به گزارش خبرنگار حوزه تئاتر  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، تئاتر کودک و نوجوان به نمایشی گفته می‌شود که دارای مضامین خاص برای کودکان و نوجوانان باشد و برای روحیه و ذهنیت خلاق آن‌ها ساخته شود. این نمایش‌ها در جهت پرورش فکر کودکان و نوجوانان تاثیرگذار هستند.

اشکال و گونه‌های اجرایی نمایش کودکان و نوجوانان می‌تواند به فراخور سن و سال مخاطب، پیشینه فرهنگی و منطقه‌ای، باور‌ها و اعتقادات تماشاگران، اهداف و برنامه‌ریزی‌های مسئولین و گروه اجرایی و سایر عوامل، متفاوت و گوناگون باشد. اما برخی خصوصیات مشترک در مخاطب کودک و یا نوجوان، باعث می‌گردد تا بتوان ویژگی‌هایی را به عنوان ویژگی خاص تئاتر کودک و نوجوان برشمرد.

بسیاری از کارشناسان تئاتر کودک ونوجوان، از گونه‌ای خاص در تئاتر کودک به عنوان تئاتر خلّاق نام می‌برند. این گونه نمایشی البته در جهان، دارای سابقه و پیشینه طولانی است، اما در کشور ما در ارتباط با چنین اصطلاحی، همواره اختلاف نظر‌هایی وجود داشته‌است. چرا که عده‌ای معتقدند اساس هنر تئاتر و نمایش، بر خلاقیت است و نمایش نمی‌تواند خلّاق نباشد؛ بنابراین به اعتقاد آنان، اصطلاح نمایش خلّاق، بی‌معنی است. اما گذشته از این اختلاف نظر که بیشتر به اصطلاح نمایش خلّاق مربوط می‌شود، این گونه‌ نمایشی که اجرایی برخاسته از ذوق و خلّاقیت کودکان و نوجوانان، توسط خود آنان و فارغ از اصول و قواعد معمول اجرای نمایش است، از سالیان دور در جوامع و فرهنگ‌های مختلف مورد توجه کودکان و نوجوانان و دست‌اندرکاران تئاتر کودک قرار گرفته‌ است.

نمایش کودکان و نوجوانان علاوه بر جنبه هنری و پیام‌رسانی، دارای قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ویژه‌ای‌ است که آن‌را از تئاتر بزرگسال، متمایز می‌سازد. دامنه‌ این قابلیت‌ها تا آن حد گسترده‌ است که به زعم برخی صاحب‌نظران، تئاتر به عنوان ضرورتی بزرگ در آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان قابل طرح و توجه است.

آنچه در خصوص نامشخص بودن زمان دقیق شکل‌گیری و توجه به مقوله‌ای با عنوان تئاتر کودک، در جهان ذکر گردید؛ به طور طبیعی در ارتباط با تاریخچه تئاتر کودک در ایران نیز صادق است. اما آنچه مسلم است پدیده‌ای به نام تئاتر کودک با شکل و شمایل متداول آن، به اولین سال‌های چهاردهمین قرن هجری شمسی باز می‌گردد.

مدرسه عالی موسیقی از نخستین نهاد‌هایی بود که در این دوره -۱۳۰۰ هجری شمسی به بعد- به تئاتر کودک، توجه ویژه کرد. این مدرسه در یک آگهی در نشریه «آینده»، دی ۱۳۰۶ هـ. ش، اعلام کرد که برآن است هرماه نمایشی برای کودکان به‌روی صحنه ببرد و نمایشنامه‌نویسان را برای نوشتن نمایش برای کودکان فراخواند.

تماشاخانه تهران نیز که از سال ۱۳۲۴ هـ. ش. آغاز به کار کرده بود، در دهه بیست، شماری نمایش ویژه کودکان را در روز‌های جمعه به روی صحنه آورد. آگهی‌های نمایش ویژه کودکان در تماشاخانه تهران، در دو نشریه اطلاعات ۱۴ اسفند و اطلاعات هفتگی ۲۴ اسفند سال ۱۳۲۴ هـ. ش. گواهی بر اجرای این‌گونه نمایش‌ها در تماشاخانه تهران‌ هستند.

