف، جنسیت،مشاغل، غذاها، گیاهان دارویی، محیط های زندگی (اقلیم های جغرافیایی)، فصول مختلف و غیره هرکدام مزاجی دارند که می توانند مزاج پایه فرد را تحت تاثیر قرار دهند و در سلامتی و یا ایجاد بیماری افراد نقش بازی کنند.

 

 وحید می افزاید: به عبارت دیگر هر فرد با مزاجی متولد می شود که با این مزاج احساس سلامتی می کند که به آن مزاج صحّی می گویند و هر چه فرد از این مزاج صحی خود دور شود در واقع به سمت بیماری می رود و یکی از وظایف پزشکان متخصص طب سنتی برگرداندن افراد به سوی مزاج صحی آنها می باشد.

راه‌های تشخیص مزاج

 وحید درباره راه‌های تشخیص مزاج بیان می‌کند: با کمک یکسری علائم و نشانه‌ها می‌توان مزاج افراد را شناخت البته باید توجه داشت در نظر گرفتن همه علائم در کنار هم ضروری است و با یک یا دو علامت نمی‌توان در خصوص مزاج افراد قضاوت نمود. مواردی که با آن‌ها می‌توان در مورد وضعیت کلی مزاج ذاتی بدن قضاوت کرد عبارتند از:

۱ – مَلمَس

احساس حرارت هنگام لمس نشانه گرمی، احساس سرما نشانه سردی، احساس نرمی نشانه رطوبت یا تری و احساس سفتی و خشکی نشانه خشکی مزاج است البته مشروط بر اینکه فرد معاینه کننده خودش از مزاج معتدلی برخوردار باشد و یا مزاج خود را بشناسد تا بتواند قضاوت صحیحی از فرد معاینه شونده داشته باشد.


۲. هیکل

اندام های لاغر شامل مزاج‌های گرم و خشک یا سرد و خشک هستند و افراد با هیکل‌های درشت و چاق دارای مزاج‌های گرم و‌تر یا سرد و‌ تر هستند.


۳. وضعیت موها

پرپشتی، ضخیم بودن، سیاهی و مجعد بودن مو‌ها دلیل بر گرمی و خشکی مزاج و برعکس کم پشتی، نازکی، صافی و سفیدی مو دلیل بر سردی و تری مزاج است.


۴. رنگ بدن

برای مثال رنگ سفید می‌تواند دلیلی بر سردی مزاج و یا رنگ قرمز یا زرد دلیلی بر گرمی مزاج یا غلبه یک از اخلاط در بدن باشد.
 
فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد


۵- وضعیت خواب

سردی و تری باعث پرخوابی می‌شود و برعکس خشکی و گرمی سبب بیداری یا به عبارتی بی خوابی می‌شود.


۶- چگونگی افعالی که از فرد سر می‌زند

اگر ضعف، کندی و سستی در فعالیت‌های افراد دیده شود نشانه سردی مزاج و چنانچه سرعت در افعال فرد دیده شود مثلا سرعت رشد بدن، سرعت رشد مو‌ها و غیره نشانه گرمی مزاج است.


۷- کیفیت موادی که از بدن دفع می‌شود

مثلاً در گرمی مزاج، مواد دفعی مثل عرق، ادرار، مدفوع و غیره بوی تندی دارند و پررنگ هستند حال آنکه عکس اینها، دلیل بر سردی مزاج است.


۸- بزرگی و کوچکی اعضاء

قفسه سینه وسیع، عروق برجسته، دست و پا‌های بزرگ، برجستگی زوایای مفاصل دلیل بر گرمی مزاج افراد دارد و علائم معکوس نشانه سردی مزاج آن‌ها است.


۹- چگونگی تاثیرپذیری بدن از کیفیت‌های گرمی، سردی، تری و خشکی

  اگر بدن نسبت به گرما (هوای گرم یا خوردن خوراکی‌های با کیفیت گرمی نظیر خرما، گردو، عسل و غیره  به سرعت واکنش نشان دهد و تحت تاثیر آن‌ها قرار گیرد نشانه گرمی مزاج است.


۱۰- حالت‌های روحی روانی

برای مثال زود عصبانی شدن، جرات و جسارت، زیاد سخن گفتن و تند صحبت کردن نشانه گرمی مزاج و برعکس ترسو و محتاط بودن، آهسته و کم سخن گفتن نشانه سردی مزاج است.
 
فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد
 

این متخصص طب سنتی با اشاره به مزاج اعضای بدن اظهار می کند: علاوه بر مزاج کلی بدن، اعضاء مختلف بدن نیز هر کدام مزاجی دارند برای مثال مزاج قلب گرم و خشک است، مغز مزاجی سرد و تر دارد  وغیره . همانطور که قبلاً گفته شد هرچه فرد از مزاج صحی خودش دورتر شود دچار بیماری می شود ، اگر اعضاء هم از مزاج صحی خود دور شوند فرد دچار بیماری می شود که تشخیص این امر به عهده پزشک متخصص طب سنتی است.

وی در ادامه می گوید: از دیدگاه طب سنتی ایران، هدف از پزشکی و وظیفه اصلی پزشک در درجه اول، حفظ تندرستی (حفظ الصحّه) و در اولویت دوم  درمان بیماریها و بازگرداندن سلامتی است.

تعادل در مزاج/ می خواهم مزاجم، مزاحمم نباشد

 وحید درباره راه های رسیدن به تعادل در مزاج وحرکت به سوی مزاج ذاتی هر فرد تصریح می کند: حفظ تندرستی در واقع روش زندگی، مطابق با مزاج و خصوصیات ذاتی هر فرد است که با کنترل و تغییر در 6 اصل ضروری زندگی حاصل می شود. این 6 اصل عبارتند از:

1-  خوردنی ها و آشامیدنی ها : اینکه چه بخوریم و چه بیاشامیم ، از خوردن چه چیزهایی پرهیز نماییم و چه آدابی را در هنگام خوردن غذا رعایت کنیم.

2- حرکت و سکون: فعالیت بدنی مناسب  و مداوم و استراحت کافی داشته باشیم.

3- خواب و بیداری: به موقع و به میزان کافی بخوابیم و از پرخوابی، بی خوابی و خوابیدن در زمانهای نامناسب پرهیز کنیم.

4-آب و هوا: از آب و هوای سالم برخوردار باشیم.

5-  تخلیه بدن از مواد زاید و غیرطبیعی:  برای مثال دفع به موقع و کافی ادرار، مدفوع، عرق و ... و حفظ مواردی که برای بدن ضروری هستند.

6- حالات روحی و روانی: از حالات روحی و روانی شدید نظیر: هم وغم، خشم، ترس وغیره، بایستی دوری کرد و هیجانات و استرس های خود را کنترل کرد.

این متخصص طب سنتی ایرانی می افزاید: از دیدگاه بیشتر حکمای طب سنتی این 6 اصل بر یکدیگر برتری ندارند و بایستی برای حفظ سلامتی به هر 6 اصل توجه ویژه نمود.

فراتر از آرامش با برقراری تعادل در مزاج/با یه غوره سردیش میکنه و با یه مویز گرمیش/میخواهم مزاجم، مزاحمم نباشد/وقتی که هر غذایی به مزاجمون خوش نمیاد

شایسته است که با مصرف مواد غذایی مناسب و همسو با مزاج  برای حفظ سلامتی بیشتر و داشتن زندگی سالم و طبیعی به تمامی عواملی که به جسم و آرامش روحیمان مربوط می شود توجه کرده تا از سلامتی بیشتری بهرمند شویم.

 

انتهای پیام//ز.م

 

گزارشگر: زهرامعتمدی راد

برچسب ها: طب سنتی ، اخبار پزشکی
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۳
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
سید احمد میر سلیمی
۱۶:۰۴ ۱۹ آذر ۱۳۹۷
واقعا قدیمی ها به این مسائل بیشتر توجه میکردن و سالم تر بودن کاش واقعا به این ۶اصل توجه کنیم تا به مریضی هایی مثل سرطان دچار نشیم !
Iran (Islamic Republic of)
فرامرز هادي پور
۱۱:۲۹ ۱۹ آذر ۱۳۹۷
تشكر و سپاس فراوان بابت مطلب بسيار مفيدتون چرا كه در جامعه امروز بسيار كاريرد داره . شخصا مدت ها بود ميخواستم بدونم كه چه مزاجي دارم كه گزارش خوب شما كارم را آسان كرد.
Iran (Islamic Republic of)
اكبر كريمي
۱۱:۲۲ ۱۹ آذر ۱۳۹۷
سلام و خداقوت ، گزارش بسيار مفيد و جامعي بود بنده خودم از اطبا طب سنتي هستم و از اين مطلب بسيار مفيد و آموزنده لذت بردم همچنين به همكار گرامي و ارجمندم سركار خانم دكتر تشكر ميكنم بابت راهنمايي هاي بسيار عالي ايشان