تئاتر کودک و نوجوان از لحاظ متن دچار ضعف است

محمد عبدی کارگردان تئاتر کودک و نوجوان، در گفتگو با خبرنگار حوزه تئاتر  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص وضعیت تئاتر کودک و نوجوان گفت: سالیان سال است که تئاتر کودک و نوجوان از لحاظ متن دچار ضعف است. نه تنها تئاتر کودک و نوجوان بلکه تئاتر بزرگسال نیز همین طور است، اما گروه‌ها در حال کار هستند و اتفاق خوبی رقم می‌خورد. گروه‌هایی مانند آقای مهدی فرشید سپهر که به صورت مداوم در حوزه کودک و نوجوان کار می‌کنند، یک نوع نگاه دیگری دارند.

باید در سیاست گذاری‌ها تجدید نظر شود

وی در خصوص اینکه ضعف در تولید متن از کجا ناشی می‌شود و چگونه می‌توان آن را رفع کرد، بیان کرد: هنرمندان ما باید بیشتر به تئاتر کودک و نوجوان بها دهند که از این لحاظ نیازمند سیاستگذاری مرکز هنر‌های نمایشی هستیم. ما برای مخاطب بزرگسال چندین سالن داریم، ولی برای تئاتر کودک فقط تالار هنر و کانون پرورش فکری وجود دارد. بلیت تئاتر‌های کودک از باقی تئاتر‌ها کمتر است. از این رو هنرمندان ما وقتی می‌خواهند کار کودک و نوجوان انجام دهند، درجه تئاتر کودک و نوجوان را پایین می‌دانند. باید در سیاستگذاری‌ها تجدید نظر شود.

در حوزه تئاتر کودک و نوجوان باید نگاه عمیق‌تری داشته باشیم

این کارگردان با بیان اینکه معلم تئاتر مدارس است، در خصوص جدی بودن تئاتر کودک و نوجوان برای مسئولان تشریح کرد: هنر برای نوجوانان و دانش آموزان وجود ندارد. در حال حاضر برگزاری جشنواره‌های هنری، صرفاً برای آمار آن است و هیچگونه اهمیتی به نوجوانان در این عرصه قائل نمی‌شوند. از نظر من در حوزه تئاتر کودک و نوجوان باید نگاه عمیق‌تری داشته باشیم. در کشورمان تئاتر برای نوجوانان با رنج سنی ۱۵-۱۶ سال وجود ندارد و کمتر پیش می‌آید مخاطبان تئاتری ۱۶ تا ۲۰ ساله باشند. اگر حتی این گروه سنی خودشان علاقه برای کار در این حوزه داشته باشند، هیچ مجالی برای بروز استعداد‌شان ندارند.

گروه‌ها برای به روز شدن امکانات کمی در اختیار دارند

عبدی در پاسخ به این سوال که تئاتر کودک و نوجوان کشورمان چه اندازه به استاندارد‌های جهانی نزدیک است، تصریح کرد: گروه‌ها برای به روز شدن امکانات کمی در اختیار دارند؛ به عنوان مثال حرفه ای‌ترین سالنی که در حال حاضر برای تئاتر کودک و نوجوان وجود دارد، تالار هنر است که خود من هم در آنجا اجرا می‌روم. این سالن در سطح و امکانات جهانی به روز نشده است.

وی افزود: نمایش‌هایی که خارج از کشور به روی صحنه می‌روند، سرمایه گذاری عظیمی روی آنها می‌شود و شاید به مدت دو سال اجرا شوند. به عنوان مثال می‌توانم از نمایش «گربه‌ها» یاد کنم که در خارج از کشور به عنوان کار کودک اجرا می‌شود. متاسفانه به دلیل اجرا‌های محدود و امکاناتی که سالن‌ها در اختیار ما می‌گذارند، به سطح استاندارد جهانی نمی‌رسیم؛ اما از لحاظ هنری اگر هنرمندان ایرانی موقعیت و حمایت داشته باشند، از تئاتر روز دنیا چیزی کم نخواهند داشت.

جزئیات، کیفیت را می‌سازد

عبدی در خصوص ویژگی سالن‌های تئاتر مخصوص کودکان و نوجوانان عنوان کرد: از نظر من سالنی که برای کودک و نوجوان است، باید از لحاظ صوتی فوق العاده قوی و برای هر مترمکعب حداقل چهار پروژکتور داشته باشد. جزئیات، کیفیت را می‌سازد و از لحاظ جزئیات تئاتر کودک و نوجوان ضعیف‌تر عمل می‌کند.

انتهای پیام/